Pek Çok Kişinin “Buna Bu Kadar Para mı Verilir!” Dediği “Crocs” Terliklerin Herkesi Şaşırtan Ortaya Çıkış Öyküsü

Tüm dünyada yok satan ve yaz aylarının vazgeçilmezi olan lakin birçok defa iflasın eşiğine gelmiş bir marka… Hepimiz aslında onu epey yakından tanıyoruz. Evet, her 10 kişinin 8’inde gördüğümüz Crocs’lardan bahsediyoruz.

Marka kurucusunun bile “linç edilmekten hoşlanan bir marka” olduklarını kabul etmesi, Crocs’lara karşı neden bu kadar ön yargı olduğunu da düşündürmüyor değil. Rahatlığından fazla estetik bir duruşu bulunmaması ise bunun kolay bir karşılığı olabilir.

Peki bu Crocs terlikler hayatımıza nasıl girdi? Çıkış yaptığı günden bu yana milyonlar satan bu marka, kaç defa iflas eşiğine gelmiş gelin inceleyelim.

Karayipler’de, bir tekne seyahatinde başlıyor ortaya çıkış serüveni.

Scott Seamans’ın, arkadaşlarıyla bulunduğu bir tekne seyahatinde güvertede kaymayan, inançlı ve iz bırakmayan kauçuk bir ayakkabı göstermesiyle başladı kıssa. Bu ayakkabılar, sentetik reçine köpüğü olan kroslitten üretilmişti.

Simans’ın arkadaşları Lyndon Hanson ve George Boedeker, bu ayakkabıyı beğendiler ve birlikte birebir materyalden yapılan bir terlik üretmeye karar verdiler. Üçü de teşebbüsçü olan arkadaşlar, Amerika’nın kıymetli kuruluşlarının da başındalardı. Yani başarısız olma ihtimalleri neredeyse yoktu.

1999’da üç arkadaş, Western Brands’ı kurdular.

Başlarda bu işin uygun bir hobi olabileceğini düşünen arkadaşlar, terliklerin modelini de biraz değiştirerek geriye bir kayış eklemeye karar verdi. Wester Brands markasını kurduktan sonra 2002’ye gelindiğinde Florida, ABD’de bir bot üretimi olan Foam Creations şirketinde hepimizin yakından tanıdığı Crocs markasını tescillediler. Komplike bir çıkış noktası olmasa da emelin ‘rahatlık’ olduğunu görüyoruz.

İlk dizaynları plaj terliklerine benzese de Crocs’un ayırt edici özelliği geniş, delikli ve hava geçirgeni bir dizayna sahip olmasıydı. Bu tasarım, ayakkabının hafif ve rahat olmasını sağladı, ayrıyeten ayak sıhhatini desteklemek için tasarlanmıştı.

200 çiftlik birinci deneme sevkiyatı birkaç saat içinde tükendi.

30 dolara satılan terlikler, yalnızca yatçılar ve denizciler tarafından değil; uzun saatler ayakta çalışmak zorunda kalan şahıslarca de tercih edilmeye başlandı. Birçok ünlü ismin de bu yıllarda giydiği Crocs, giderek ismini duyuruyordu. 2003 yılında 76.000 çift Crocs satıldı, ancak garip olan şu ki şirket tekrar ziyan etti. Finans ve muhasebe alanında derecelere sahip olan Ron Snyder, 2004’te şirkete katıldı. Snyder, başlarda bu işin o kadar da yorucu olmayacağını düşünüyordu. Lakin satışlar epeyce arttı ve 2004’te şirket, onlar için ayakkabı polimeri üreten Foam Creations’ı da satın aldı. 

Ocak 2005’te şirket, Western Brands olan ismini hepimizin bildiği hale, Crocs’a çevirdi. CEO’su da Snyder oldu. Şirket, bu değişikliğin akabinde Avrupa pazarına girdi. Coğrafik genişleme, satışlarda inanılmaz bir tesir yarattı. 2005’te tam olarak 6 milyon çift ayakkabı satıldı, edilen kâr ise 17 milyon dolar oldu. 2006’ya gelindiğinde şirkette değerli iki olay gerçekleşti: Şubat ayında halka arz gerçekleştirildi ve 207 milyon dolar yatırım çekildi. Oburu ise ortaklardan biri olan George Boedeker Jr., idareden ayrıldı. Bu iki durum da şirkette kıymetli dalgalanmalar yarattı.

