Çoğu Yemeğin Olmazsa Olmazı Soğan Bizi Ağlatmakta Nasıl Bu Kadar Maharetli?
Meyve ve zerzevat dünyasının açık orta en büyük drama kraliçelerinden biri olan soğanlar, konutumuzun bir köşesinde hayli pak gözükseler de küçük bir bıçak darbesi alır almaz bu masumluklarını yitirirler.
Sanki bu bıçak darbelerinin intikamını almak ister gibi dur durak bilmeyen gözyaşları dökmemize neden olurlar. Üstelik sebep oldukları göz yanmaları ve kaşınmaları da uğraşıdır.
Peki soğanlar bizi neden ağlatır?
Vücudumuz bazal, refleks ve duygusal olmak üzere 3 farklı cinste gözyaşı üretir.
Yağ, mukus, su ve tuz içeren ve tıpkı vakitte enfeksiyonlarla savaşmamıza yardımcı olan bu gözyaşları, kelam konusu soğan doğramak olduğunda bir refleks olarak ortaya çıkar.
Bir soğanı soyduğumuzda, gözümüze toz kaçtığında yahut kustuğumuzda, kaşlarımızın altındaki bezler gözlerimizi tahriş eden bu unsurları dışarı atmak ister. Hâl bu türlü olunca da gözyaşı dökmek kaçınılmaz olur.
Öte yandan bir soğanı kesmek, bir dizi kimyasal tepkisi tetikler.
Bu tetikleme, S-1-propenil-L-sistein sülfoksit ismi verilen özel bir amino asidin salınmasıyla başlar. Bu amino asit, soğanın parçalanmış hücrelerinden salınan su ve enzimlerle tepkiye girmeye başlar.
Yine bu tepki da 1-propenil sülfenik asit isimli bir kimyasal üretir. Devamında bu kimyasal, propanetil S-oksit olarak bilinen bir gaza ayrışır ve küçücük bir soğan karşısında bile gözyaşı dökmemizin suçlusu işte bu unsurdur.
Çünkü bu kimyasal, su ile tepkiye girerek sülfürik asit oluşturur. Kornealarımız da cildimizden, milimetre kare başına yaklaşık 400 kat daha fazla ağrı reseptörüne sahip olduğundan, bu üzere şeyleri tespit etmede inanılmaz derecede başarılıdır.
Peki soğanın çeşidi, bu noktada belirleyici mi?
Beyaz, kırmızı, taze, arpacık, inci, sarı üzere çok sayıda soğan tipi vardır ve gözyaşı konusundaki tesirleri birbirinden farklıdır.
Örneğin sarı, kırmızı ve beyaz soğanlar, en sert kimyasal tepkisi oluşturan çeşitler ortasındadır ve çok fazla kükürt içerirler. Yeşil soğan üzere daha tatlı çeşitler ise daha az kükürt içerir, çok daha az serttir ve birden fazla beşerde çok daha az gözyaşı üretir.
Özetle soğanın kabuğu kırılır kırılmaz, sülfürik asit kusmaya başlar ve bu asitin birleşerek ürettiği propanetil S-oksit de göz yaşartıcı bir husus olduğundan, gözlerle temas eder etmez gözyaşlarını beraberinde getirir. Geriye ise yemek yaparken çaresizce ağlamak kalır.
İlginizi çekebilecek başka içeriklerimiz:
