Çin Hükûmeti, Muhalif Vatandaşlarını Yurt Dışında Nasıl Gizlice İzliyor? (Big Brother is Watching You!)
Hepimiz milletlerarası bağlardaki karmaşık dinamikleri ve devletlerin kendi hudutları içinde nasıl hareket ettiklerini az çok biliyoruz. Fakat Çin’in yurt dışında zımnî polis karakolları işlettiğine dair haberler çıktığında, birçok kişi şaşkınlıkla karşıladı. Pekala nedir bu olay?
Hollanda’nın Rotterdam kentindeki bu olay, bilim kurgu sinemalarından fırlamış üzere. Bir insan hakları örgütü olan Safeguard Defenders’ın bu gizemi gün yüzüne çıkarmasıyla birçok kişinin aklında birebir soru belirdi: Çin hükûmeti yurt dışında neden ve nasıl polis karakolları işletiyor?
Sıradan bir bina, sıradan olmayan bir kıssa. Rotterdam’daki bu “polis karakolu”, aslında Çin hükûmeti tarafından gizlice yönetiliyor.
Çin hükûmetinin resmî açıklaması; bu karakolların, yurt dışında yaşayan Çinlilere ehliyet üzere devlet hizmetleri sunmak için var olduğu tarafında.
Ancak derinlemesine yapılan araştırmalar, bu karakolların aslında çok daha karmaşık ve tartışmalı emeller için kullanıldığını ortaya koymuş. Pekala, bu durum milletlerarası hukuk çerçevesinde nasıl bir yer tutuyor ve konut sahibi ülkeler ne diyor?
Hollanda, Almanya, İrlanda üzere ülkelerin hükûmetleri, kendi topraklarında müsaadesiz işletilen bu polis karakollarının varlığına şiddetle karşı çıktı.
Uluslararası hukuk açısından bakıldığında, bir ülkenin öbür bir ülkede polis karakolu açması o ülkenin egemenliğine açık bir müdahale olarak görülür.
Ancak Çin, yüzyıllar boyunca komşu ülkelerle olan ilişkilerinde üstünlük kurmuş bir devlet olarak bu tıp faaliyetleri ile tekrar gündemde.
Safeguard Defenders’ın raporu, bu karakolların dolandırıcılıkla çaba etmek ismine Çin vatandaşlarını takip etmek için kullanıldığını belirtse de durumun aslı çok daha vahim.
Bu karakollar; yurt dışında yaşayan ve hükûmeti eleştiren Çinlilere baskı yapmak, onları Çin’e dönmeye zorlamak ve hatta ailelerini tehdit etmek gibi formüllerle, Çin Komünist Partisi’nin siyasi denetimini sürdürmek için bir araç hâline gelmiş.
Çin’in bu faaliyetleri, WeChat üzere uygulamalar üzerinden de destekleniyor.
WeChat, yurt dışında yaşayan Çinlilere toplumsal medya, haberler ve ödeme sistemleri üzere hizmetler sunarken birebir zamanda Çin hükûmetinin nezaret aracı olarak da fonksiyon görüyor. Bu, Çin hükûmetinin yalnızca kendi sonları içinde değil birebir zamanda küresel çapta da denetim ve gözetim ağı kurduğunu gösteriyor.
İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün raporuna nazaran; Avustralya, Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri üzere liberal demokrasilerde okuyan pek çok Çinli öğrenci, hükûmetlerine şikayet edilmemek için kendilerini sansürlemek zorunda kalıyor.
Tayvan, Tibet, Tiananmen Meydanı yahut Uygur Türkleri üzere hassas mevzularda kamuoyu önünde konuşanlar, ajanlardan tehditkâr telefonlar aldıklarını hatta ailelerinden durmaları için yalvaran telefonlar aldıklarını bildirmişler.
Peki, neden yurt dışındaki vatandaşlarını takip etmek için bu kadar efor sarf ediyor?
Çin’in yurt dışında saklı polis karakolları işletmesinin tarihi ve politik kökenleri, Çin’in 2000 yılı aşkın bir mühlet boyunca imparatorlar tarafından yönetilmesi ve 1911’deki ihtilalle bu devrin sona ermesine dayanıyor.
Devrim, yurt dışındaki Çin topluluklarının takviyesiyle gerçekleşmişti. Bu da Çin Komünist Partisi’nin yurt dışındaki muhalifleri denetim etme konusundaki tasalarını düzgünce artırmış.
Denizaşırı polis karakolları, yurt dışında yaşayan ve Çin hükûmetine muhalif olan Çinliler üzerinde denetim sağlama aracı olarak kullanılıyor. Bu karakollar, vatandaşları Çin’e dönmeye ikna etmek, aileleri tehdit etmek ve muhaliflere baskı yapmak için çeşitli taktikler kullanıyor.
Çinli bir muhalif olan Wang Jingyu örneğini ele alalım.
Jingyu, kendisini Çin’e dönmeye ikna etmeye çalışan ve reddettiğinde bomba tehdidi iftirasıyla karşı karşıya kalan aramalarla taciz edildiğini bildirmiş. Geçtiğimiz yıl içinde 230.000’den fazla Çinli, hükûmet tarafından geri dönmeye ikna edilmiş.
Çin hükûmetinin muhalif vatandaşlarını denetim altında tutmak için gelecekte hangi yeni taktikleri uygulayacağını merak etmedik değil.
İlginizi çekebilecek öbür içeriklerimize aşağıdan göz atabilirsiniz:
