6 Şubat sabahı Kahramanmaraş’ta yaşadığımız zelzele, 10 vilayetimizde yıkıcı bir tesire neden oldu. Felaketin ne kadar büyük tesirler bıraktığı günden güne ortaya çıkarken, biz bugün bu zelzelenin çok değinilmeyen ve görülmeyen bir tehlikesinden bahsedeceğiz: Asbest.
7.7 ve 7.6 büyüklüğünde gerçekleşen iki büyük zelzele; Kahramanmaraş, Adıyaman, Malatya, Hatay, Osmaniye, Gaziantep, Şanlıurfa, Adana, Kilis, Diyarbakır’da yıkıcı sonuçlar doğurdu.
Ne yazık ki geride pek çok enkaz bırakan bu zelzelenin dikkat etmemiz gereken bir yüzü daha var. O da bilhassa inşaat alanlarında bulunan zehirli kimyasal asbest. Zira enkazlarda ortaya çıkan bu zehirli kimyasal, uzun vadede pek çok ölümcül rahatsızlığın sebebi olabiliyor.
Aylar evvel ülkemize hakikat yola çıkan ve sonradan gelişi iptal edilen ‘Nae Sao Paulo’ isimli gemiyi hatırlar mısınız?
İşte bu geminin geri gitmesi, asbestin ne kadar tehlikeli bir kimyasal olduğu konusunda hem işin uzmanlarının hem de hassas vatandaşların yaptığı çalışmalar sonucunda gerçekleşmişti. O devir asbestin ne olduğu ve ne derece ziyanlı olduğuna biz de ele almıştık:
Şimdi aynı tehlike deprem bölgemizde de mevcut. Bu noktada asbestin ne olduğunu tekrar özetlemekte yarar var;
Asbest, ısı ve elektrik yalıtkanlığı özelliği sayesinde tehlikesi fark edilene kadar ‘mucize mineral’ olarak isimlendirilen kimyasal bir husus. Bu özellikleri nedeniyle yapılaşmada da oldukça fazla tercih ediliyor. Binalarda marley, marley ve parke yapıştırıcıları, duvar kaplamaları, boya ve sıvalar, kazan ve ısıtma sistemi conta izolasyonu, tesisat boruları, ‘eternit’ olarak bilinen çatı kaplamaları üzere pek çok yerde kullanılıyor. Bu nedenle Kahramanmaraş’taki zelzele bölgesinde de önemli bir risk unsuru olarak ortaya çıkıyor.
Enkazlarda asbest başta olmak üzere tehlike içeren öteki hususların sarsıntı nedeniyle hasar görmesi, havaya karışan ve çarçabuk solunabilen küçük asbest liflerinin ve zehirli kimyasalların salınmasına neden olabilir.
Şu anda solunmaya başlanılan bu asbest lifleri, akciğerlerde uzun müddet kalabilir ve ileride asbestoz, akciğer kanseri, plevral kalınlaşma ve mezotelyoma üzere önemli akciğer hastalıklarına yol açabilir. Ayrıyeten yıkım sırasında ortaya çıkan tozlar asbest, cıva, kurşun, Pcb, Pbb, kadmiyum, Cr6, küf mantarı üzere tehlikeli atık partiküllerini de içeriyor. Bu tozlar, rüzgar sebebiyle uzak yerlere de taşınabileceği için yalnızca sarsıntı bölgesi için değil, farklı bölgeler için de risk taşıyor.
Peki zelzele bölgesinde asbestten korunmak için alınması gereken tedbirler nelerdir?
Konu hakkında görüşlerini aldığımız Asbest Söküm Uzmanları Derneği (ASUD) ve İş Sıhhati ve Güvenliği Federasyonu (İSAF) Başkanı Mehmet Şeyhmus Ensari, sarsıntı bölgesinde yer alan bireylerin maske kullanması gerektiğine dikkat çekerek, ”Deprem apansız gelişen ve vakitle yarıştığımız bir felaket ancak ortama yayılan bina tozları içinde asbest ve öbür tehlikeli unsurlar barındırıyor. Ortaya çıkan tozlardan korunmak için bölgede bulunan herkes FFP3 toz maskesi kullanmalı. Yıkımlarda şayet toz bastırma makineleri kullanılamıyorsa molozlar kesinlikle ıslatılmalı. Biz dernek olarak o bölgedeki görevlilere sesleniyoruz, hayat kurtarmak kutsaldır fakat bu sırada kendi hayatınızdan olmayın” diyor.
Ensari, yıkımların gerekli güvenlik tedbirleri almadan yapılmaması gerektiğine de dikkat çekiyor: ”Deprem felaketinin akabinde öbür felaketler istemiyoruz”
‘Elbette zelzeleden ileri derecede hasar görmüş ve hatta bir kısmı çökmüş olan bu cins binaların kamu güvenliği açısından acilen yıkılması gerekir, lakin bu durum yıkımın denetimsiz ve başta tozuma olmak üzere birçok bahiste kâfi güvenlik tedbirleri alınmadan yapılması manasına gelmez. Bu nedenle gerek yıkım mühletince gerekse yıkım atıklarının (molozlarının) yüklenmesi ve taşınması sırasında tozuma oluşumunu önlemek hedefiyle TS13883 standardına uygun toz bastırma donanımları ile seyyar yahut sabit sulama sistemlerini yıkım şantiyesinde hazır etmek ve kullanmak gereklidir. Zelzele felaketinin akabinde başka felaketler istemiyoruz.”
Saha çalışanları ve depremzedelerin asbestten korunmak için kullanması gereken ekipmanlar:
- FFP3 tipi toz maskesi
- Tyvek tulum
- İş eldiveni
- Gözlük
Yeniden hatırlatalım, bunların ortasında bilhassa zehirli kimyasalları solumamak için FFP3 tipi toz maskesi hayati kıymet taşıyor.
Asbest hakkında daha fazla bilgi edinmek isterseniz aşağıdaki görüntümüzü da izleyebilirsiniz:
Depremzedelere dayanak olmak için bu içeriklerimize göz atabilirsiniz:
