Şampiyonlar Ligi Jeneriğindeki Bu Hayalî Stadyumu Gerçekte İnşa Edebilmek Mümkün mü?

Yıllardır Şampiyonlar Ligi maçlarından evvel gösterilen intro’da yer alan stadyum, pek çok şahsa nazaran hakikaten var olsa da aslında gerçek değil. Bu stadı inşa etmek istersek işler biraz karışıyor.

Bazı ülkelerde ulusal ekiplerin kendi stadyumu olur, bu durumun en bilinen örneği ise İngiltere’nin ikonik Wembley Stadyumu’dur. Wembley hem memleketler arası maçlara hem de İngiltere içindeki envai çeşit finale konut sahipliği yapar. 

Şampiyonlar Ligi finali ise her yıl farklı bir kentte yapılır, bu kentlerin en sonuncusu Paris’ti. Hatırlanacağı üzere İstanbul da finale birden fazla defa mesken sahipliği yapmıştı. Her final farklı bir efsane olmuştu. 

Bugün elimizdeki senaryoda UEFA bir karar aldı diyelim, ABD’deki SuperBowl maçlarından esinlenerek tek bir dev, merkezi stadyum inşa etmeye karar verdi. Sonrasında da projenin başına getire getire beni getirdiler. Bakalım UEFA Champions Stadium olarak anacağım stadyumun inşaatını çözebilecek miyiz?

Öncelikle lokasyona bakalım:

Şampiyonlar Ligi intro’suna baktığımızda stadyumun bir şehir içinde olduğunu görüyoruz. Birebir hissi yaşatmak için kent seçme çalışmalarına başladığımda muhtemelen öncelikle stadı ülkelerine isteyen yöneticileri ekarte etmem gerekiyor. Katır inadıyla rüşvet teşviklerine, üstü kapalı tehditlere falan boyun eğmediğimi varsayarak adil bir karar vermeye çalışacağım. 

Öncelikle İngiltere olmaz, çünkü kendisi şu an AB üyesi bile değil ve açıkçası gelecekte giriş çıkış problemleri yaşanması ihtimali var. İtalya olmaz çünkü İtalyanlar epeyce ateşli ve agresif taraftarlar. İspanya zaten olmaz, stadyum âtıl kalabilir ve son yıllarda kupada da çok dominantlar. Almanya zaten Almanya, yapılsın isteseler bana kadar kalmazdı, kendileri yapardı. Bana tarafsız, gereğince insanı barındırabilecek, çok uluslu etkinliklere uygun ve merkezi bir yer lazım. Gidip Cenevre‘den arsa kapatayım bari, yer varsa. Gereğince yer olup olmadığını öğrenmek için artık stadyumun uzunluğunu hesaplamak lazım. 

Stadyum, büyük değil dev olacak!

105 metreye 68 metrelik bir saha ölçüsüyle yapılmasına karar verdiğim UEFA Champions Stadium’un ne kadar alan kaplayacağını bu alana nazaran hesaplayabiliriz. Bu ölçüyü seçtim zira birçok grup, bu ölçüyü ya da bu ölçüye yakın ölçüleri tercih ediyor. 

Intro görsellerinde gördüğümüz üzere bu stadyum tam 4 katlı ve arena tipi olarak isimlendirilen, sahanın çabucak tabanından başlayan ve tribünlerdeki koltukların birbirine yakın olduğu bir stadyum modeli göze çarpıyor. En azından bu açıdan elimiz biraz rahat olacak lakin çok da değil.

Ölçüleri tekrar 105m x 68m olan bir alana sahip Camp Nou, son güncellemeler ile birlikte 110 bin kişiyi ağırlayabilecek. Stadyum şu anda 2,5’tan 3 katlı bir yapıya sahip. Bizim stadyumumuz ise düz 4 katlı olacak. Bu durumda kapasitenin 160 ila 200 bin ortasında olması gerekiyor. 

Camp Nou alanı 55.000 metrekare, bu da kişi başı 0,5 metrekare yer alanına muhtaçlık olduğu manasına geliyor. Biz planımızı 200 bin bireye nazaran yaparsak, bize gereken taban alanı 110 bin metrekare. 

Sırf yere verdiğimiz parayla Galatasaray takımı kuruluyor!

İnternette yaptığımız ufak bir aramayla, Cenevre’de arsa fiyatının metrekare başına 2120 İsviçre frangı olduğunu görüyoruz. Yani 64.319 TL. Bir biçimde istimlak edilen toprakları 2120 CHF’den aldığımızda 233 milyon 200 bin İsviçre frangı ödememiz gerekiyor. Yani 7 milyar 77 milyon 620 bin TL. (Güncel kurla 256 milyon USD, ligimizin takım bedeli en yüksek kadrosu olan Galatasaray’ın takım pahası 237 milyon USD.)

İş bu kadarla bitiyor mu? Elbette bitmiyor. Daha stadyumu inşa edeceğiz, bize ustalık lazım. Bize emekçi lazım, beton lazım, havacılıkta kullanılan karbonfiberler, plastiglasslar lazım. Bir hayali gerçeğe dönüştürüyoruz, kolay değil. 

Stadyumumuzu, misal özellikte olan Camp Nou üzerinden ölçeklendirmeye devam edersek; boyutsal olarak stadyumumuz en, uzunluk ve yükseklik olarak 1,3 kat büyüyor. Bu durumda stadyumun ölçüleri 325 m x 286 m x 62 metre olacak. 

Gelelim inşaat bedellerine, stadyum resmen çılgın proje oldu.

Ölçekler iktisadını ve politikayı kullanarak stadyum inşaatında metrekare fiyatını, İsviçre’deki ortalama bir inşaatın bedeli ile denk getirmeyi başardığımız bir senaryodan yola çıkacağım. Aslında gerçekte de aşağı üst emsal sayılar alınıyor, o yüzden çok da bir sorun yok.

Önce inşaat yapılacak alanı hesaplamak lazım. Taban alanımız 325m x 286m. Bu alandan güvenlik şeridi ile birlikte oyun alanını çıkarmamız gerekiyor. Yani 125m x 88m ebadında bir alanın üstüne inşaat yapılmayacak, yalnızca yer alanı inşa edilecek. Stadyumlar eğimli olduğu için inşaat yapılacak alanın da tamamını değil, yüzde 65’ini hesaba katacağız. Hazırsanız başlıyoruz. 

Öncelikle inşaat yapılacak alan, taban olarak 83.236 metrekare olacak. Saha yeri ise 11.000 metrekare olacak. Taban çarpı yükseklik çarpı 0,65 yapar, çıkan sonucu da 4,2’ye bölersek (ortalama kat yüksekliği) bize toplamda 798 bin 669 metrekare sonucunu veriyor. Metrekare başına inşa maaliyetimiz 1,812 milyar İsviçre frangı oluyor. Bu ölçü, stadın kaba inşaatı için. Işıklandırma, iç mimari, tasarım, dekorasyon üzere kalemlere yazıyı uzatmamak ismine girmiyorum fakat sadece koltuklara 3-4 milyon frank bandında bir para ödemek gerekeceğini söylersem, 500 milyon İsviçre frangını gözden çıkarmak gerektiğini görebiliriz. Bilhassa de peyzajı düşündüğümüzde. 

Gelelim ikonik çatıya. 

Çatıdan yana kaygımız para değil, öncelikli olarak çatıyı nasıl yapacağımızı bulmak. Yapısal olarak gereğince güçlü olan bir materyal bulmamız çok sıkıntı lakin gereğince karbonfiber ve gereğince pleksiglass ile futbol topu halindeki kubbeyi inşa etmek mümkün. Bunun için gereken materyal ölçüsü ise hiç de fazla değil, yalnızca 10 bin metrekarelik bir alanı kaplayacak kadar materyal, işimizi görecek. Bu da bize büyük maliyet lakin daha kıymetlisi uygun gereçleri gereğince bulabilmek. Çatının fiyatını o yüzden “Kısmet artık.” diyerek geçiyoruz. 

Üstelik inanılmaz lakin bu maliyetler gerçekçi maliyetler!

UEFA’nın intro açıklama görüntüsüne nazaran stadyumun kapasitesi 1,05 milyon kişi. Yani stadyum hacmini ve yüzeyini oranlarsak, bize burada hesapladığımızın en az 3 katı para gerekiyor. Bu durumda da stadyumun maliyeti, çatı hariç 12 milyar USD civarında oluyor. Öte yandan 1 milyon kişilik stadyumun bir de maç tecrübesi sorunu var, alanda oynanan oyunu göremeyiz. Yani bizim hesabımız gerçekten maç izleyebileceğimiz stadyuma nazaran.

Oldu da delirdik, 1 milyon kişilik bir melodrome stadyum yapmak istiyorsak bunu üst yanlışsız değil, aşağı gerçek yapmak daha kolay olacaktır. Rastgele bir platodaki eski bir maden yatağının içine bu stadyum inşa edilebilir. Esasen daha VAR kameralarını gerçek düzgün kuramayan UEFA ile de bu proje ancak 2100 yılında falan bitecektir.