Antik Romalılar Zeminlerini Neden Yedikleri Yiyeceklerin Çöpleriyle Kaplıyordu?
Vatikan’ın gizemli Profane Müzesi’nde dolaşırken karşınıza çıkan, birinci bakışta bir çöp yığını üzere görünen, lakin yakından incelendiğinde derin manalar barındıran bir sanat yapıtı var: Süpürülmemiş oda mozaiği.
Bu mozaiğe bakınca zemininin ‘çöp’ ile kaplandığını düşünebilirsiniz. Hatta fare izi ayrıntısına kadar var. Fakat bu Romalılar için, bir çöp yığınından çok daha fazlası.
Pek çok materyalle hazırlanan bu mozaik, Romalılar için neyi temsil ediyor olabilirdi?
Profane Müzesi’nde dağılmış yemek artıklarıyla hazırlanan bir yer yer alıyor.
Bu stil süslemeler, Antik Roma’da mutfak yerini süslemek için kullanılıyordu. Dağılmış meyve kesimleri, zeytin çekirdekleri, kabuklu yiyecekler ve hatta cam parçaları… Hepsi farklı ayrı olsa da bakıldığında bir bütünü oluşturuyor.
Mozaik, varlıklı bir Roma ziyafetinin kalıntılarını andırıyor. Mimarisi, teatral maskelerle süslenmiş ve ritüel objelerle donatılmış bir odanın girişinde yer alıyor. Ortada, karmaşık bir Nil görüntüsü çizilmiş, etrafında ise bir ziyafetin artıkları serpiştirilmiş.
Bu görsel yanılsama, antik Roma’da yaygın olarak kullanılan “asarotos oikos” motifini taşıyor.
Kelime manasıyla “süpürülmemiş oda” olarak çeviri edilen bu motif, ziyafet odalarının tabanlarını süslemekte kullanılırdı. Mozaik, o denli bir ayrıntıyla işlenmiş ki, birinci bakışta mutfak artıklarıyla kaplı üzere görünürken, yakından bakıldığında bu artıklar taş ve cam kesimlerine dönüşüyor.
Bu usul bir yer kullanmak Romalılar için bilinmeyen bir statü sembolü demekti. Çöplere bakıldığında o periyoda nazaran ‘en lüks’ şeylerin kullanıldığı görülüyor. Bu da aslında kullanan kişinin, gösterişli ziyafetlerin verilebileceği kadar varlıklı olduğu demekti.
Tabii sadece bununla sonlu sanmayın.
‘Memento mori”, yani mevti hatırlatma ideolojisinin izlerini de taşıyor. Bu ideoloji, insanın öleceğini ve dünyadaki geçiciliğini hatırlatır. Mozaik, en gösterişli ziyafetlerin bile vakitle çöpe dönüşebileceğini, hatta yiyeceklerin kemiklere ve toza dönüşeceğini anlatıyor.
Bu bakımdan, “süpürülmemiş oda” mozaiği, ziyafetin keyfini çıkarırken hayatın süreksiz olduğunu hatırlatmanın da Romalılar için mantıklı bir aracıydı.
