Kişilikleri INTJ, ENFP-T Gibi 16 Farklı Sınıfa Ayıran Myers-Briggs Testi, Aslında Neden Tam Bir Saçmalık?

INFP, ENFP-T, ISTP… Bu harf dizilimleri Myers-Briggs Kişilik Testi’nde çıkan sonuçlara nazaran kişiliğimizi tanımlayan dizilimler. Pekala bu kadar tanınan olan bu kişilik testi, neden bir saçmalıktan ibaret?

Dünya üzerinde yaşayan sekiz milyara yakın insan, farklı parmak izlerine sahip olduğu kadar farklı kişiliklere de sahip. İnsanların elbette ortak özellikleriyle müsabakamız mümkün, fakat hiçbir insanın birbirine birebir oranda benzediğini söyleyemeyiz. Örneğin çift yumurta ikizlerinin bile ortak özelliklerinin olmasına karşın birbirlerinden oldukça farklı kişilik özelliklerine sahip olması üzere.

Pek çok insan, karakterini tanımaya çalışmak ve kendisini diğerinin gözünden görmek için çeşitli sistemlere başvuruyor. Bu sistemlerden biri ise Myers-Briggs’in oluşturduğu MBTI (Myers–Briggs Type Indicator) isimli kişilik testi. Her yıl yaklaşık 2 milyon insanın çözdüğü bu testin aslında neden anlamsız olduğunu ele alacağız.

Öncelikle MBTI’nin tam olarak ne olduğuna bakalım.

MBTI (Myers-Briggs Type Indicator) isimli testin fiyatlı versiyonu yaklaşık olarak 100 sorudan oluşuyor ve bu sorular “Düzenli olarak yeni arkadaşlar edinirsiniz.”, “Çok fazla baskı altında bile çoklukla sakin kalırsınız.” ve “Küçük bir yanılgı bile genel yeteneklerinizden ve bilginizden kuşku etmenize neden olabilir.” üzere yargılardan oluşuyor. Sorulara “Tamamen katılıyorum.” ve “Hiç katılmıyorum.” ortasında karşılıklar veriyorsunuz. Testin sonunda ise 16 kişilikten hangisi olduğunuzu öğreniyorsunuz.

Tabii bu testin ücretsiz versiyonuna internette çarçabuk erişilebiliyor. Yaklaşık 30 sorudan oluşan bu test ile hangi kişiliğe sahip olduğunuzu öğreniyorsunuz. Fiyatlı versiyonunda ise sonuçlar daha detaylı oluyor ve ek bilgiler sunuluyor. Ücretsiz versiyona buradan ulaşabilirsiniz.

16personalities.com’un aktüel bilgilerine nazaran bu test, günde 778 binden fazla çözülüyor ve şimdiye kadar 961 milyondan fazla sefer beşerler hangi kişiliğe sahip olduğunu öğrendi. Hatta Türkiye’de 7 milyondan fazla kere bu test çözülmüş!

Bu kişilik testinin oluşturulma öyküsü de bir epey değişik.

1940 yılının başlarında Katharine Cook Briggs ve Isabel Briggs Myers isimli anne ve kız, iş gücüne katılan bayanların kendi kişiliklerine en uygun işi bulmaları için bu testi oluşturuyorlar. Testin sonunda elde edilen kişilikleri oluşturmak için İsviçreli psikiyatrist ve psikanalist Carl Jung’un teorilerinden yararlanıyor. 

Carl Jung, 1921 yılında “Psychological Types” (Psikolojik Tipler) isimli bir kitap yayımlıyor. Bu kitaba nazaran beşerler temel olarak iki kümeye ayrılıyor: Algılayıcılar ve Yargılayıcılar.

Algılayıcılar hisleriyle adım atmaya meyilli olanlar ve sezgisel hareket edenler olarak ikiye ayrılabilirken, yargılayıcılar ise düşünenler ve hissedenler olarak kategorize ediliyor. Bunun sonucunda ise dört kişilik elde ediyoruz. Lakin bu dört kişilik ise içe dönük ve dışa dönük olarak ele alınabiliyor. 

MBTI testi sonucunda çıkan kişilikler, birkaç harfin dizilimi formunda oluşuyor.

Bu harflerin farklı manaları olmakla birlikte, kişilik farklılıklarını tanımlamak için farklı sıralamalar kullanılıyor.

