Küçük Bir İhmalin Bedelini 101 Kişinin Canıyla Ödediği “Eastern Air Lines Flight 401” Uçak Kazası

Bazı kıssalar yalnızca trajediyle değil, beraberinde getirdiği derslerle de tarihe damga vurur. 29 Aralık 1972 tarihinde yaşanan Eastern Air Lines Flight 401 kazası, havacılık dünyasının karanlık sayfalarından biridir.

Miami’den New York’a gerçekleşmekte olan bu uçuş, beklenmedik bir formda insanların tüm hayatını değiştiren bir trajediye dönüşerek havacılık tarihinde derin tesirler bıraktı.

Oldukça kolay bir ihmal, yüzlerce insanın canından olmasına neden oldu ve kimse ne olduğunu anlayamadan bu dehşetli kaza yaşandı. Küçük bir ayrıntının büyük bir felaketi tetiklediği o an, Eastern Air Lines Flight 401’i tarihe mâl etti.

Lockheed L-1011 model uçak, yıllar önce her şeyden habersiz yola koyulmuştu.

Filo numarası 310 olan Lockheed L-1011, 1972 yılında Eastern Air Lines’a teslim edilen uçaklardan biriydi. Kümenin en düzgünü olarak kabul ediliyordu çünkü başka model uçaklara nazaran daha az sorun çıkarıyordu. Ancak bu uçak serisinin başına bela olan çeşitli üretim problemleri, bu parlak başlangıcı da gölgelemişti.

Lockheed’in sahibi olduğu ve bu uçaklara motor sağlayan Rolls-Royce, uçak serisinin üretimi sırasında iflas etti. Bu mali çalkantı, projeyi daha da karmaşık hâle getirdi ve sistemde üretimsel olarak birçok yanılgı girişi gözden kaçtı. Bu yanılgılar pek de önemli sayılamazdı fakat sürekli bakım olduğu sürece. 

Bu uçakların da küçük sorunları sürekli bakıma muhtaçlık duymalarına yol açtı. Eastern Air Lines’ın 401 sefer sayılı uçuşunda meydana gelen arıza da başkaları üzere küçük bir meseleydi; ancak bu arıza, mürettebatın pek ilgisini çekmedi ve sonrasında felaketi tetikleyen ögeler peşi sıra geldi. 

Uçağın kaptanı Robert Albin 55 yaşındaydı ve Eastern Hava Yolları’nda 32 yıllık tecrübeye sahipti.

Uçuş mesleği boyunca 29.700 uçuş saati biriktiren Albin, hayli emniyetli ve deneyimli bir pilottu. Uçuş takımında yer alanlar arasında 39 yaşındaki Albert John Stockstill ve 51 yaşındaki uçuş mühendisi Donald Louis Don da vardı. Her ikisi de filoya yeni katılan L-1011’de kıymetli saatler geçirmişti. Şirket çalışanı olan mühendis Angelo Donadeo resmî olarak müsaadeli olmasına karşın, bu uçuşta mürettebata eşlik etmişti.

27 yaşındaki Adrianne Hamilton, Texas’ın gurur kaynağı, kıdemli uçuş vazifelisi olarak Eastern Air Lines takımının başındaydı. 10 kişilik vazifeli grubunun sorumluluğunu taşıyan Hamilton, Eastern Air Lines’ın bu uçuşunu kusursuz bir biçimde planlamak için grubuyla birlikte çalışıyordu. 

29 Aralık 1972 günü saat 21.20’de, Eastern Air Lines’ın 401 sefer sayılı uçağı kalkışa geçtiğinde hiçbir sorun yok üzereydi.

Uçuşun neredeyse tamamında her şey problemsiz ilerliyordu. Lakin Miami’ye yaklaşırken iniş gruplarında sorun yaşayan National Air Lines’ın 607 sefer sayılı DC-10 uçağı, bu uçağın önünde beliriyordu. Bu, tahminen de olacakların habercisiydi. Lakin takımın dikkatini çektiği de söylenemez.

Saat 23.32’de havada süzülen Eastern 401, yavaşça yaklaşmaya başladı. İniş kadroları sorun çıkarmasa da burun iniş grubunun ışığı yanmadığı tespit edildi. Şayet arıza iniş ekiplerinde olsaydı manuel bir müdahale ile çözülebilirdi; ancak kokpit grubu, prosedürü tekrarlamayı tercih etti. Işık hâlâ yanmıyordu ve kuleye bilgi verildİ. Uçak, sorun çözülene kadar Everglades üzerinde bekleme paternine girdi.

Kokpit grubu, aydınlatma armatürüyle uğraşarak denetim edilebilecek ve değiştirilebilecek paneli bulmaya çalıştı.

Biraz arayış sonunda bulduklarında ise işlemin karmaşıklığı karşısında zorlandılar ve yedek ampulü yanlış biçimde yerleştirdiler. Yanlışlı yerleştirmenin farkına vardıklarında ise tekrardan bir düzeltme uğraşına giriştiler. Sonucunda durumun küçük bir sorun olduğunu düşündükleri hâlde durumdan rahatsız olan Kaptan, iniş gruplarını fiziksel olarak denetim etme kararı aldı.

