Antik Dönemde Kadınların Rahim Hareketleri Nedeniyle Yaşadığı Düşünülen Fakat Gerçeği Bambaşka Olan Psikolojik Rahatsızlık: Histeri

Günümüzde bir tıp belirti olarak kabul edilerek farklı ruhsal rahatsızlıkların teşhisinde kullanılan histeri, yüzlerce yıl boyunca kendi başına bir ruhsal rahatsızlık olarak tanımlandı. Hatta Antik Mısır periyodunda histerinin yalnıza bayanlara has bir akıl hastalığı olduğu düşünülüyordu.

Psikolojik rahatsızlıklar birden fazla vakit teşhis etmesi ve tedavi etmesi sıkıntı hastalıklar olarak kabul edilir. Günümüz dünyasındaki gelişmeler sayesinde artık hem teşhis hem de tedavi daha kolay lakin birkaç yüzyıl evvel durum pek de bu türlü değildi. Bugün farklı ruhsal rahatsızlıkların teşhisi için bir belirti olarak görülen histeri, uzun yıllar kendi başına bir rahatsızlık olarak kabul edildi.

Histeri hakkındaki en enteresan bilgi ise Antik Mısır’a dayanıyor. Zira o periyotta yaşamış tabipler, histerinin sadece bayanlara mahsus bir akıl hastalığı olduğunu düşünüyorlardı. Modern periyotta daha açık bir formda tanımlanan histeri üzerine Freud üzere değerli isimler de çalışmalar yapmıştır. Bugün hala karşımıza çıkan histeri nedir sorusuna, dünden bugüne bilimin verdiği cevaplara bakalım. 

Temel bir tarif yaparak başlayalım; Histeri nedir?

İlk kere Antik Mısır ve Antik Yunan devrinde keşfedildiği düşünülen histeri, belli davranışları tanımlamak için kullanılan bir tabirdir. Histerik davranışlar olarak tanımlanan bu hareketler, çok ve denetimden çıkmış olan ziyadesiyle duygusal reaksiyonlardır. 1980 yılından sonra bu cins davranışlar sergileyen şahıslara histerik yerine farklı teşhisler konulmaktadır.

Nasıl yani, tam olarak histeri ne demek?

Günlük hayatta da kullandığımız bir kavrama dönüşen histerik, aslında tam olarak histeri tarifini karşılıyor. Bir kişinin aşırı duygusal, ansızın değişen, hareket bozukluğu üzere görünen ve hatta anlık hafıza kaybına varabilen davranışları; histeridir. Bu davranışları sergileyen bireye histerik denir, bu çeşit hareketler ise histerik davranışlar olarak tanımlanır.

Antik periyotta bayanların rahim hareketleri yüzünden histerik oldukları düşünülüyordu:

Antik Mısır ve Antik Yunan devrinde yani günümüzden binlerce yıl evvel histeri, doktorlar tarafından bir akıl hastalığı olarak tanımlanıyordu. Fakat bu hastalığa sırf bayanların sahip olduğu düşünülüyordu. ‘Olabilir tahminen regl döngüsüne bağlı düşünmüşlerdir.’ diyorsanız yanılıyorsunuz. O periyotta yaşayanlara nazaran bayanların histeri olmasının nedeni, Platon’un da hakkında çalışmalar yaptığı gezici rahim teorisiydi.

Gezici rahim teorisine nazaran kadınların rahmi daima olarak üst ve aşağı hareket ettiği için kadını bir nevi çıldırtıyor ve onun histerik davranışlar sergilemesine neden oluyordu. Mısırlılar bunun önlemek için bayanların rahim ağzına makus kokulu unsur koyuyorlardı. Yunan Doktor Celsus ise bunu önlemek için bekâretin korunmasını ve perhizi öneriyordu. 

17. yüzyılda histerinin ne olduğunu anlaşıldı ve elbette daha sonra Freud hususa dahil oldu:

Antik periyottan 17. yüzyıla kadar yani neredeyse iki bin yıldan uzun bir müddet histerinin bayanların rahmi yüzünden oluşan bir akıl hastalığı olduğuna inanıldı. Neyse ki Royal Society’nin de kurucularından olan İngiliz Tabip Thomas Willis, histerinin erkeklerde de görülen bir ruhsal rahatsızlık olduğunu ortaya çıkardı. 

Konuya psikanaliz alanında yaklaşan birinci isim 19. yüzyılda yaşamış Fransız Nörolog Jean-Martin Charcot oldu. Charcot, histerik bir bayan hastayı tedavi etmek için hipnoz usulünü kullandı. Bu periyotta psikanalizin babası olarak bilinen Sigmund Freud, Charcot’u izledi ve işleri bir adım ileri götürdü.

Freud elbette histerinin nedeni olarak da hastanın şuur dışına ittiği cinsel kökenli nevrozu gösterdi. Histerik bir bayan hastada meslektaşı Josef Breuer ile çalışmalar yapan Freud, histeri üzerinde konuşma tedavisi ismini verdiği bir tekniğin inanılmaz tesirli olduğunu gördü.

Bugün artık hastalara histeri tanısı konulmuyor:

1980 yılına kadar histerik davranışlara sergileyen hastalara konversiyon tipi histerik nevroz tanısı konuluyordu. Lakin APA yani Amerikan Psikoloji Derneği 1980 yılında bu tanıyı konversiyon bozukluğu olarak değiştirdi. Günümüzde hastanın başka belirtilerine de bağlı olarak dissosiyatif ve somatik bozukluklar üzere teşhisler konulabiliyor. 

Çok net görülen birtakım histeri belirtileri var:

• Duygusal patlamalar
• Halüsinasyon görme
• Aşırı heyecanlı hareketler
• Duyu kaybı
• Trans haline emsal davranışlar
• Geçici hafıza kaybı
• Kısmi süreksiz felç
• Bayılma
• Epileptik gibisi nöbet geçirme
• Kas ağrısı
• Kas spazmı

Özellikle anlık ve ağır bir histeri atağı geçiren şahısta en net görülen belirtilerden kimileri bu biçimde. Fakat söylediğimiz üzere artık bireylere direkt olarak histeri teşhisi konmadığı için bu cins belirtiler de her vakit histeri belirtisi olarak kabul edilmez. 

İyi fakat histeri neden olur?

Bugün artık histeri yerine konulan teşhisler olan dissosiyatif ve somatik bozuklukların, istisnaları olsa da, ana nedeninin ruhsal olduğu biliniyor. Çoğu vakit kişinin çocukluk periyodunda yaşadığı fizikî, cinsel ya da duygusal bir travma sonucu bu bozukluklar oluşuyor. Afet ve çatışma gibisi ortamda kalmak da bunu tetikliyor.

Histerik bulaşma olarak isimlendirilen bir olgu için kısmen hakikat demek mümkün. Elbette bu bir virüs üzere bulaşmıyor ama tıpkı insan kümelerinin emsal periyotlarda yaşadıkları nedeniyle travma geliştirmeleri, bunun histeriye dönüşmesi ve birbirini tetikleyerek tıpkı anda ortaya çıkması muhtemel bir durum. Zira emsal toplumsal ve ruhsal tesirler, misal semptomları doğurabilir. 

Peki histerinin tedavisi mümkün mü?

Elbette mümkün. Maalesef kişi her vakit histerik davranışlar sergilediğinin farkında olmayabilir. Bu nedenle asıl iş o kişinin yanında olanlara düşüyor. Bu tıp davranışlar sergileyen kişiyi bahis hakkında uyararak ruhsal yardım almasını söylemeniz gerekir. Ne kadar erken müdahale edilirse sonuçlar da bir o kadar süratli alınır. 

Elbette en uygun tedaviyi uzman verecektir lakin histerik davranışlar gösteren şahısların bu durumla başa çıkması için farkındalık pratiği antrenmanları yapmaları, nefes idmanları yapmaları, günlük tutmaları, fizikî olarak faal olmaları ve sağlıklı bir uyku uyumaları öneriliyor. 

Binlerce yıldır bilinen bir ruhsal rahatsızlık olan histeri nedir, belirtileri ve özellikleri nelerdir gibi merak edilen soruları yanıtladık. Anlattıklarımız sırf bilgilendirme maksatlıdır. Tüm sıhhat hususlarında olduğu üzere histeri hakkında da en hakikat ve size özel bilgiyi bir uzmandan almanız gerektiğini unutmayın. 

Benzer içeriklere de göz atabilirsiniz: