Millî borç, bir ülkenin finansal görünümünün çok değerli bir modülüdür. Aslında çok az ülke, ulusal borç olmadan varlığını sürdürebilir. Pekala birden fazla ülkenin borcu varsa kim kime borçludur?
Ulusal borç ya da başka ismiyle millî borç, bir ülke hükûmetinin farklı şahıslara ve lokal ya da memleketler arası kuruluşlara borçlu olduğu toplam para ölçüsüdür. Fakat millî borç, çoğunlukla bir ülkenin dış borcu ile karıştırılmaktadır.
Millî borç büsbütün bir ülkenin hükûmetine aittir, dış borç ise bir ülkede bulunan hükûmet, işletmeler, beşerler ve başka kurumların borcudur. Bunu bir ülkenin kredi kartı faturası olarak düşünebilirsiniz, lakin ölçeği çok daha büyüktür.
Ülkelere borç verenler kimlerdir ve karşılığında ne alırlar?
Ülke hükûmetleri borca girmek için senetler üzere varlıklar çıkarır. Bunları bireyler, finansal işletmeler, öbür hükûmetler, merkez bankaları ve öteki kurumlar satın alabilir.
Bu varlıkları alan bireyler borç veren taraf olur. Bunların satın alınmasının gerisinde yatan fikir, makul devirlerde yatırımcılara getiri sağlaması ve ülke hükûmetlerine inanç duyulmasındandır.
Türkiye’nin ulusal borcu 245 milyar dolar ve dış borcu 475 milyar dolar civarındadır.
Dünyanın toplam borcu rekor kırmaya devam ediyor.
Tüm ülkelerin millî borcu, dış borcu, iç borcu, özel işletmelerin ve şahısların borcu toplandığında global toplam borç yani dünyanın borcu bulunur. Global borç son 3 yıldır yükselmeye devam ediyor.
2021’de dünyanın toplam borcu 303 trilyon dolar ve 2020’de 226 trilyon dolardı. Bu yıl ise global borç 307 trilyon dolara çıkarak yeni bir rekor kırdı.
IMF’ye göre dünya genelinde en az 100 ülke hükûmeti, borç ödemelerini yapabilmesi için sağlık, eğitim ve güvenlik harcamalarını kısmak zorunda kalacak. Türkiye ise bu 100 ülke içinde bulunmuyor.
Tüm bu karışıklık kimin kime borçlu olduğu sorusunun yanıtı ile çözülüyor.
Kimin kime borçlu olduğu sorusunun cevabı ülkeden ülkeye değişir.
Genellikle bir ülkenin millî borcunun büyük bir kısmı yerel kuruluşlara ve geri kalan kısmı da yabancı kuruluşlaradır.
Bu borcun ölçüsü, finansal politikalar ve global ekonomik koşular tarafından etkilenir. Kimi ülkeler çok düşük düzeylerde borç oranlarını sürdürebilmiş yahut borçsuz hâle gelebilmiştir, başkaları ise vakit içinde çok fazla borç biriktirmiştir.
Dünya genelinde yalnızca iki ülke borçsuz olmalarıyla öne çıkıyor.
Her ülkenin millî borcu olmak zorunda değildir. Ancak bir ülkenin borcunun olmaması istisnai bir durumdur.
En düşük millî borca sahip ülkeler ortasında Norveç, Kazakistan, İsveç, Danimarka, Estonya, Bulgaristan ve Lüksemburg vardır. Bunlar arasında Norveç ve Kazakistan’ın borcu eksidedir, yani bu iki ülkenin borcu yoktur.
En yüksek beş millî borca sahip ülkelerin başında ise 30 trilyon dolarlık borç ile ABD gelmektedir. Sonrasında; Çin’in 14 trilyon dolar, Japonya’nın 10,17 trilyon dolar, Fransa’nın 3,14 trilyon dolar ve İtalya’nın 2,70 trilyon dolarlık borcu vardır.
Özetle; millî borcu dış borç ile karıştırmamak ve kimin kime borçlu olduğunu anlamak çok değerlidir. Aslında millî borcun düşük yahut yüksek olması âlâ yahut makus olarak düşünülmemelidir. Yalnızca bir ülke hükûmetinin ne kadar borçlu olduğunu gösterir.