Kaptan, denetim etmesi için takımı burun konisinin içine gönderdi ancak hava o kadar karanlıktı ki göz gözü görmüyordu. Tüm bunlarla uğraşan takımdan hiç kimse otopilotun kapatıldığını ve irtifa kaybedildiğini fark etmemişti. Kule, umutsuzca Eastern 401’e ulaşmaya çalıştı: “Eastern 401, sizi kaybettim, radarda, transponderinizi. Şu anda irtifanız nedir? Eastern 401, Miami.”

Ancak beklenen cevap hiç gelmedi.

Parazitlerle dolu birkaç dakikanın ardından kuleye bir telsiz iletisi ulaştı: “Miami Kulesi, burası Ulusal 611, az evvel büyük bir patlama gördük, görünüşe nazaran Batı tarafındaydı. Ne manaya geldiğini bilmiyorum ancak bilmeniz gerektiğini düşündüm.”

Alçalmaya başlayan uçağın önce sol kanadı bir suya çarptı ve akabinde uçağın geri kalanı onu takip etti. Uçak, yaklaşık 536 km boyunca bataklık ve kuru otlar üzerinde kayarak parçalandı. Kazada 101 kişi hayatını kaybetti, 75 kişi ise mucizevi bir biçimde sağ kurtuldu. Hayatta kalanların her birinin anlatacak kendi kıssası vardı artık.

Beverly Raposa, uçağın art tarafında oturanlardan biriydi ve görüşü servis konsolu ve vestiyer tarafından kapatılmıştı.

Kazadan bahsederken oyuncak bebek üzere sarsıldığını ve uçağın ön tarafında bir alev topu gördüğünü hatırladığını söylüyor. Ön tarafta bulunan Adrianne Hamilton ise her şey kararmadan evvel uçağın burnunun şiddetle sağa yanlışsız döndüğünü hissetmişti. Hatırladığı tek şey ise yakıt kokusu aldığı ve yangın çıkmasından tasa ettiğiydi.

14E koltuğunda oturan bir yolcu, öndeki uçağın birdenbire yok olduğunu fark etmeden çabucak evvel, kısa bir müddet boyunca inişin olağan olduğunu düşündü. Gustavo Casado da eşiyle birlikte otururken çarpışmanın şiddetiyle kucağındaki bebeğinin öne gerçek fırladığını ve enkazın içinde kaybolduğunu söyledi.

20 dakika boyunca enkaz araması yaparak mucizevi bir halde çalılar ortasında kaybolan bebeklerini ise bulmuşlardı.

Jerrold Solomon da hayatta kalanlardan biriydi.

Emniyet kemerini çıkardığını ve sersemlemiş bir hâlde bataklıkta dolaştığını hatırlıyor Solomon. Joseph Popson da tıpkı formda mucizevi bir halde hayatta kalarak bir su birikintisinin içinde nefes almakta zorlanarak uyanmıştı.

Uçağın motoru hâlâ çalışıyordu ve yanında uyandığı motorun gürültüsü onu bir anlığına sağır etmişti. Başka birçok yolcunun giysileri paramparçaydı. Kimsenin hatırlamak istemediği bu kaza, bir kâbusa dönüşmüştü.

Robert Marquis ve Ray Dickinson, kazayı fark ettiklerinde bir flyboat ile balık tutuyorlardı. Çabucak harekete geçerek kazazedeleri inançlı bir bölgeye taşıdılar ve yardım grubu yönlendirdiler. Marquis, dökülen jet yakıtı nedeniyle bedeninin her tarafında yanıklar oluşmasına karşın, bölgeye daha fazla yardım gelene kadar insanları teker teker kurtardığını söz ediyor.

Resmî raporlara bakıldığında ise Eastern Air Lines’ın 401 sefer sayılı uçağındaki kazanın pilot yanlışından kaynaklandığı sonucuna varılmış.

Kaza bölgesinde bulunan modüllerin diğer uçaklarda kullanıldığına dair çıkan söylentilerin sadece bir söylentiden ibaret olduğu tez ediliyordu. Eastern Air Lines, bu argümanlar nedeniyle yasal süreç başlatmayı bile düşünmüş fakat raporların akabinde bu teşebbüsü sona erdi.

Eastern Air Lines’ın 401 sefer sayılı uçağının düşüşü, kokpit grubunun dikkatinin dağılmasını önlemek için yeni protokoller ve güvenlik önlemlerinin uygulanmasına neden oldu.

Günümüzde birçok hava yolu şirketinde, kokpitte sorun çözme süreçlerini daha akıcı, verimli ve inançlı hâle getirmeyi amaçlayan mürettebat kaynak idaresi kursları bulunuyor. Zira küçücük bir ihmal bile 101 kişiyi canından edebiliyor…

Eastern Air Lines’ın bu uçuşu, tarihe en trajik uçak kazalarından biri olarak geçti. Yolcular, insan kusurunun bedelini hayatlarıyla ödemelerinin yanında artık hava yolu şirketlerinin uçuş güvenliği için daha fazla protokol geliştirmesi sağlanmış oldu.

Uçak kazaları ile ilgili başka içeriklerimiz: