Havada 1000 km Hıza Ulaşabilen Uçaklar, Nasıl Oluyor da Çarpışmadan Uçabiliyorlar?
Uçağa binmek, çoğumuzun hayatında bir otomobile binmek kadar sıradan olmadığı için kimi kaygılarımız olabiliyor. Uçağın düşmesi, türbülansa girmesi, diğer bir uçakla çarpışması… Hakikaten, nasıl oluyor da uçaklar, öbür uçaklarla çarpışmıyor?
Uçuşumuzun güvenliğinden tasa etsek de uyum ve güvenlik planlamaları aslında bizim görmediğimiz bir buz dağını içerir. Bu yüzden kabin memurları ve pilotlar, meraklı ve kaygılı olan bizlerden sık sık sorulara maruz kalır.
Bu sorulardan biri de uçağın öteki bir uçakla çarpışma ihtimali ya da bu türlü bir şeyin olmaması için neler yapıldığı. Karşılığı ise TCAS sistemi. Gelin, bu sistemin nasıl çalıştığına bir arada bakalım.
Yeni teknolojiler gelişti ama biz birinci olarak “demode” fakat hâlâ kullanılan sisteme göz atalım: Kuzey-Güney kuralı.
Yarım daire kuralı da denilen bu metotta, uçakların taraflarına bağlı olarak hangi yükseklikte uçması gerektiği belirleniyor. Bu da birbirine hakikat uçan uçakların ortalarında en az 305 metre dikey uzaklık olacak biçimde çapraz geçiş yapmalarını sağlıyor.
Kısacası gökyüzü, uçaklar için muhakkak kısımlara ayrılıyor ve pilotlar da uçuştan evvel bu datayı kullanarak öteki uçaklarla ortalarına uzaklık koyuyor.
Elbette uçaklar, hava trafik denetim sistemleriyle ve yeni teknolojilerle dolular.
Teknolojilerden en bilindik olanı ise “TCAS/ACAS Traffic Alert and Collision Avoidance System/Trafik İhtar ve Çarpışma Önleyici Sistem)”. Bu otomatik sistem, büsbütün uçak çarpışmalarının önüne geçmek için tasarlandı ve birçok faktörü içinde barındırıyor.
Sistemin temel teknolojilerinden biri, radar ve transponder.
Uçaklar, transponder (bir sinyal aldıktan sonra karşılık olarak farklı bir sinyal yayan bir cihaz) ve radar sistemleri sayesinde hava trafik denetim ekibiyle bağlantı içinde oluyorlar. Transponder, uçağın tanımlama kodunu yayınlayıp öbür uçaklar tarafından algılanmasını sağlarken radar, uçakların pozisyonunu izleyerek trafik kontrolörlerine ulaştırıyor.
Ayrıca TCAS sayesinde uçaklar, birbiri ortasında bağlantı kurulabiliyor. Böylelikle pilotlar, diğer uçakların yerleri ve yüksekliklerini rahatlıkla öğreniyor.
Sistem, tehlikeli bir durumda çabucak alarma geçiyor.
Eğer seyir hâlindeyken potansiyel bir tehlike yaklaşıyorsa, yani çarpışma riski varsa sistem bunu anlayabiliyor. İki ya da daha fazla uçak, çarpışma tehlikesi içine girdiğinde TCAS, otomatik olarak komutlar ve ihtarlar üretmeye başlıyor.
Ayrıca sistem, uçağın yükselmesi yahut alçalması gerektiğine dair komutları da barındırıyor ve bu komutları uygulamakla yükümlü pilotlar, uçağın yüksekliğini değiştirerek çarpışma ihtimali önlüyor.
Kısacası uçakların birbiriyle çarpışma ihtimali, rutin süreçler yapılan bir seyirde neredeyse imkânsız.
Yeni teknolojiler sayesinde uçaktaki güvenlik endişemizin minimuma inmesi sağlanıyor. Evet, kalkıştan evvel anlatılan bir dizi acil durumda yapılacak süreçlerle ilgili sunum sizi geriyor olabilir ama aslında bu, her gün binmeye alışık olmadığımız bir araç olduğundan yahut uçağa birinci kere binecek beşerler olabileceğinden her seferinde baştan sona anlatılmak zorunda.
Bir uçak kazasında ölme ihtimaliniz 11 milyonda 1 iken otomobil kazasında ölme ihtimaliniz 120’de 1! Bu yüzden, pilotunuza ve uçaktaki sisteme güvenip gökyüzünde süzülmenin keyfini çıkarın!
Uçaklarla ilgili başka merak mevzularını ele aldığımız içeriklerimize göz atmak isterseniz:
