Şüphesiz, “New York” deyince aklımıza gelen birinci şeylerden biri “Özgürlük Heykeli”dir. İsminden da anlaşılacağı üzere, bağımsızlığı ve özgürlüğü temsil ettiğini biliyoruz ama Osmanlı ile bir ilgisi olacağı aklınıza gelir miydi?
Yalnızca Amerika’da değil, tüm dünyada özgürlüğün sembolü hâline gelen Özgürlük Heykeli’nin yapıldığı vakitlerde, dönemin Osmanlı padişahı ile şaşırtıcı ilgisini birçoğumuz bilmiyoruz.
1700’lerde Süveyş Kanalı’nın Akdeniz’e bağlandığı yere dikilmesi planlanması üzere, Özgürlük Heykeli ile alakalı birçok değişik tez bulunuyor.
İlk olarak, nedir bu “Özgürlük Heykeli”?
Özgürlük Heykeli, Amerika Birleşik Devletleri’nin New York kentindeki Liberty (Özgürlük) Adası’nda bulunan ve bağımsızlığı sembolize eden en ünlü anıtlardan biri. Heykel; Amerika’ya, Fransa tarafından ikram edildi.
Sağ elinde meşale, sol elinde kitabe tutan anıtın tabletinde, Bağımsızlık Bildirgesi’nin tarihi (Temmuz 1776) müellif ve heykel; tüm ziyaretçilere, günün her saati açıktır.
Osmanlı İmparatorluğu’nun, heykelin üretim sürecinde dolaylı yoldan rolleri bulunuyor.
Fransız heykeltıraş Frédéric Auguste Bartholdi tarafından tasarlanan ve inşa edilen Özgürlük Heykeli için bazı finansal fon kaynakları gerekiyordu. Heykeltıraş, çeşitli yollar düşünmeye başladı.
Auguste Bartholdi, en sonunda, dayanak bulmak ismine ülkeleri tek tek ziyaret etmeye karar verdi ve ziyaret duraklarından birisi de Osmanlı İmparatorluğu’ydu.
Sultan Abdülaziz, heykele katkı sağlamak istedi.
Dönemin padişahı Sultan Abdülaziz, heykelin üretimi için ufak da olsa bir finansal katkı sağlamaya niyetlendi ama o devirlerde iç politik durum ve mali sıkıntılar nedeniyle planları tam olarak gerçekleşmedi. Lakin birtakım kaynaklarda, Abdülaziz’in küçük de olsa bir katkısı olduğu yazıyor. Yani katkıda bulunup bulunmadığı tam olarak netleşmiş değil.
Bazı argümanlara nazaran, Özgürlük Heykeli aslında Akdeniz’e dikilecekti.
Gazeteci Murat Bardakçı’nın 2004 yılında ileri sürdüğü argümana nazaran, heykel birinci olarak Süveyş Kanalı’nın Akdeniz’e açıldığı yere dikilmek üzere Mısır Hidivi Said Paşa Tarafından sipariş edilmişti.
Anıt tamamlandığında ise, bu türlü bir heykeli Müslüman halkının beğenilen karşılamayacağı düşünülerek Fransa’ya gönderilmişti. Söylenene nazaran, Fransa’da uzun yıllar bekleyen heykel, Amerika Birleşik Devletleri’ne daha sonra ikram edilmiş.
Bu çeşitli savlar; bazı muharrirler, gazeteciler ve tarihçiler tarafından kabul görürken kimileri ise bu türlü bir şeyin doğruluğunu tamamen reddediyor.