İçe Dönükler (I)

Bu kümedeki bireyler yapı prestijiyle temkinli insanlardan oluşuyor. Sessiz bir yapıda olmakla birlikte yeterli bir müşahede yeteneğine sahipler. Kendi başlarına hareket etmeyi severler ve pek az bireyden yardım kabul ederler. Samimi ve sıcak bağlantılar kurmak pek onlara nazaran değildir.

Dışa Dönükler (E)

İçe dönük insanların tam bilakis dışa dönükler, yakın ve samimi alakalar kurmayı severler. Arkadaş ortamında en sevilen kişi olurlar. İş yerinde herkesle ortaları düzgündür, aktiflikleri organize etmeyi severler ve hepsi birer toplumsal kelebektir.

Sağduyulular (S)

Etrafta olup biten her şeyi güzel tahlil edebilen insanlardır. Gözlem yetenekleri yüksektir, meraklıdırlar ve araştırmayı severler. Pratik zekâları gelişmiş olan bu şahıslar, karşısındaki kişiyi çabucak ikna edebilirler.

Sezgiseller (N)

Sezgiseller günün her anında kesinlikle bir şey düşünürler. En parlak fikirler onların aklına gelir. Hayal dünyaları gelişmiştir ve her vakit hislerine güvenirler. Lakin bazen hisleri başlarını karıştırabilir.

Düşünenler (T)

Bu kümedeki bireyler her zaman mantık insanıdır. Mantıkları hislerin önüne geçmeyi başarır ve olaylara objektif olarak bakmayı becerirler. İnatçıdırlar ve istedikleri bir şey varsa çabucak olsun isterler, bu yüzden biraz da sabırsızdırlar. Prensiplerini önemserler ve eşitlikçi bir yapıdadırlar.

Hissedenler (F)

Yardımlaşmayı seven bu şahıslar, anlayışlıdırlar ve etraflarına her vakit yardım etmek isterler. İnsanların hislerini önemserler ve bedellerine bağlıdırlar. Lakin karar verme konusunda hisleri ön plandadır, bu yüzden mantık dışı kararlar verme eğilimindedirler.

Yargılayanlar (J)

Planlı ve programlı hareket ederler. Dakik olmak onların hayat biçimidir, kurallara uymaya ve özellikle kural koymaya bayılırlar. Yönetici ruhlu insanlardır, bu yüzden etrafındaki insanların hayatlarını denetim etmekten kaçınmazlar.

Algılayanlar (P)

Rutini asla sevmezler ve her vakit farklı istikametlere savrulabilirler. Maceraperest olan bu kümedeki beşerler, etrafındaki insanlara göre bayağı heyecanlıdır. Keyiflerine düşkündürler ve konforları onlar için her vakit birinci sıradadır.

Bu harflerin dizilimleri sonucunda 16 kişilik tipi elde ediliyor ve bu kişilikler 4 kümeye ayrılıyor.

Mantık çalışır: Tahlilciler.

Analizciler, olaylara objektif bakmayı seven insanlardan oluşuyor. Matematiksel zekâları yüksektir, buyruk vermeyi ve denetim etmeyi severler. Tartışmacı istikametleri güçlü olduğu kadar olaylara farklı bakış açıları ile bakmaya bayılırlar. Bu yüzden hayal güçleri ziyadesiyle gelişmiştir.

Hayal güçleri yüksek: Diplomatlar

Diplomatlar, dinleme yetenekleri oldukça gelişmiş insanlardan oluşuyor. Empat bireylerdir, karşılarındaki kişiyi çabucak anlayabilirler ve ne hissettiğini hemen kavrayabilirler. Girişken ruhları, onların yalnız kalmasına mahzur olur ve kesinlikle etraflarında farklı beşerler bulunur.

Yöneticiler ekseriyetle bu kümeden çıkıyor: Gözcüler

Gözcüler, pratik zekâları ile ön plana çıkmayı başaran insanlardır. Hak savunucuları bu kümenin içindedir, haksızlığa karşı çıkarlar ve kendilerini savunmayı çok severler. Hak, hukuk ve adalet kavramları onlar için vazgeçilmezdir. Ayrıyeten yardımsever istikametleri de vardır.