Bilinirliği daha da artırmak için şirket, giysi serisine de el attı.

Tişörtler, sweatshirt’lerden çok güneş gözlüğü ve dizlikler bile üretilmeye başlandı. 2005’te ise aslında bugün herkesin kullanmasının gerisinde yatan eğlenceli motivasyon fikri ortaya atılmıştı: jibitler.

Terlikleri daha esprili ve ferdî bir hale getiren jibitler, Amerika’da bir mesken hanımı olan Sheri Schmeltzer tarafından icat edildi. Ağustos 2006’ya kadar 6 milyon Jibbitz’i 2,2 milyon dolara satıldı. 4 ay sonra ise Crocs, Jibbitz’i 10 milyon dolara satın aldı.

Bir vakit sonra şirket, krize girmişti. 185,1 milyon dolar ziyana giren Crocs’ları artık herkes görmekten sıkılmıştı.

Zamanla şirkette büyük düşüşlere neden olan Crocs terlikler, artık eskisi üzere istek görmemeye başladı. Hâl bu türlü olunca yöneticiler tahlili farklı terlik ve ayakkabı üretmekte buldu. Bu tahliller aşikâr oranda kâr ettirse de tekrar de kâfi değildi. Ocak 2014’te ise Blackstone yatırım şirketi, 200 milyon dolar pahasında pay satın aldı.

Yeni yöneticiler öncülüğünde şirket bir atağa geçti; 21 Temmuz 2014’te Crocs, yine yapılandırma planını sundu. Tüketicilerle daha tesirli etkileşim kurabilecek yeni planlar ortaya koydular. Buna nazaran ünlü isimlerle iş birliği yapıldı, bilhassa genç neslin dikkati üzerine yoğunlaşıldı.

İşe yaramadı da değil: 2016’da Crocs terlikleri birinci sefer podyumda görmüş olduk.

Moda defilesinde ve ilerleyen vakitlerde ünlü markaların terlikleri istekleri doğrultusunda tasarlayıp halka sunması da büyük tesir yarattı. Balenciaga, Paris Moda Haftası’nda 10 cm topuklu Crocs terlikleri piyasaya sürdü ve birkaç saat içinde tükendi. Bu üslup teşebbüsler, markanın görünürlüğü açısından büyük değere sahip. Çoğumuzun da hatırlayacağı üzere 2018’de de Snapchat üzerinden bir filtre akımı başlatılmıştı.

Bir erkek ve bayanın, ordunun insan dondurma projesine katılması ve 500 yıl sonra uyanmalarını anlatan Idiocracy sinemasında de garip bir ayrıntı var.

Film, yüzyıllar boyunca aptal insanların bakteri üzere çoğaldığını anlatan bir güldürüden ibaret. 2006 yılında çekilen sinemada direktör, kostüm grubundan sinemada geçen distopyada ayakkabı yerine geçebilecek “saçma” bir şey bulmalarını istiyor.

O yıllarda da henüz start-up olan Crocs terlikleri grubun eline geçiyor ve ayakkabı niyetine kullanıyorlar. Yıllar sonra ünlenen ve çabucak herkesin ayağında olan Crocs tercihi, takımın saçma sapan bir şey bulduklarını düşünmelerinden ibaretken fevkalade bir öngörü de oluşturmuş diyebiliriz. 

Günümüzde satışlarına tam gaz devam eden şirket, gelirlerinin %10 arttığını söz ediyor. 367 mağazası bulunan Crocs, Türkiye dahil olmak üzere 90 ülkede satışta. Linçlere doyamayan Crocs, kimine nazaran hayli rahat ve hoşken kimine nazaran de estetiksiz ve kaba bir dizayna sahip. Biz yeniden de kıymetli olan giydiğinde keyifli ve konforlu hissetmek, gerisi teferruattır diyelim.