Osmanlı’da Suçluya Ölmek İçin Adeta Dua Ettiren Çeşitli İşkence Yöntemleri

Osmanlı Devleti’nde hatalılara uygulanan çeşitli azap metotları vardı ki bu azaplara karşı ölmek, adeta kurtuluş demekti. Şeri ve örfi hukukun getirdiği cezalara nazaran uygulanan bu teknikler, şahısların adeta ömründen ömür alan cinsten!

Çengel, çarmıh ve kazık, azap ve idamın en müthiş haliydi. Casusların, eşkıyaların, hırsızların ve isyankarların kaçınılmaz sonları da buydu. Hatalı olanlar er ya da geç bedelini misliyle öder, adalet terazisi şaşmazdı.

Ancak bu prosedürlerin epey ıstıraplı olduğunu düşünmeden edemiyor insan. Kullanılan azap yöntemleri arasında falakanın en hafifi olduğunu söylesek o vakit ne düşünürsünüz?

Diş ve tırnak sökmek, bu metotların yanında hafif kalır.

Suçluya, cürmünü itiraf ettirmek için kullanılan azap yöntemlerinde birçok formül uygulansa da en fazla çengel, çarmıh ve kazık uygulanıyordu. Kazığa oturarak öldürüldüğünüzü hayal ettiğinizde bile bedeninizin her yerini bir acı kaplıyor olmalı. Bir de bunu büsbütün çıplak, el ve ayaklarınızın bağlı olduğu savunmasız bir anınızda uygulandığını düşünün, korkunç!

Çengel ise Eminönü’nde uygulanan bir azap formülüydü. İnsan uzunluğundan büyük ve hayli kalın, başları sivri ve üste bakan çengellere mahkumlar çıplak bir biçimde bırakılırlardı. Şayet kişi şanslıysa o an ölürdü, yoksa acı içinde kıvranırdı.

Çarmıh ise hepimizin bildiği bir prosedürdü.

Kişinin kaba etlerinin olduğu yerler bıçak ile oyulup yağ mumları dikilir, bir deve üzerinde halka teşhir edilirlerdi. Bilinen bu formüllerin dışında uygulanan azaplardan birtakımı da klasikti. Örneğin Mankurt olarak bilinen ve Türklerin kullandığı bu yöntem, Osmanlı’ya kadar ulaşmıştı. Kişinin Mankurt haline getirilmesi için evvel saçları kesilir, sonra başına ıslak bir deri sarılır, elleri ve kolları bağlanarak güneşin altında bırakılır. Deri kurudukça sıkışır, bu da şahsa ağır acılar yaşatarak zihnini tesirler. Bu biçimde kişi bilinçsiz hale gelir ve istenilen her şeyi sorgusuzca yapacak bir köleye dönüşür.

Mahkumu konuşturmak için uygulanan prosedürlerden birkaçı da şu formdaydı: Mahkumun cildini canlı canlı bıçakla yüzmek, sonlarını cımbızla çekmek, saçlarını büsbütün tıraş edip ateşte kızdırılmış demir bir objeyi başlarına yaklaştırmak, kemiklerini demir tokmaklarla kırmak, bedenine delikler açarak uzuvlarına burgular takmak, kaynar suyun içine sokmak…

Bu azapların kurbanlarından birkaç örnek olarak 17. yüzyıl defterdarlarından Yahnikapan Abdülkerim Paşa ile Sadrazam Melek Ali Paşa’nın kethüdası Gadde verilebilir.

Cellatlar tarafından kullanılan öbür bir ceza ve azap tekniği de vardı: iğdiş.

Yani erkeğin üreme organlarının büsbütün alınarak hadım edilmesi. Bu süreç sırasında evvel testisler büsbütün çıkarılır, sonra organ kesilir ve yerine kurşun bir çubuk yerleştirilirdi. Bu azap, bilhassa genç kız yahut erkek kaçıranlara ve zina yapanlara uygulanırdı.

Başka bir azap yolu ise asma ve yağlı kementle boğmaktı. Bu azap tekniği; esir kaçıranlara, cariye kaçıranlara, birden fazla defa hırsızlık yapanlara ve misyonlarını ihmal eden kölelere uygulanırdı. Ayrıyeten, ulemadan olanlar da kan dökülmeden evvel asılarak idam edilirdi. Örneğin, 1703’teki Edirne isyanında rol oynadığı sav edilen Seyyid Mustafa Efendi, yağlı kementle boğdurulmuştur. Ayrıyeten, II. Murat, amcası Şehzade Mustafa’nın Biga suyunu geçmesine yardım eden Biga Kadısı’nı astırmıştır.

Bunun yanında bedenin çeşitli bölgelerini dağlama yahut kesme cezası, farklı kabahatler için kullanılırdı.

Yalancı tanıklık yapanların, uydurma doküman ve evrak hazırlayanların kolları, bayanları makus yola sürükleyenlerin ise alınları dağlanırdı. Örneğin, 1638 yılında IV. Murad devrinde mehdilik argümanında bulunan ve etrafında takipçi toplayarak devlete karşı harekete geçen Eskişehir Kadısı, bu yolla cezalandırılmıştır. Yakalandığında cellatlar, düzmece pirin gerisinden ve göğsünden kayışlar geçirip boynuna dolamış, akabinde bedeninden deri kesimleri koparmış ve tüm parmaklarını kesmişler. Bir eşeğe de bindirip teşhir ederek dolaştırmışlar.

Nadiren kullanılan bir azap metodu, ağza kızgın kurşun dökme cezasıydı. Bu prosedür, yalnızca bir örnekte görülmüş olup, sonradan Müslüman olan ve Ramazan ayında şarap içtiği argüman edilen bir bireye uygulanmıştır.

Sadece bir defa kayıtlara geçen ender bir ceza usulü, topla parçalamadır.

Bu ceza, 16. yüzyılın sonlarına yanlışsız Bostancıbaşı Ferhat Ağa tarafından bir keze mahsus uygulanmıştır. Olay, genç bir yeniçerinin, nikâhlı bir genç bayanı kandırıp kaçırmasından ötürü gelişmiştir. Üsküdar’da yakalanan yeniçeri, Tophane’ye götürülür. Ferhat Ağa, genci cezalandırmak için bilinen tüm yolları yetersiz bulur ve genç adamı büsbütün soyarak bileklerini, dirseklerini, dizlerini ve ayak eklemlerini çekiçle kırdırır. Daha sonra genç adam yağlı bezlere sarılarak bir topun namlusuna yerleştirilir. Sonunda top ateşlenir ve genç adam, havada parçalanarak ölür.

Osmanlı tarihinde çeşitli formüllerle uygulanan işkence ve idam teknikleri olsa da hepsi bir vakit sonra tarihin tozlu sayfaları ortasında kaybolmuş, geriye de bıraktıkları ibret verici öyküler kalmıştır.