Yol açık, yola çık: Kâşifler

Kâşifler genellikle hareketli ve etkin insanlar olarak tanımlanıyor. Enerjik yapıları sayesinde maceracı bir ruha bürünüyorlar ve etrafındaki insanları da yaşadıkları maceralarla etkiliyorlar. Onlar için eğlenmenin yeri ve vakti yoktur, pek çok şey ile eğlenme fırsatı yakalayabilirler. El hünerleri yüksektir.

Her şey âlâ hoş de neden bu testin geçerliliği yok?

Katharine Cook Briggs ve Isabel Briggs Myers’ın testi oluştururken faydalandığı ve temel aldığı Carl Jung’un teorileri, hiçbir bilimsel desteğe sahip değil. Jung’un kişilikler hakkında yaptığı sınıflandırmalar, büsbütün kendisinin gözlemlerine ve şahsî tecrübelerine dayanıyordu. Ayrıyeten Sage Journals’ta yayımlanan bir makalede Jung bile kişilik tiplerinin katı sınıflandırmalar dışında tutulması gerektiğini söylüyor!

Katharine Cook Briggs ve Isabel Briggs Myers, her ne kadar psikiyatrist ve psikanalist Carl Jung’un teorilerinden faydalansalar da rastgele bir ruhsal eğitim almadılar. Psikoloji alanında rastgele bir yetkinliği olmayan iki insanın oluşturduğu kişilik testinin ne kadar sağlam olduğu ise büyük bir tartışma konusu.

İnsanlara hissetme, düşünme, sezgisel yaklaşma, sağduyulu olma veya yargılama bahislerinde fikirlerini sorarsanız, çoğunlukla hepsinden bir şeyler söylerler. Jung; hiçbir insanın salt yargılayıcı, dışa dönük yahut sezgisel olamayacağını belirtiyor. Kaldı ki insanları bir kategoriye sıkıştırmak ve kümelere ayırmak, tabiatına karşıt olabilir.

Kişilik envanteri sonucunda elde edilen harf dizilimlerinde, rastgele negatif bir sıfat yok. Bencil, kibirli, tembel yahut berbat niyetli tanımlar yerine çalışkan, gözlemci, istikrarlı, kararlı, duygusal ve merhametli üzere kavramlar kullanılıyor. Bu da bize gösteriyor ki, bu test aslında insanları kategorize etmek yerine onların keyifli hissetmesini sağlamak için hazırlanmış.

Elde edilen datalara nazaran testin rastgele bir bilimsel desteği bulunmuyor.

Daha evvel de bahsettiğimiz üzere, Carl Jung’un ferdî tecrübelerine ve teorilerine dayanan bu testin rastgele bir bilimsel desteği bulunmuyor. Yeniden Sage Journals’ta yayımlanan bir diğer makaleye nazaran biri 1993’te ve bir başkası 2006’da yayımlanmak üzere iki araştırmanın sonucunda, bu testin profesyonel bir biçimde kullanılabileceğini destekleyecek kâfi delil bulunmuyor. 

Sonuç olarak uzmanlar, MBTI kişilik testinin beşerler hakkında kesin çizgileri olan yargılara varmasının güvenilir olmadığını söylüyor. Her ne kadar bu test cümbüş gayeli olarak çözülse de bireyin ahlaki pahası yahut iş yerindeki başarısı hakkında bize fikir vermez.

Öyleyse bu test neden milyonlarca insan tarafından çözüldü ve neden hala çok tanınan?

Elbette elde edilen kişilik profilleri her ne kadar genel-geçer şeyler söylese de beşerler kesinlikle kendilerinden bir parça buluyorlar ve buna ‘Barnum Etkisi’ diyoruz. İnsanlar bu tip kişilik testleriyle veya burç yorumlarıyla kendilerini tanımlama isteği duydukları üzere, bir topluluğa ilişkin olma gereksinimlerini da karşılamış oluyorlar. Böylece kendilerini o kümenin bir kesimi olarak görüyorlar ve yalnız hissetmiyorlar.

Ayrıca temel olarak kendimizi ve başkalarını anlamaya çalışırken bir karmaşanın içine düşebiliyoruz ve birinci sarıldığımız şey, insanları etiketlemek oluyor. Sonuç olarak bir insanı, bir sıfata yahut bir etikete bakıp tanımaya çalışmak, hem vakit kazandırır hem de eğlenceli olabilir. Lakin birini bu kişilik testine nazaran yargılamanızı pek tavsiye etmiyoruz.