Antik Roma ve Yunan heykellerinin başlarının olmaması, kabul edelim ki dikkat çeken ve merak uyandıran bir durum. Gerçekten, neden bu türlü?
Müze yahut anıt alanlarında, başı yahut kolları eksik antik sanat heykelleri görmeye alışığız. Pekala, bu heykellerin neden eksik olduklarını hiç merak ettiniz mi?
Aslında Roma heykellerinin başlarının olmaması, düşündüğümüzden daha farklı sebeplere dayanıyor.
Öncelikle antik Yunan ve Roma heykellerinin nasıl yapıldığını anlamamız gerekiyor.
Heykeller yapılırken sanatçı evvel gövdeyi ve bacakları yaratır, akabinde kolları ve başı, mevcut çerçeveye eklerdi.
Baş ve uzuvlar çoklukla farklı olarak yapılır, metal/taş çivilerle ve dübellerle heykelin gövdesine tutturulurdu. Bazen daha küçük modüllerin yerinde kalması için çimento kullanılırdı.
Zaman içinde gerçekleşen doğal afetler veya insan müdahalesi (savaş) üzere durumlar heykellere ziyan verdiğinde, kollar ve başlar ziyan görürdü. Bu yüzden antik heykeller ekseriyetle kolsuz yahut başsızdır.
Antik vakitlerde Romalılar ve Yunanlılar, bilhassa başı çıkarılabilir heykeller yapmayı tercih ederdi.
Bunun nedeni; bir kahraman, kıymetli bir kişi veya hükümdar prestijini kaybettiğinde başın kolaylıkla çıkarılıp yerine yeni bir kahramanın, daha tanınmış bir kişinin yahut yeni hükümdarın başının takılabilmesiydi.
Heykeller ekseriyetle giysiyle kaplı olurdu. Romalılar başı, temsil ettiği kişinin kimliğinde önemli bir faktör olarak gördüğünden, heykellerin birden fazla çıkarılabilir başlara sahipti.
Örneğin İmparator Hadrian’ın buyruğuyla, Apollon heykelinin başı çıkarılıp yerine Antinous’un büstü yerleştirilmiştir. Antinous, Kuzeybatı Türkiye’den geliyordu ve Hadrian’ın favorisi olmuştu.
Bir bireyden nefret ediliyorsa vefatından sonra Romalılar onun heykellerini yontar ve yok ederdi.
Genellikle bir heykelin burnu yahut yüz özellikleri amaç alınarak kişiyi aşağılamak ve küçük düşürmek amaçlanırdı. Ayrıyeten rakiplerini takip eden imparatorlar, evvelki hükümdarların anısını silmek için heykellerini yıkardı. Hatta bu siyaset, “damnatio memoriae” olarak bilinir.
Yani anlayacağınız yalnızca vakitle aşınması üzere bir durumla sınırlayamayız. Heykellerin vakitle maruz kaldığı doğal ve insani müdahaleler, antik üretim teknikleri ve siyasetlerinin birleşimi, bugün başsız heykeller görmemizin ana sebebi.
İlginizi çekebilecek öteki içeriklerimiz:
