İnsanız, hislerimiz var. Bazen gülüyor, bazen üzülüyor, bazen de sinirleniyoruz. Bu doğal bir durum lakin öfke denetimi sağlayamazsak hem kendimizin hem de oburlarının canını yakabiliriz. Bu türlü makus durumlardan sakınmak için gelin öfke denetimi nasıl sağlanır, bilim insanlarının gözünden bakalım.
Herkes ister daima gülelim, sevelim, sevilelim lakin insanız; bazen üzülebiliyor ve sinirlenebiliyoruz. Merak etmeyin, bu büsbütün doğal bir durum; natürel denetim edebilirseniz. Öfke denetim bozukluğu yaygın bir rahatsızlık olmasına karşın her öfkesini denetim edemeyen de rahatsız demek değildir. Çünkü bazen sırf öfke denetimi nasıl sağlanır bilmediğimiz için sorun yaşarız.
Tabii bilimin gözünden aktardığımız bir yazı olduğu için derin nefes al üzere kimi klişelere yer vermek zorundayız fakat emin olun anlatacağımız öfke denetim prosedürlerinden pek birçoklarını duymadınız bile. Hatta kimileri biraz deneysel bile gelebilir ancak sakın öfkeye kapılmayın, deneyin. Öfke ile ilgili bilmeniz gereken her şeye gelin yakından bakalım ve en tesirli öfke denetim metotlarını görelim.
Önce olayı yeterli anlayalım; Öfke nedir?
Uzman psikolog Charles Spielberger öfkeyi, yoğunluğu bireyden bireye nazaran değişen duygusal bir durum olarak tanımlar. Pek çok duygusal durum üzere öfke ile birlikte de kimi fizyolojik yansılar ortaya çıkar. Kalp atışının hızlanması, kan basıncının artması, adrenalin ve noradrenalin hormonlarının salgılanması üzere.
İyi lakin neden öfkeleniyoruz?
Emin olun şu an öfkelenme nedenlerini saymaya başlasak günler ve geceler boyunca sayarız fakat yeniden de bitiremeyiz zira öfkelenme nedeni büsbütün şahsa özel bir durumdur. Tabii sıkışık trafikte, iptal edilen bir planda, taraftarı olduğumuz kadro kaybettiğinde ya da yalnızca bize özel bir travma tekrar ettiğinde olağan bir halde öfkeleniriz.
Öfke nedenleri iç ve dış olaylar olmak üzere ikiye ayrılır ancak tam da ayrılmaz. Zira dış bir olayın bile sizin hangi iç olayınızı tetiklediği yine size özeldir ve birlikte kıymetlendirilmesi gereken bir durumdur. Örneğin ağır trafikte biri konuta geç gideceği için öfkelenirken diğer biri meskene geç gittiği için eşiyle arbede edeceğini düşünerek çok daha fazla öfkelenebilir.
Öfke deyip geçmeyin, cinsleri var:
- İç öfke
- Dış öfke
- Pasif öfke
İç öfke:
Ne oldu ya birden teğe öfkelendin diye şaşırdığımız öfke çeşidi iç öfkedir. İç öfkenin nedeni genel olarak kişinin kendi kendine konuşmaları ya da içinde boğulduğu olumsuz kanılardır. Kişi iç öfkesini birçok vakit dışarı yansıtmaz ve kendi kendine cezalar verir. Keyif aldığı şeyleri yapmaktan vazgeçebileceği üzere yemek yemek ve su içmek üzere şeylerden bile kendini soyutlayabilir.
Dış öfke:
İşte hepimizin sık sık gördüğü ve sık sık da yaşadığı bir öfke çeşidi, dış öfke. Dış öfke pek çok farklı nedene bağlı olarak ortaya çıksa bile dışarıdan açık bir formda görülür. Dış öfke yaşayan bir kişi etrafa bağırır, küfreder ve hatta fizikî taarruzda bile bulunabilir.
Pasif öfke:
Eminiz herkes birkaç eski sevgilisini hatırlamıştır. Pasif öfke kendisini pasif agresif davranış olarak ortaya çıkarır. Kişi bir şeylere öfkelenmiştir lakin bunu açık bir halde lisana getirmez. Alaycı haller takınabilir, aşağılayıcı formda bakabilir, laf sokabilir ya da somurtup o denli bir köşede kös kös oturabilir.
İşte beklenen an geldi; Öfke denetimi için uygulayabileceğiniz en tesirli yollardan kimileri:
- On düşünün, bir konuşun.
- Düşüncelerinizi sakince lisana getirin.
- Biraz idman yapın.
- Ufak bir mola verin.
- Karşı tarafı suçlamayın.
- Kininizi gömün.
- Birkaç latife yapın.
- Derin bir nefes alın.
- Yardım almaktan çekinmeyin.
