Ülkemizdeki seçimlerde oy pusulasını 1 metre uzunluğa çıkaracak kadar partinin aday olduğuna şahit olduk. Pekala nasıl oluyor da yüz milyonlarca insanın yaşadığı ABD’de yalnızca iki parti öne çıkıyor?
ABD başkanlık seçimleri ülkemizde de tüm dünyada olduğu üzere yakından takip ediliyor. Bu seçimlerde “Cumhuriyetçiler” ve “Demokratlar” ismi altında bildiğimiz iki küme öne çıkıyor ve ekseriyetle ABD başkanları bu iki kümeye mensup bireyler ortasından seçiliyor.
Nasıl oluyor da yaklaşık 332 milyon vatandaşı bulunan ABD’de üçüncü bir parti, seçim yarışına katılamıyor?
İlk olarak iki partili sisteminin nasıl oluştuğuna bakalım.
ABD tarihine bakıldığında iki partili sistemin doğuşu Federalist ve Anti-Federalist adı altındaki kümeler ortasındaki mücadeye dayanıyor. Bu kümeler ortasındaki gayret vakitle dönüşüm yaşıyor; Alexander Hamilton liderliğindeki Federalistler, Thomas Jefferson liderliğindeki Anti-Federalistler vakitle Demokratlar ve Cumhuriyetçiler olmak üzere iki zıt kampa bölünüyor.
Partiler oy ölçüsüne bakılmaksızın yarış dışı kalıyor.
“Çoğunlukla birinci sıradaki kazanır” ve “kazanan her şeyi alır” olarak isimlendirilen mevcut ABD seçim sisteminde en çok oy alan birinci parti, seçimi kazanıyor. Bu sisteme nazaran öteki partiler oy sayılarındaki miktara bakılmaksızın yarış dışı kalıyorlar.
Ek olarak bu sistem, çoklukla iki ana partinin hâkim olduğu ve küçük partilerin parlamentoda temsil edilme mümkünlüğünün azaldığı bir yapıya yol açıyor.
Üçüncü partiler halk açısından inanç bulamıyor.
Yapılan araştırmalara nazaran birçok Amerikalı, iki büyük partinin kendilerini temsil etmediğini düşünmesine karşın seçimlerde üçüncü parti adaylarına oy verme konusunda tereddüt ettiğini gösteriyor. Bu durum da üçüncü partilerin ortaya çıkmasını engelliyor.
Birçok gelişmiş demokrasinin kullandığı sistemi ABD kullanmıyor.
Orantılı temsil üzere alternatif seçim sistemlerinde oy oranlarına nazaran koltuk dağılımı sağlanıyor. Böylelikle parlemantoda daha fazla politik çeşitlilik oluşturulmuş oluyor. Birçok gelişmiş demokrasi sistemi geniş çeşitliliği teşvik etmesine rağmen ABD bu sistemleri uygulamayı tercih etmiyor.
Yasal olarak kıymetli pürüzler mevcut.
ABD’deki mevcut yasal ve anayasal çerçeveler tek bir temsilcinin seçildiği seçim bölgelerini mecburî kılıyor. Kongre üyelerinin tek üyeli seçim bölgelerinden seçilmesi ve bu uygulamanın birçok eyalette benimsenmiş olması iki büyük partinin egemenliğini destekleyen bir yapıyı teşvik ediyor.
Medya ve kamuoyu algısı, iki partili sistemi pekiştiriyor.
ABD medyası ekseriyetle iki büyük partinin adaylarına daha fazla yer veriyor. Bu durumda üçüncü partilerin ve bağımsız adayların görünürlüğünü, kamuoyu nezdindeki meşruiyetini sınırlamış oluyor. Medyanın bu eğilimi, halkın üçüncü seçeneklerden bihaber olmasına ve ciddiye almamasına yol açıyor.
ABD tarihinde iki büyük partiyi üçlemek için büyük bir deneme yapıldı.
1992 ve 1996 yıllarında iş insanı Ross Perot, Amerika Birleşik Devletleri Başkanlık Seçimleri’nde bağımsız bir aday olarak ve daha sonra Reform Partisi’nin adayı olarak yarıştı.
Perot, 1992 yılında %18.9 oy alarak üçüncü parti adayının elde ettiği en yüksek oy oranına ulaştı. Perot, bilhassa ticaret siyasetleri ve bütçe açığı hususlarına odaklanarak iki partili sisteme baş tutmuştu.
İlginizi çekebilecek başka içeriklerimize göz atabilirsiniz:
