Bir Ressamın Tablosuyla Dalga Geçilmesi Sonucu Ortaya Çıkan İlginç Akım Empresyonizm ve Detaylarında Kaybolacağınız 5 Örneği

Resimdeki birinci çağdaş hareketin temsili olan empresyonizm akımı, çağdaşlaşmanın tesirleriyle ortaya çıktı ve müziğe kadar ulaşan bir akım hâline geldi. Hazırsanız pahalı temsilcilere sahip empresyonizm nedir birlikte bakalım ve görsel bir şölen yaşayalım.

Bir sanatkarın yanında çalışan dört gencin kendilerini uzaklarda fotoğraf çizerken bulması, koskoca bir akımı ortaya çıkaracaktı. Günümüzde tahminen de farkında olmadan bilgisayar ekranlarımıza koyduğumuz, konutumuzun duvarlarına astığımız fotoğraflar; o sanatkarlara ilişkin.

Empresyonizm (izlenimcilik), klâsik normları bir kenara iterek taptaze bir görünüm sunmuştu ve sanata bakış açısını değiştirmişti. Gelin artık “Empresyonizm nedir, empresyonizm sanat akımının özellikleri nelerdir ve temsilcileri kimlerdir?” sorularını yanıtlayarak bakmaya doyamayacağınız yapıtları inceleyelim.

Temelden başlayalım, empresyonizm nedir?

Empresyonizm (izlenimcilik), 19. yüzyılda Fransa’da; evvel fotoğraf, sonra müzikte gelişen kıymetli bir akımdır. Empresyonist fotoğraf, bir dizi tekniği paylaşan, 1876-1886 yılları ortasında yaşayan sanatkarların ürettiği çalışmaları içerir.

Resimde en göze çarpan özelliği; küçük, görünür fırça darbeleriyle harmanlanmış renkler ve tabiat ışıkları tasvir edilmesidir. Empresyonizm akımı sanatkarları, akademik biçimde fotoğrafın katı kurallarını bir kenara bırakma isteğinde buluşur.

Empresyonizm akımının isminin ortaya çıkışının değişik kıssası:

“Empresyonizm” terimi, sanatkarlar tarafından seçilmedi. Fransız sanat eleştirmeni Louis Leroy, bir açılış standı üzerine yazdığı makalede Monet’nin 1872 tarihli “Impression, Sunrise (İzlenim, Gün Doğumu)” adlı tablosuyla dalga geçti ve şu kelamları yazdı:

“Duvar kağıdı resmi için bir ön çizim, bu deniz görünümünden daha tamamlanmış bir çizim olurdu.”

Bahsettiği yapıtı içeriğimizin sonlarına hakikat göreceğiz.

Peki fotoğraftaki birinci çağdaş hareket empresyonizm, ortaya tam olarak nasıl çıktı?

Modernleşmenin öbür alanlarındaki dalga, empresyonizmi etkiledi. Sanayi ihtilali ve demir yolunun icadı; orta ve alt sınıf Parislilere, daha fazla boş vakit ve kırsal kısma süratli ve ucuz bir halde seyahat etme fırsatı verdi. Bu müddet zarfında, 1860’lı yıllarda dört genç sanat öğrencisi (Claude Monet, Alfred Sisley, Pierre-Auguste Renoir, Frédéric Bazille), akademik sanatçı Charles Gleyre’nin yanında çalışırken birbiriyle tanıştı. Geleceğin, empresyonizm sanat akımı temsilcileri olacaklardı.

Boş vakitlerinde kentin etrafındaki uzak bölgelere giden trenlere binerek tarlaları, ırmakları, sıcak güneş ışığını, çalışanları, deniz kenarında gününün tadını çıkaran Parislileri resmediyorlardı. İşte bu dört arkadaşın o vakitlerde çizdiği fotoğraflar, empresyonizm sanat akımının öncüleri olmalarını sağladı ve koskoca bir akımı ortaya çıkardı.

Geleneksel normlara meydan okuyan empresyonizm sanat akımının özellikleri:

• Sanatçılar stüdyoya hapsedilmek yerine Paris’in dışındaki kırsalda açık havada resim yapmayı tercih eder.
• Resmetmeye çalıştıkları ışığın süreksiz izlenimleri, çok süratli fotoğraf yapmalarını gerektirir. Bu yüzden ince detaylara çok fazla ehemmiyet vermiezler.
• Gölge tasviri için siyah yahut gri boya kullanmak yerine tamamlayıcı renkleri eşleştirirler.
• Empresyonizmin özellikleri ortasında tahminen de en çok öne çıkan, klasik sanat tekniklerinden saparak kısa ve kalın fırça darbeleri kullanmalarıdır. Bu, “izlenimci” bir tesir yaratmak ve figürleri daha az besbelli hâle getirmek için yapılır.
• Modern hayatın ve kentleşmenin tesirini tablolara yansıtırlar.
• Empresyonistler, fotoğraflarını sanat stantlarında sergilmeek yerine bağımsız stantlarda göstermeyi tercih eder. Bu da onların daha özgür çalışmalarına ve yeni tekniklere yönelmelerine imkan tanır.
• Ressamlar, özgün ve duygusal bir tabir usulü ile fotoğraflarında gerçeküstü bir tecrübe sunmaya çalışır.

Emresyonizm sanat akımı, fotoğrafla hudutlu kalmadı.

Empresyonizmin özellikleri, görsel sanatlardan taşarak müzik ve edebiyat alanına da sıçradı. “Müzikal empresyonizm”, atmosfer ya da ruh hâli izlenimi yaratmayı içeriyordu ve 19. yüzyılın sonlarında Fransa’da tanınan olmuştu. Fransız müellifler ve şairler, empresyonizm akımını sözdizimsel çeşitlilik ve modüllü düzyazı ile temsil ettiler.

Modern fırça darbelerini tuvalle buluşturan empresyonizm akımının sanatkarları:

• Claude Monet (1850-1926)
• Alfred Sisrey (1839-1899)
• Pierre-Auguste Renoir (1841-1919)
• Frédéric Bazille

Yukarıdaki fotoğrafta gördüğümüz Claude Monet (1850-1926), empresyonizmin temsilcileri arasında öncü isimlerdendir. Muhtemelen hepimiz, en az bir kere bir yapıtına denk gelmişizdir. Sanatçı, suyun ve yeşilliklerin birleşmesini içeren tablolarıyla ünlüdür.

Empresyonizm temsilcilerinden bir öbür isim Alfred Sisrey (1839-1899), manzara resimleriyle ön plana çıkar. Empresyonist akımının, tabiat ve atmosfer odaklı tarafını temsil eder.

Yukarıdaki fotoğrafta yer alan Pierre-Auguste Renoir (1841-1919) daha çok, toplumsal ömür ve bayan portreleriyle tanınır. Empresyonizm akımının kıymetli temsilcilerinden ve öncülerinden Renoir, renkleri ve ışığı kullanarak duygusal bir tesir yaratır.

Empresyonizm akımının bir öteki öncüsü Frédéric Bazille, ekseriyetle figüratif kompozisyonlara odaklanırdı. Lakin ne yazık ki mesleği erken yaşta sona erdi ve 29 yaşında, savaşta hayatını kaybetti. Daha uzun yaşasaydı, empresyonizm akımında daha besbelli tesirler yaratabilirdi.

Empresyonizm akımının önemli yapıtlarına bakalım ve fotoğrafların güzelliklerinde kaybolalım:

• İzlenim: Gün Doğumu
• Yıldızlı Gece
• Louveciennes’te Kar
• Terasta İki Kız Kardeş
• Köyün Manzarası

“Empresyonizm nedir?” denince gözler önüne gelen birinci fotoğraf: “İzlenim: Gün Doğumu”

Monet’nin yarattığı ve empresyonizme ismini veren “İzlenim, Gün Doğumu”, empresyonizmin hareket noktasının ışık olduğunu gösteriyor bize. Doğan güneş, dumanı tüten bacalar, sisler… Yapıttaki usul, yepyeniydi. Renklerin azaltılması, zıt renklerin kullanımı, kenar çizgilerinin meçhullüğü ve fırça darbelerinin titreşim yaratması ile anın yakalanması; empresyonizm akımının ülkü bir örneğini oluşturuyordu.

Van Gogh’un “Yıldızlı Gece” tablosu da bir empresyonizm örneğiydi:

Vincent van Gogh’un imza niteliğindeki muazzam yapıtı “Yıldızlı Gece”, empresyonizm akımı içerisinde bedellendirilen fotoğraflardan. Fırça darbelerine ve kompozisyona dikkatli baktığımızda ipuçlarını görmemiz mümkün.

Empresyonizm temsilcilerinden Alfred Sisley’nin “Louveciennes’te Kar” yapıtı karşınızda:

Kar manzarasını fırça darbeleriyle etkileyici bir formda tasvir eden Alfred Sisley, sanatkarın stilinin evrimini de ispatlar nitelikteydi. Bu yapıtı, hava kaideleri sebebiyle dışarıdaki yeşilliklerde fotoğraf yapamayacağı için Louveciennes’teki konutunun penceresinden çizdi.

Pierre Auguste Renoir’un yetenekli ellerinden ortaya çıkan “Terasta İki Kız Kardeş”:

Empresyonizm akımının bir öbür öncü ismi Pierre Auguste Renoir, sevdiği yerlere ve görüntülere olan sabitliğiyle de ön plana çıkıyordu. İşte bu yerlerden biri, üstte gördüğünüz aile restoranı “House Furnes” idi. Restoranda, kız kardeşlerin etkileyici bir tasvirini yapmıştı.

“Köyün Manzarası”, Bazille’in tekniğini ve akımın besbelli özelliklerini gözler önüne seriyor:

Fransa’nın Hérault bölgesindeki Castelnau-le-Lez köyüne bakan taş bir çıkıntının üzerinde oturan genç bir bayanın tasvirini görebiliyoruz yapıtta. Her ayrıntısı başka büyüleyici değil mi?

İşte empresyonizmin en akılda kalıcı yapıtlarından kimileri bunlardı. Elbette öteki pahalı sanatkarların, yüzlerce etkileyici yapıtı daha var. Biz şimdilik bunlarla yetindik ve “Empresyonizm nedir?” sorusunu sanat akımının özellikleri, temsilcileri ve en değerli yapıtları üzerinden anlatmaya çalıştık. Sizin merak ettiğiniz öteki sanat akımları varsa yorumlara yazabilirsiniz.

Sanat akımlarıyla ilgili başka içeriklerimize göz atmayı unutmayın: