Cehalet Her Zaman Köleliği Getirir: Kristof Kolomb, Amerika Yerlilerini Ay Tutulması Sayesinde Nasıl Kandırmıştı?

Konfüçyüs’ün “Hiçbir şey harekete geçen cahillik kadar korkutucu olamaz.” kelamıyla mevzuya giriş yapmak istiyoruz. Zira birazdan okuyacaklarınız, cehaletin neler yapabileceğine bir örnek olacak.

Amerika’yı keşfeden ve 1451 yılında dünyaya gözlerini açmış Cenevizli bir kâşif olarak tanıdığımız Kristof Kolomb, gençliğinde denizlere duyduğu ilgiyle o periyodun haritalarında gizemli “terra incognita” olarak isimlendirilen keşfedilmemiş toprakları araştırmak üzere yola çıkmıştı.

Gerçekleştirdiği macera dolu seyahatlerde Kolomb’un hedefi yalnızca haritalardaki karanlık noktaları aydınlatmak değil, birebir vakitte oralarda vakit geçirerek insanlara olan biteni anlatmaktı. Jamaika’ya da yolu bu türlü düştü.

Kolomb’un birinci büyük macerası, 3 Ağustos 1492’de İspanya’nın Palos de la Frontera Limanı’ndan başladı.

Günler ve aylar süren seyahati, 2 Ekim 1492’de San Salvador Adası’na ulaşınca sonlandı. Lakin o an, keşfinin pahasını şimdi kavrayamamıştı. Amerika kıtasına ulaşmış olmasına rağmen kendisini hâlâ Doğu Hint Adaları’nda zannediyor ve adaya ayak basan yerli halkı “Hintli (İng. Indian)” olarak adlandırıyordu. Bu nedenle de günümüzde Amerika yerlileri hâlâ Kızılderililer (İng. Indian) olarak anılır.

Kolomb, yeni kıtanın topraklarına ulaşmış olmasına karşın Doğu Hint Adaları’na geçiş sağlayacak bir rota bulamadı. Ancak umudunu kaybetmeden 1493, 1498 ve 1502 yıllarında üç kere daha denemeye kalkıştı; lakin bu denemelerde de başarılı olamadı. Son seferine 9 Mayıs 1502’de İspanya’nın Cadiz Limanı’ndan çıkan Kolomb, 147 denizci ve sancak gemisi Capitana ile güçlü bir seyahate başladı.

Fırtınalar, hücumlar ve salgına maruz kalan Kolomb, gemilerini Jamaika’ya çekmek zorunda kaldı.

İşte kıssanın başladığı nokta da burası. 25 Haziran 1503’te karaya oturan gemileriyle birlikte Kolomb, Jamaika’da yaklaşık bir yıl mahsur kaldı. Bu süreçte Kolomb ve takımı, adanın hoşluklarını keşfederken maceraları, zorlukları ve komik anılarla dolu koca bir yıl geçirdi.

Jamaika’nın egzotik atmosferinde, bölgenin yerli halkı olan Aravak Kızılderilileri, Kolomb ve takımını sıcak bir misafirperverlikle karşıladı. İlk başlarda yerel halk, onlara yiyecek ve barınak sağladılar sağlamalarına ama zamanla günler haftalara, haftalar aylara dönüştükçe Kolomb ve yerli halk ortasındaki alakalarda gerginlik belirdi.

Kolomb’un takımı, yerli halka makûs davranmaya başladığında Aravaklar, onlara gösterdikleri yardımlarını kestiler.

Tam bu düşünceli anlarda “Regiomontanus” lakaplı Johannes Müller von Königsberg belirdi. 15. yüzyılda yaşamış Alman matematikçi ve astronom Regiomontanus, 1475-1506 yılları ortasında gelecek astronomik olayları, gökyüzünde neler olacağını anlatan bir almanak yayımladı.

Denizcilerin başucu kitabı olan bu almanak, Kolomb’un da elinin altında vardı. Almanağı inceledikçe takımını kurtaracak bilgiilere de erişti. Mesela 4 Mart 1504’ün perşembe akşamı, tüm Dünya’da görülecek bir Ay tutulması gerçekleşecekti.

Ay tutulmasından üç gün önce Kolomb, Aravak şefi ile bir toplantı düzenledi.

Şef ile konuşurken kendilerine yiyecek sağlanmamasının Hristiyan Tanrısı’nı öfkelendirdiğini lisana getirdi. Hatta Allah’ın gazabının açık bir işareti olarak üç gün sonra yükselen dolunayın neredeyse büsbütün yok olacağını ve kızıl bir renge bürüneceğini söyledi. 

Gerçekten de üç gün sonra 29 Şubat gecesi dolunay soluklaştı ve alev rengine dönüşmüştü. Yerli halk, bu harikulâde görüntü karşısında dehşete kapılarak Kolomb’un gemisine gerçek çığlık çığlığa koşuşmaya başladılar. Kolomb’a, Tanrı ile bağlantı kurması için âdeta yalvardıkları söylenir. Şayet İlah, Ay’ı eski hâline getirirse, kendileri ile iş birliği yapacaklarını söylediler.

Kolomb, Regiomontanus’un almanağından yararlanarak tutulmanın süresini ustalıkla hesaplamıştı. 

Hesabından şaşmamak için de tutulmanın sona ermesinden birkaç dakika evvel ortaya çıktı. Halka, Tanrı’nın onları affettiğini ve Ay’ın eski hâline döndüğünü müjdeleyerek Rab’ın gazabından korkan lokal halkın içini ferahlattı. Gerçekten de dediği üzere, Ay yavaş yavaş olağana döndü ve Aravaklar, kelam verdikleri üzere Kolomb ve takımı Jamaika’dan ayrılana kadar onların peşinden ayrılmadılar.

1504 yılında Jamaika’da yaşanan bu Ay tutulmasını, Kolomb kendi çıkarına nazaran kullanmıştı. Jamaika’da mahsur kaldığı müddet boyunca yaptığı bu dahice plan sayesinde gül üzere yaşayıp gitti.

Tutulma sona erdiğinde Tanrı tarafından affedildiği sanan yerliler keyifli bir biçimde hayatlarına devam ederken evrenin işleyişinin şuurunda olan Kolomb ise defterine şu notu düştü: “Cehalet her vakit köleliği getirir.”

Tarih ile ilgili öbür içeriklerimiz: