ABD, 1. Dünya Savaşı’nda Neden Betondan Gemiler Üretme İhtiyacı Duydu? Evet, Bildiğiniz Betondan…
Betondan yapılmış bir gemi! Birinci duyduğunuzda kulağa epey tuhaf geliyor, değil mi? Sert ve ağır bir materyal suyun üzerinde nasıl durabilir? Lakin bu bir hayal değil, yapan yapmış.
Tarihte bir devir, bilhassa 1. ve 2. Dünya Savaşları ortasında, sahiden de beton gemiler yapıldı ve denizlerde yüzdü.
Peki neden bu türlü bir şey yapıldı? Betondan gemi yapmak kimin aklına geldi? Ve en değerlisi, bu teknoloji neden rafa kaldırıldı?
İlk beton geminin tarihi 1848’e dayanıyor.
Güney Fransa’da Joseph-Louis Lambot tarafından birinci beton su taşıtı yapıldı. Küçük bir sandaldı fakat gemilerin önünü açtı diyebiliriz.
19. yüzyılın sonlarına hakikat mühendisler, bu sandaldan da yola çıkarak betonu yalnızca kara yapılarında değil, denizcilikte de kullanabileceklerini fark ettiler.
Beton, suyun üstünde durabilen bir gereç ve bu da onu hakikat kalıplandığında içindeki boşluklar sayesinde daha hafif hâle getiriyordu.
O devirde çelik üretimi değerliydi ve savaşa giren ülkeler, çelik rezervlerini askerî emeller için kullanmayı tercih ediyorlardı. İşte bu yüzden beton gemi yapma fikri giderek daha cazip oldu.
Beton gemilerin asıl çıkışı 1. Dünya Savaşı sırasında oldu.
Özellikle Amerikan hükûmeti, savaşın getirdiği çelik badiresi nedeniyle beton gemiler üretmeye başladı. Olağan gemilerde olduğundan daha az halde yerleştirilen çelik çubuklar, yalnızca güçlendirmek için kullanıldı.
Geri kalan materyaller daha ucuzdu ve daha kolay bulunabiliyordu. Böylece de birinci olarak beton gemilerin en büyüğü SS Selma yapıldı. Gemiler, asker ve gereç taşımak için kullanıldı.
1917’de Amerika, 12 adet beton gemi yapmaya başladı. Bunların her biri ortalama 3.000 ton taşıma kapasitesine sahipti.
Savaş bittiğinde, gemilerin birçok kullanılmamıştı. Fakat 2. Dünya Savaşı patlak verdiğinde beton gemi yeniden gündeme geldi.
2. Dünya Savaşı sırasında da çelik talebi tepe yaptı.
Betondan yapılan gemiler, savaş yüklerini taşımak için bir kere daha denizlerde uzunluk göstermeye başladı. Amerikan donanması, bu gemilerin 24 adedini inşa etti ve materyal taşıma vazifelerinde kullandı. Bunlar ekseriyetle yakıt, mühimmat ve başka askeri gereçleri taşımak için kullanılıyordu.
Beton gemiler neden unutuldu?
Savaş sona erdikten sonra, çelik tekrar çokça bulunmaya başlandı ve beton gemiler tarih oldu. Çelik gemiler, beton gemilere kıyasla çok daha uzun ömürlü, güçlü ve ekonomik hâle gelmişti. Ayrıyeten çelik, gemi üretiminde çok daha esnek bir kullanım sunuyordu.
Gemi dizaynlarında yapılan yenilikler, betonun sınırlı özellikleri nedeniyle bu gerecin kullanımını neredeyse büsbütün ortadan kaldırdı.
Beton gemilerin bir diğer sorunu da bakım maliyetlerinin yüksek olmasıydı. Beton suya karşı dirençli olsa da uzun müddet denizde kaldığında çatlamalar ve sızıntılar oluşabiliyordu.
Özellikle savaş periyotlarında kabul edilebilir bir riskti ancak barış devirlerinde daha dayanıklı ve uzun ömürlü gemilere gereksinim duyuluyordu.
Günümüzde beton gemilere neredeyse hiç rastlamıyoruz.
Onlar artık yalnızca dalgakıran olarak kullanılıyorlar. Batırıldılar ve vazifelerini durarak devam ettiriyorlar. Kimileri ise müzelerde yahut limanlarda terk edilmiş durumda.
Bu içeriklerimizi de inceleyebilirsiniz:
