Denize Atılan Çapa Nasıl Tonlarca Ağırlıktaki Bir Gemiyi Sabit Tutabiliyor?
Denize atılan bir çapanın, devasa büyüklükteki bir gemiyi nasıl bu kadar tesirli bir halde yerinde tutabildiğini hiç merak ettiniz mi? Aslında, bu durumun ardında epey kolay fakat güçlü fizik kuralları yatıyor.
Hepimiz biliyoruz ki gemiler, deniz üzerinde itimatla durabilmek için çapaya muhtaçlık duyar. Pekala, bu küçük metal modülü nasıl olur da dev bir gemiyi sabit tutabilir?
Sorunun karşılığı, fizik kurallarında gizli!
Eski vakitlerde çapa, büyük bir taş olarak kullanılırdı.
Taş, bir halatla bağlanır ve gemiyi tartısı sayesinde sabitlerdi. Vakitle bu taşlar, iki tarafına ağaç pençeler eklenerek, tartı ve tutunma gücü artırılmış ahşap pençeli çapalar hâline geldi.
Teknolojinin ilerlemesiyle çelik ve demirden yapılan zincirli çapalar geliştirildi. Bu çağdaş çapalar, tek dişli demir çapalar, çift dişli demir çapalar, dört çeneli demir çapalar, donanma çapaları üzere birçok farklı dizaynla gemilerin güvenliğini sağlamaya devam ediyor.
Şimdi gelelim bu çapaların gemiyi nasıl sabit tutabildiğine.
Bir gemi süreksiz olarak demirlemek istediğinde, çapa denize bırakılır ve çoklukla deniz tabanına daha yakın olabilmesi için ekstra bir uzunlukta çapa zinciri serilir.
Çapa, yavaşça denizin tabanına inerken pençeleri suyun tabanına temas eder ve gemiye gelen dalga yahut akıntı ile çapaya yatay bir çekme kuvveti uygulanır.
Bu çekme kuvveti ve yer çekimi tesiri altında, çapa pençesi deniz tabanındaki çamura yavaşça gömülür ve gitgide daha sağlam bir formda sabitlenir. Bu sayede geminin stabil bir formda demirlenmesi ve deniz güvenliği sağlanır.
Deniz tabanına bırakılan çapayı geri almak, “çapayı kaldırma” olarak isimlendirilir.
Çapayı kaldırmak için evvel çıpa zinciri gerdirilir, gemi ileri hakikat hareket ederken zincir yavaşça geri çekilir. Bu sırada zincirin gerginliği ile çapa gövdesi üst kalkar ve pençeler kaldıraç prensibi ile deniz tabanından çıkar.