On düşünün, bir konuşun:
Öfkelendiği anlarda pek çok insan çok daha fazla konuşmaya başlar ve konuşma süratimiz arttıkça da daha az düşünürüz. Bu tıp düşünmeden söylenen kelamların emin olun bazen geri dönüşü olmaz. Bu nedenle öfke hissettiğiniz anlarda çok daha fazla konuşmak yerine biraz sessiz kalın ve düşünün, böylelikle söyleyecekleriniz çok daha dengeli kelamlar olacaktır.
Düşüncelerinizi sakince lisana getirin:
Bazen bağırarak ya da küfrederek konuştuğumuzda çok daha tesirli sonuçlar alacağımızı zannediyoruz lakin kabul edelim, böyle bir şey mümkün değil. Öfkelendiniz, olağandır lakin bunu bağırma olarak ortaya çıkarmayın. Kelamlı olarak sinirlendiğinizi, sabrınızın taştığını söyleyin. Karşınızdaki de insan evladıysa emin olun öfkeniz hafifleyecektir.
Biraz antrenman yapın:
Evet arbede esnasında kapıyı çarpıp çıkma üzere görünebilir lakin öncesinde söyleyin zati. Öfkelendiğimiz anlarda kısa bir yürüyüşe çıkmak ya da varsa meskendeki ağırlıklıkları birkaç kere kaldırmak emin olun o anki geriliminizi azaltacaktır. Hele bir de bu idman olayını tertipli hale getirirseniz emin olun genel öfke meseleleriniz da hafifleyecektir.
Ufak bir mola verin:
Bazen içinden çıkılamaz hale gelen bir işe odaklandığımız durumlarda da öfkelenebiliriz. İnatla o işi yapmaya devam ederseniz öfkenin yoğunluğu artacaktır. Bunun yerine mola verin. Mesela kahvenizi işin başında değil de dışarıda ya da farklı bir odada için. O ortada biraz müzik dinleyin ya da toplumsal medyada gezin. Biraz baş dağıtmak herkese lazım.
Karşı tarafı suçlamayın:
Öfke anında söylediğiniz tüm o kelamları düşünün, “Sen şunu yaptın, sen bunu yaptın, sen şöylesin!” Tamam öfkenizi kustunuz hoş lakin bir avuç inciri de berbat ettiniz. Bunun yerine bilhassa öfke anlarında ‘Ben’ ile başlayan cümleler kurun. Sırf cümleye bu özneyle başlamak bile emin olun cümlenizi hafifletecek. Öfkeniz dinmese bile karşı tarafı daha az kırmış olacaksınız.
Kininizi gömün:
Psikolojinin bir anayasası olsa emin olun birinci hususu ‘Kindar olmayın.’ olurdu. Zira bu tıp takıntılı bir ruh halinin ne kin tutana ne de kin tutulana yararı var. Hele bir de kin tuttuğunuz bu bireyle devamlı olarak görüşmek zorundaysanız işler güzelce çığrından çıkar ve öfke namlunun ucunda bekleyen bir kurşuna döner. Yani vazgeç kanka mecnun olursun.
Birkaç latife yapın:
Kulağa Amerikan sineması klişesi üzere geldiğini biliyoruz fakat emin olun inanılmaz tesirli bir prosedür. İtiraf edelim en öfkeli anımızda bile aklımıza komik bir şeyler geliyor. Söyleyin gitsin. Natürel trafikte hengame ettiğiniz adama latife yapmayın lakin bilhassa aile ve arkadaşlarla yapılan öfkeli tartışmalarda ufak bir latife her şeyi sabun köpüğü üzere uçuracaktır.
Derin bir nefes alın:
Evet klişe lakin gerçek. Öfke anında alınan derin bir nefes sizi sakinleştirecektir. Fakat tesirli nefes almak için yalnızca öfkelenmeyi beklemeyin. Nefes koçluğu diye bir meslek bile var. Bu işin uzmanlarının yayınladıkları sayısız görüntü ve makale bulabilirsiniz. Tesirli nefes almayı öğrenir, bir de sigarayı bırakırsanız öfke sizden çok uzakta kalan bir his olacaktır.
Yardım almaktan çekinmeyin:
Eğer bu noktaya kadar yazılanları yarım ağız bir gülüşle bırak abi ya ben neler denedim diye okuduysanız üzgünüz ancak bizden size hayır gelmez. Sizin artık uzman bir psikologla görüşmenizin vakti gelmiş. Zira kimi insanların öfke sıkıntılarının altında maalesef çok daha derin sorunlar yatıyor olabilir.
Doğal bir his olmasına karşın başımızı belaya sokabilen öfke denetimi nasıl sağlanır sorusunu yanıtladık. Anlattıklarımız sırf bilgilendirme maksatlıdır. Öfke denetim sorunu yaşadığınızı düşünüyor ve denetim edemiyorsanız kesinlikle uzman bir psikologdan yardım almalısınız.
Kaynak: 1 2 3
