Hayaletlerin Fotoğrafını Çektiğini İddia Eden William Mumler’ın “Yemezler Canım!” Dedirten Kurnazlıklarla Dolu Macerası

Tarihin tozlu sayfalarını araladığımızda Amerika’da bir fotoğrafçının, hayatta olmayan bireylerin fotoğraflarını çektiğini argüman ederek büyük bir ün yakaladığı karşımıza çıkıyor.

İç Savaş öncesinde kimya alanında başarısız bir girişimci olarak ismini duyurmuş olan William Mumler, kendi icat ettiği mide ilaçlarıyla şöhret peşinde koştuğu günleri geride bırakarak Amerika’nın savaş sonrası devrine damga vuran bir fenomen olma yoluna gerçek ilerlemişti. Hem de çok garip bir sebepten!

1839’da Fransa’da doğan ve o devirde Amerika’da yavaş yavaş tanınan hâle gelen fotoğrafın kapılarını aralayan Mumler, bu yeni maceraya sıradan bir fotoğraf çekiminin yanında aynı vakitte öteki dünyayla irtibat kurma aracı olarak da baktı.

19. yüzyılın ortalarında William Mumler, tek başına poz verdiği bir karede güya ışıktan yapılmış üzere duran gizemli bir insan silüetini fark ettiğinde işler onun için farklı bir hâl aldı.

Mumler, bu enteresan varlığın bir hayalet olduğuna kendini inandırmıştı. Bu olayın akabinde Mumler, bu gizemli fotoğrafı manevî yönü kuvvetli bir arkadaşına gösterdi ve onu da bu hayaletin gerçek olduğuna ikna etti. İşte tam bu noktada Mumler, hayatında yeni bir sayfa açma kararı aldı ve ruh fotoğrafçılığına adım attı.

Geçmişteki başarısız teşebbüslerinin akabinde bu alana yönelmeye karar veren fotoğrafçı, tanınan gazetelere ilanlar vererek kendini tanıttı. Bu sayede adı geniş kitlelerce duyuldu ve yaptığı iş birçok insanın ilgisini çekti.

Özellikle savaştan ötürü yakınlarının kaybının acısıyla başa çıkmaya çalışan beşerler, sevdiklerini son bir kere görmek için Mumler’ın fotoğraf stüdyosuna akın etmeye başladılar. Zira hepsi de fotoğraflarda bir ruh göreceklerini düşünüyorlardı.

Mumler; müşterilerini fotoğraflarda beliren insan silüetlerinin, yakınlarının ruhlarına ilişkin olduğuna inandırmayı başardı.

Bu olaya inanan beşerler, harikulâde olan bu periyotta daha evvel hiç rastlamadıkları bu tecrübeyle karşılaştıklarında Mumler’ın çektiği fotoğrafları uhrevî bir şey üzere görüyorlardı. Lakin değişik bir ayrıntı da şuydu: Mumler’ın çektiği fotoğraflarda fotoğrafı çektirenin hiç tanımadığı bireyler de ruh olarak ortaya çıkabiliyordu. Bu durum ise Mumler’ın ruh fotoğrafçılığındaki tartışmalı mesleğinin yalnızca başlangıcıydı.

Oğlunun ruhuyla bir temas kurmak isteyen birinin fotoğrafında, beklenmedik bir biçimde farklı bir hayaletin belirmesi çok mümkündü. İşin değişik yanı bu çeşit aksaklıklar, William Mumler’ın artan şöhretiyle birleşince kendisi hakkındaki sahtekârlık iddiaları da doğal olarak süratle yayılmaya başladı. Hatta devrin öbür fotoğrafçıların Mumler’ın stüdyosunu ziyaret ederek dolandırıcılık prosedürlerini şahsen gözlemlediği ve bu durumu beşerlerle paylaştıkları da oldu.

Gariptir ki tüm bunlara karşın müşteri sayısında hiçbir azalma yaşanmadı.

Tüm tartışma ve tenkitlere karşın, sevdiklerini kaybetmiş beşerler hâlâ onlarla iletişim kurma umuduyla stüdyoya akın ediyordu. Tahminen de Mumler’ın fotoğrafları, insanlara bu güçlü periyotta bir nebze de olsa teselli oluyordu. Yoksa bile bile lades demenin öteki açıklaması yoktu. Durum böyleyken her şey yolunda gitti diye düşünmeyin; er ya da geç Mumler’ın dolandırıcı olduğu, verdiği bir falsoyla açığa çıkacaktı.

Çektiği bir fotoğrafta görünen “hayaletin” gerçekte yaşayan, canlı bir kişi olduğunun ortaya çıkması, fotoğrafçı hakkındaki sahtekârlık tezlerini güçlendiren birinci şey oldu.

Savaş döneminde kaybettiği kardeşini tekrar görmek isteyen bir bayan, Mumler’a giderek fotoğraf çektirmek istedi. Mumler ise her zamanki üzere müşterisinin isteğini yerine getirmiş oldu. Ama kısa bir müddet sonrak bayanın kardeşi sağ salim dönünce, bunun bir aldatmaca olduğu da anlaşıldı. İç savaş sonrası spiritualizme ilgi duyan halkı, gelişen fotoğraf teknolojisiyle kandırarak halkı da buna inandırıyordu. Bu da muhtemelen anlaştığı bir kişinin verdiği uygun pozları çeşitli teknik ve oynamalarla hayalet manzarasına çevirmesiyle gerçekleşiyordu. 

Sadece bununla da hudutlu değil. Bir öbür adam da ölen eşinin fotoğrafta görünmesi için Mumler’a başvurmuştu.

Mumler, her şeyden habersiz bir biçimde fotoğrafı çekti. Lakin atladığı bir şey vardı, fotoğrafta çıkan hayaletin gerçekte yaşıyor olduğunun öğrenileceğinden bihaberdi. Bu olay, Mumler hakkındaki dolandırıcılık savlarını doğruladı ve ünlü ruh fotoğrafçısının şüpheci gözler tarafından sıkı bir biçimde takip edilmesine yol açtı. Mumler, kısa bir müddet sonra dolandırdığının gün yüzüne çıkacağını anlayarak Boston’dan New York’a taşındı.

1869’da ise sahtekârlık suçlamasıyla tutuklandı ancak mahkeme jürisi fotoğrafçının suçsuz olduğu kanaatindeydi. Heyet üyeleri, Mumler’ın nitekim de ruhları fotoğraflayabilen özel bir yeteneğe sahip olduğuna inanıyordu. Zira Mumler hiçbir vakit “suçüstü” yakalanmamıştı, bu yüzden mahkemede de ceza almadı ve Boston’da hayatını sürdürmeye devam etti.

Ölmüş şahısların fotoğraflarını nasıl çektiği fotoğraflara eklediğine dair bir bulgu yok, muhtemelen fotoğrafçılığın yeni yeni geliştiği bu dönemde kimsenin bilmediği teknikleri kullanarak fotoğraflarla oynama yapıyor; böylece insanları dolandırıyordu.

İlginç bir info verelim: bu fotoğrafçının en ünlü müşterisi, suikast sonucu öldürülen eski ABD Lideri Abraham Lincoln’ün eşi Mary Todd Lincoln olmuştu. Lincoln, 1870’te Mumler’ın stüdyosuna giderek Abraham Lincoln’ün ruhuyla birebir karede ölümsüz bir tablo çıkardı!

Hayaletlerle ilgili başka içeriklerimiz: