Bazı ülkelerde akaryakıt alınması için pompacılar yardımcı olurken kimi ülkelerde alacak kişi akaryakıtını kendisi doldurur. Bu farklılığın tek bir nedeni olmamakla birlikte doğrusu ve yanlışı da yoktur.
Yurt dışında bilhassa de Amerika’nın neredeyse tamamında şoförler akaryakıtı self servis denilen prosedürle yani depolarını kendileri doldurarak alırken, bizde bu sürecin hala pompacı yardımıyla yapılması çok büyük oranda yaygınlığını korumaktadır.
Yurt dışında birinci kez akaryakıt almanız gerektiğinde büyük bir şaşkınlık ve panik yaşamanıza neden olacak bu farklılığın tarihsel, ekonomik ve kültürel nedenlerini öğrenmeye hazır mısınız?
Eczaneden akaryakıt almak mı?
Arabanın icadından sonra beşerler yakıtlarını yalnızca eczanelerden bidonlarla alabiliyorlardı. Sylvanus Bowser firmasının 1800’lerin sonunda yakıt pompasını icat etmesi işleri kökünden değiştirdi. Artık otomobile akaryakıt koymak daha kolay ve hızlı hale geldi.
Arabaların uygun fiyatla ve seri üretiminin başlamasıyla ve buna bağlı olarak insanların daha rahat otomobil sahibi olmasıyla birlikte akaryakıt istasyonları da hızla çoğaldı.
Eskiden bütün akaryakıtçılar aynıydı!
1970’lere kadar bizimki üzere pompacılı olarak çalışan istasyonlar o tarihlerde iki kez yaşanan yakıt kıtlığı sonucu artan akaryakıt fiyatları nedeniyle kapanmaya başladı.
Tüketicilerin ucuz akaryakıt muhtaçlığı, self servis akaryakıt istasyonlarının doğmasına neden oldu. Fiyat artışını bu sayede biraz da olsa azaltabilmişlerdi.
Benzinimi kendim doldurursam ne kadar kâr ederim?
İşçilik giderlerinin bize nazaran yüksek olduğu ülkelerde, self servis istasyonlarda otomasyon sisteminin de yardımıyla çok az kişi çalıştırarak istasyonu yönetim edebilirsiniz. Bu da işletme ve işçi masraflarında büyük tasarruf sağlayarak istasyonun kâr marjını arttırmaktadır.
Bu kârı fiyatlarına yansıtan self servis bir akaryakıt istasyonu galon fiyatında ortalama %20’lik bir indirime gidebilmektedir.
Avantajları ve dezavantajları nelerdir?
Yukarıda bahsettiğimiz kârın dışında bir vazifeli yahut sıra beklemeden süratlice yakıt almak zaman tasarrufu açısından birçok insan için bir avantajdır.
Bunun yanında yaşlılar ve engelli bireylerin kullanımı açısından rahatlıktan çok zorluk yaratacağı için de bir dezavantaj olduğu aşikardır.
Durum yalnızca benzincilerde bu türlü değil.
Avrupa ve Amerika’da hizmet kesimindeki personellik maliyetleri bizdekinden yüksektir. Bu durumun da tesiriyle “Do it yourself’’ yani “Kendin yap” kültürü benzinlikler dışında pek çok yerde de kendisini gösterir.
Örneğin bu kültür, hamburgerciler üzere çeşiti restoranlarda ekstra eleman çalışmadığı için çöpünüzü kendinizin dökmenizi zorunlu kılar.
Fiyatları düşürecekse neden benzinimizi kendimiz doldurmuyoruz?
Bizde büyük bir dal haline gelen hizmet sektörünün de etkisiyle garsonlar, saatlerce süren kuaför/berber hizmetleri, musluğumuzu tamir eden tesisatçılar vb. hizmetleri seviyoruz.
Tüm bu bilgiler ışığında pompacı çalışanın ortadan kalkmasının ve akaryakıt istasyonlarının otomasyona geçmesinin hem kesin tüketicinin maliyetini düşüreceği hem de akaryakıt istasyonunun kâr marjını artıracağı (işletme işçi masraflarından tasarruf) aşikar denilebilir.
