“İskandinav ülkelerinde intihar oranları çok yüksek.” Bu cümleyi çabucak hemen hepimiz bir halde duymuşuzdur. Hatta bu durum, ülkemizde artışa geçen ve berbata giden iktisatla bağdaştırılan intihar hadiseleri sonrası da kimi isimlerce ‘koz olarak’ kullanılmıştı…
İntihar konusu dünya için kıymetli olduğu üzere Türkiye için de kıymetli. Zira TÜİK datalarına nazaran 2000 yılı için 2.80 olan kaba intihar suratı, 2021 yılına gelindiğinde 4.94 seviyesine ilerlemiş durumda. Kaba intihar suratı burada her bin bireyde görülen intihar oranını söz eder.
İnsanın hayatını sonlandırma davranışı olan intihar; zorlu psikolojik, duygusal yahut toplumsal koşullar üzere birçok faktörden etkilenir. Araştırma datalarına nazaran bu faktörlerden biri de iklim. “Soğuk iklimler mi, yoksa sıcak iklimler mi intihar oranlarını artırıyor?” sorusuna araştırmacılar farklı yanıtlar veriyor.
Güneş’in doğmadığı o günlerde bir şey yapmak istemememizin bir nedeni de mevsimsel depresyon olabilir.
Araştırma bilgilerine nazaran Güneş’in azlığı ve günlerin kısalığı, ruhsal sıhhat üzerinde birçok tesire sahip olabilir. Bilhassa sonbahar ve kış aylarında yani daha karanlık ve soğuk havalarda, beşerler kendilerini daha düşük bir ruh hali içinde bulabilirler. Bu ruh halini tanımlamak için mevsimsel depresyon ya da kış depresyonu sözü kullanılıyor.
Soğuk İskandinav ülkeleri ve intiharlarla gizemli ilişkileri
Soğuk iklimlerin tesirli olduğu periyotlarda araştırmalara nazaran şahıslar genel olarak kendilerini uykusuz, yorgun, üzgün hissedebilirler. Ayrıyeten ilgi kaybı ve kilo değişiklikleri de görülebilir. Fakat bu durum, intihara kadar varır mı burası biraz soru işaretleri barındırıyor. Zira intihar oranlarının yüksek olduğu tez edilen soğuk İskandinav ülkeleri 2023 için intihar oranlarının yüksekten düşüğe yanlışsız sıralandığı listede birinci 10 da bile yer almıyor.
Listede dördüncü sırada Güney Kore, yedinci sırada Litvanya, dokuzuncu sırada Rusya onuncu sırada ise Güney Afrika var. Oranların yüz bin üzerinden hesaplandığı daha ayrıntılı listeye buradaki linkten ulaşabilirsiniz. Bu ülkelerde intihar oranları 20’nin üzerinde. İsveç, Norveç, Finlandiya üzere İskandinav ülkelerinde ise intihar oranları 15 civarında. Türkiye’de ise bu oran kelam konusu listede 2,4 civarında. TÜİK dataları ise biraz daha farklı.
İskandinav ülkelerinde bu durumun gündem olmasının nedeni insan hayatına verilen önemden ve intihar üzere bir olgunun önüne geçmek için geliştirmeye çalıştırdıkları siyasetlerden kaynaklanıyor olabilir.
Türkiye için aksisini tez eden araştırmalar da var;
Türkiye’de 2002 ile 2019 yıllarında gerçekleştirilen intiharları inceleyen bu araştırmada yaz aylarında intihar oranlarının daha yüksek olduğu bulunulmuş. Tıpkı durum İskandinavya, Grönland, Japonya ve Hindistan’daki intihar bilgilerinde de görülmüş. İntihar oranları kış aylarından fazla sıcak yaz aylarında artış göstermiş. Global ısınma ile birlikte yeryüzünde oluşan sıcaklık artışının intiharları da artırabileceği tasasından ötürü araştırmacılar bu bahse farklı bir değer gösteriyorlar.
Sıcak aylarda artan bu intiharların gerçek nedeni aslında bilinmiyor. Ama araştırmacılar biyolojik bir neden olarak bedenin sıcak aylarda salgıladığı kortizol hormonunun ölçüsünde yaşanan artıştan kaynaklanabileceğini düşünüyorlar. Zira bu hormonda yaşanan artış uyku kalitesini azaltır, bireylerin fizikî aktivite rutinlerinde bozulmalar ortaya çıkarır. Bu da ruhsal sıhhat üzerinde olumsuz tesire sahip olabilir.
İntiharların birçok nedeni bulunuyor;
İntihar davranışının risk faktörleri ortasında, bazı can sıkıcı durumlar yer alıyor maalesef. Bunlar ortasında depresyon, alkol yahut unsur kullanımı, kronik rahatsızlıklar, yalnızlık ve toplumsal izolasyon, travma ve makus muamele geçmişi, gerilimli olaylar, işsizlik, ilgi problemleri ve daima taciz yahut zorbalık üzere faktörler sayılabilir.
İklim kaidelerine bağlı oluşan düşük modunuzu yükseltmek için uygulayabileceğiniz şeyler de bulunuyor.
Kötü hissettiğiniz vakitlerde dinlenmek ve rahatlamak için kendinize biraz vakit ayırın. Ulaşabileceğiniz ve yapabileceğiniz maksatlar belirleyin. Antrenman yapmak, sağlıklı beslenmek, uyumak üzere temel gereksinimlerinize itina gösterin.
Eskiden yapmayı sevdiğiniz ya da yapmayı istediğiniz şimdi vakit bulamadığınız hobilerinizle ilgilenin. Yapmaktan keyif aldığınız aktiviteler yapın. Aile üyelerinizden ve arkadaşlarınızdan toplumsal takviye almaya çalışın. Psikolog, psikiyatrist üzere uzmanlardan profesyonel yardım alın.
