Reşitlik Yaşı Neden 18 Olarak Kabul Ediliyor? (14’e Kadar İnebilen Ülkeler Var!)

18 yaş dediğimizde muhtemelen hepimizin aklına gelen birinci kavram, “reşitlik”. Evet, yetişkinlik yaşı olduğunu ve önümüzdeki birçok sonu kaldırdığını biliyoruz lakin neden bu yaşın 18 olduğunu hiç düşünmüş müydünüz?

Hangimiz reşit olmadan evvel “Bi’ 18 olsam neler yaparım!” diye düşünüp çok kolay şeylerin bile hayalini kurarak keyifli olmadık ki… Üstelik birtakım ülkelerde bu yaş, 14’e kadar inebiliyor ya da 21’e kadar çıkabiliyor.

Peki “yetişkinlik yaşı” ya da “reşitlik” dediğimiz yaşın hangi yaş olduğuna kim ya da hangi faktörler karar veriyor? Bu sorunun yanıtına birlikte bakalım.

Türkiye’de 18 olduğumuzda, bilhassa toplumsal olarak birçok mahzuru aşmış oluyoruz.

Türkiye kanunlarına nazaran 18 yaşına geldiğimizde; artık çocukluk periyodundan çıkmış olduğumuz kabul ediliyor ve tütün/alkol üzere eserleri satın alabiliyoruz, oy verebiliyoruz, yargı önünde bir yetişkin olarak çıkıp ona nazaran ceza alıyoruz, ehliyet alabiliyoruz, muhakkak yerlere giriş müsaademiz oluyor…

Bu listeyi uzatabiliriz lakin asıl merak ettiğimiz, neden tüm bunları yapabildiğimiz yaş 18 olarak kabul ediliyor?

Psikolojik olarak bakacak olursak:

Türkiye’de 18 yaşına geldiğimizde duygusal ve zihinsel gelişimimiz artık “yetişkinlik” düzeyine ulaştığı varsayılıyor. Artık; problem çözme, diğerlerine sormadan sağlıklı karar verebilme ve kendi başımıza sorumluluklar alabilme üzere yetilere sahip oluyoruz.

Elbette her insan için tüm bu faktörler tıpkı anda geçerli olamaz. 18 yaşına ulaşmış biri, 13 yaşındaki bir çocuğun düzeyinde kararlar alabilirken öbür bir kişi, 30 yaşında bir yetişkin kadar gelişmiş olabilir.

Fizyolojik olarak gelişimimizi tamamladığımız kabul ediliyor.

Fizyoloji konusuna gelirsek, 18 yaşına ulaştığımızda vücudumuz artık yetişkin bedenine erişmiş olarak kabul ediliyor. Büyüme devrimizin bittiği söylenen bu yaşta, sağlıklı bir kişinin cinsiyet hormonları da belli bir düzeye geliyor.

Fakat ruhsal erişkinlikte bahsettiğimiz gibi tabii ki fizyolojik erişkinlik de herkeste tıpkı değil. Araştırmalar, ergenlik devrinin artık 20’li yaşların sonuna kadar devam edebildiğini ve beyin gelişimimizin 25’e kadar sürdüğünü gösteriyor. Hatta bu durum, cinsiyetler ortası bile değişiklik gösterebiliyor. Örneğin bayanların beyin gelişimi, erkeklerden 2 sene evvel tamamlanıyor. 

Kısacası, 18 yaşına geldiğimizde birçok taraftan yetişkinlik periyodunun özelliklerini taşıdığımız varsayılıyor.

Belirli toplumsal maddeleri belirlemek için ekseriyetle herkese uyan bir sayıya gereksinim duyuluyor. Bu nedenle, bir kişinin yetişkinlere yönelik bu faaliyetleri yönetebilme konusunda gereğince donanımlı kabul edildiğimiz yaş, sivil siyaset yapıcılar tarafında belirleniyor.

Her durumda tam olarak ülkü olmasa da belirli resmi hedefler için bir sayı seçiliyor ve Türkiye’de ruhsal, fizyolojik ve toplumsal olarak artık çocukluk çağının özelliklerini taşımayı bıraktığımız periyodun 18 yaşına denk geldiği kabul ediliyor.

Farklı ülkelerdeki reşitlik yaşları değişkenlik gösterebiliyor.

Türkiye’de 18 yaşına girdiğimizde önümüzdeki birçok mani ortadan kalkıyorken öteki ülkelerde bu durum birebir yahut tek bir yaşla sınırlı kalmıyor. Yaş sınırının ülkeden ülkeye değişiklik göstermesinin yanı sıra farklı durumlar için farklı yaşlar belirlenebiliyor.

Amerika’dan örnek verecek olursak, farklı eyaletlerinde bile yaş sonu değişiklik gösterebiliyor. Mesela alkol satın alma sonu 21 yaş iken ehliyete, bulundukları eyalete nazaran 16, 17 yahut 18 yaşında sahip olabiliyorlar. Bunun yanında, cinsel rüşt (erginlik) yaşı da eyaletten eyalete 16, 17, 18 olarak farklılaşabiliyor.

OECD’ye nazaran kimi ülkelerin “reşitlik”, “cezai sorumluluk”, “evlenme”, “okulu bırakma”, “istihdam”, alkol satın alma ve içme”, “cinsel rıza” yaşları:

• Reşitlik:

Türkiye	18
Almanya	18
Fransa	18
Japonya	20
ABD	18, 19, 21
Endonezya	15
Rusya	18

• Cezai sorumluluk:

Türkiye	12
Almanya	14
Fransa	13
Japonya	14
ABD	Min. yaş olmayan eyaletler, 7, 10
Endonezya	8
Rusya	14, 16

• Evlenme:

Türkiye	18
Almanya	18
Fransa	18
Japonya	20
ABD	18
Endonezya	21
Rusya	18

• Okulu bırakma ve işe girme:

Türkiye	14 okulu bırakma, 15 işe girme
Almanya	15
Fransa	16
Japonya	15
ABD	14
Endonezya	15
Rusya	15

• Alkol satın alma ve içme:

Türkiye	18
Almanya	16 (bira, şarap), 18 (sert içki)
Fransa	18
Japonya	20
ABD	21
Endonezya	21
Rusya	18

• Cinsel istek:

Türkiye	18
Almanya	14
Fransa	15
Japonya	13
ABD	16-18
Endonezya	16
Rusya	16