Bugün bile İngiliz tanınan kültürünün en değerli figürlerinden bir tanesi olan Kral Arthur’un aslında sahiden tarihi bir kişi olup olmadığını bilmiyoruz zira hakkında anlatılan efsaneler kendisinden yüzlerce yıl sonra yazılmış ve pek birden fazla kaynaksız olarak kaleme alınmıştır. Gelin Kral Arthur efsanesinin tarih sahnesindeki rolüne yakından bakalım.
Doğru toplumlarının mitolojilerine baktığımız vakit çok katmanlı ve bol kahramanlı öykülerle karşılaşırız. Batı ise Yunanlar dışında bu hususta çok da büyük efsanelere sahip değil üzere görünüyor, Kral Arthur hariç. Bugün bile İngiltere başta olmak üzere batı kültürünün en değerli figürlerinden bir tanesi olan Kral Arthur, Britanya mitolojisinde ismine sayısız öykü bulunan bir karakterdir.
Kral Arthur, Sir Lancelot, büyücü Merlin, Ekskalibur, Yuvarlak Masa Şövalyeleri üzere bugün ismini hepimizin bildiği karakterlerin ve objelerin aslında tarihî süreçte hakikaten var olduğuna dair kesin delillerimiz yok. Yeniden de kimi tarihçilerin bu hususun gerçekliğine dair çok kesin itirazları da yok değil. Şöyle bir geriye yaslanalım ve Kral Arthur kimdir, nitekim yaşadı mı gibi sorular üzerinden bu efsaneye yakından bakalım.
Tarihin en gizemli kahramanlarından Kral Arthur kimdir?
Kral Arthur, hayali bir yer olduğu düşünülen Camelot’un hükümdarıdır. Britanya mitolojisinde yer alan kıssaları 6. yüzyılın birinci yıllarında geçmektedir. Sakson işgalcilere karşı Briton halkının koruyuculuğunu üstlenmiş olan Kral Arthur, cüreti ve savaşta gösterdiği kahramanlıkların yanı sıra özel hayatındaki farklı ayrıntılarla da bilinir.
Kral Arthur ile ilgili birinci devir eserler:
Arthur ile ilgili elimizdeki en eski kaynaklar 6. yüzyıla dayanıyor. O periyot Kelt şiirlerinde ismi geçen bu karakter ile daha sonra Orta Çağ devrinde savaş ve kahramanlık kıssalarının anlatıldığı romanslarda da karşılaşmak mümkün.
En dikkat çeken Arthur anlatılarından bir tanesi 9. yüzyıla kaynaklandırılan ve farklı versiyonları bulunan Historia Brittonum isimli, Galli bir rahip tarafından kaleme alınan yapıttır. Ancak burada Arthur bir kral olarak değil, tek eliyle 960 kişiyi öldürmüş kahraman bir kumandan olarak karşımıza çıkıyor.
Monmouthlu Geoffrey tarafından kaleme alınan 1136 tarihli Historia Regum Britanniae ise Arthur efsanesi ile ilgili en değerli kaynakların başındadır. Ancak bu yapıtta de Arthur yeniden bir kral değil, mert bir kumandandır. Bildiğimiz manadaki Kral Arthur efsanesi ile 1485 yılında Sir Thomas Malory tarafından yazılan Le Morte D’Arthur isimli yapıtta karşılaşıyoruz. Olağan yıllar içinde orijin öykülere başka batı kültürleri tarafından sayısız ekleme yapılmıştır.
Kral Arthur efsanesi, kılıcın taştan çıkarılmasıyla başlıyor:
Kelt asıllı Britonların Sakson istilacıların baskısı altında inim inim bir periyotta İngiltere’de Arthur isimli bir genç yaşarmış. Bu genç Britanya Hükümdarı Uther Pendragon ve Cornwal Düşesi Igraine’nin oğlu olmasına karşın soylu kabul edilmezmiş. Arthur’un esirgeyici babası Sir Ector’muş.
Anlatılanlara nazaran efsanevi kılıç Ekskalibur, kadim vakitlerden beri bir taşa saplı dururmuş. Onu taştan çıkaran kişi Britanya hükümdarı olacakmış. Derken 15 yaşında bir genç olan Arthur, bu kılıcı taştan çıkarmış. Sir Ector onu büyücü Merlin’in onayı ile evlatlık almış ve böylelikle soyluluğu herkes tarafından bilinir hale gelerek kral olmuş. Esasen kral soyu taşıyan Kral Arthur’un için bunlar aslında başından beri mukadderatın bir planıymış.
Kral Arthur devri bolluk ve bereketliymiş:
Arthur kral olduktan sonra Yuvarlak Masa Şövalyelerini kurdurmuş. Bu şövalyeler sırf güçlü savaşçılardan oluşmuyormuş, birebir vakitte Ekskalibur tarafından Kral Arthur’a bahşedilen sihirli güçleri de taşıyorlarmış. Efsanelerde en yaygın anlatılan öyküye nazaran Yuvarlak Masa Şövalyelerinin en temel emeli Hristiyanlığın kutsal objelerinden olan kutsal kaseyi bulmakmış.
Tahta çıktığı andan itibaren Kral Arthur sırf Sakson işgalcilerden halkını korumakla kalmamış, birebir zamanda topraklarını genişleterek barışı sağlamış ve bu nedenle de halkı tarafından çok sevilmiş. O denli ki Britanya küçük bir krallık olmaktan çıkmış ve Büyük Roma İmparatorluğu’na bile baş tutacak hale gelmiş.
Merlin buyurdu: Öz çocuğun sana vefat getirecek
Kral Arthur tahta çıktıktan sonra Margawse isimli bir bayanla evlendi. Bu evlilik yüzünden ilahlar tarafından lanetlendiler çünkü bilmiyorlardı ki aslında kendileri öz kardeştiler. Bu nedenledir ki büyücü Merlin, ‘Bu birleşmeden doğacak çocuk sana elleriyle mevti getirecek.’ demiştir.
Arthur bunun üzerine bütün soylu çocukları bir gemiye toplayıp mevte yolladı lakin yazgı bu ya, aralarından bir tek Arthur’un oğlu kurtuldu. Oğlan bir kıyıya vurdu, burada kendisi evlat edinildi ve ismi Mordred oldu. Mordred hakikaten de babası Kral Arthur’un mevtini getirecekti.
Tarihin en büyük kahramanına tarihin en büyük ihaneti:
Oğlunu gemiye gönderip kurtulduğunu zanneden Kral Arthur, yeni bir varis yapmak için Sir Leodegrance’nin kızı Guinevere ile evlendi. Tüm bu maceraları sırasında Arthur’un en güvendiği yoldaşı Sir Lancelot isimli bir Yuvarlak Masa Şövalyesiydi. Yeni eşi ve yoldaşı çok düzgün anlaşıyordu. O kadar düzgün anlaştılar ki bu bir yasak aşk doğurdu. Bu olaydan sonra Kral Arthur’un kimseye inancı kalmamıştı.
Tam da bu sırada Arthur’un oğlu güçlenmiş ve ordusu ile babasının üzerine yürümeye başlamıştı. Bunun üzerine Sir Lancelot ile kral barıştı ve düşmana karşı birlikte savaşmaya başladılar. Fakat mukadderatın planı değişmez ve Kral Arthur, Mordred tarafından ölümcül bir darbe alarak ağır yaralanır.
Yere batsın kılıcı da krallığı da!
Kral Arthur, efsanevi kılıcı taştan çıkardığı günden beri öz kardeşiyle evlenmiş, en yakın arkadaşı ile karısının ihanetine uğramış ve en sonunda öz oğlu tarafından mevt döşeğine mahkum edilmiştir. Son nefesini verirken yardımcısı Bedivere’’den kılıcı bir göle atmasını ister.
Bedivere bir dener, iki dener lakin bir türlü kılıcı göle atamaz. En sonunda üçüncü denemesinde başarılı olur ve o an Kral Arthur son nefesini verir, Yuvarlak Masa Şövalyeleri de dağılır masraf. Lancelot bunun üzerine Ekskaliburun vaktinde saplı olduğu taşın etrafına bir kilise yaparak ömrünü orada bir papaz olarak tamamlar.
Epey meraklandık değil mi: Kral Arthur hakikaten yaşadı mı?
Kılıç kayaya saplanmış da, 15 yaşında çocuk çıkarmış da, sonra kral olmuş da, büyücü Merlin bunları bilmiş de üzere ayrıntılar elbette yıllar içerisinde öyküyü zenginleştirmek için eklenen kurgusal öğelerdir. Fakat Kral Arthur hakikaten yaşadı mı derseniz neden olmasın?
Tarihte bir Arthur yaşamıştır lakin o Kral Arthur mudur, bu mevzuda kesin kaynaklar yok. Lakin yaşamış olan bu Arthur sahiden de dönemin Britanya topraklarında yüreği ile nam salmış bir kumandan, asker olabilir. Çünkü hepimizin bildiği üzere batı dünyası neredeyse 21. yüzyıla gelene kadar birbirinin kanını dökmeyi çok severdi. Hal bu türlü olunca da ortalarında birkaç kahraman çıkması işten bile değil.
Popüler Kral Arthur sinema ve dizilerinden kimileri:
- 1981 üretimi Excalibur filmi
- 1998 üretimi The Magic Sword.Quest for Camelot çizgi filmi
- 2004 imali Kral Arthur filmi
- 2008 imali Merlin dizisi
- 2011 imali Camelot dizisi
- 2017 imali King Arthur: Legend of the Sword filmi
- 2020 imali Cursed dizisi
Britanya mitolojisinin efsanevi figürlerinden Kral Arthur kimdir, sahiden yaşadı mı gibi merak edilen soruları yanıtladık. Elin batısı kurgusal karakterlerini bile kahramanlaştırırken bizim gerçek kahramanlarımızı unutuyor olmamız ne acı.
