Okyanusları aşması gereken gemiler, tahminen de 5000 – 8000 metre deniz derinliklerinde seyahat ediyorlar. Pekala bu gemiler durmaları gerektiğinde binlerce metre aşağı demir atabilirler mi? Bu gemileri sabit tutmak için nelerden faydalanılıyor?
Eğer biraz olsun gemilere ilginiz varsa, suyun üzerinde giden bu devasa kütle yığınlarının sabit kalmak için demir atması gerektiğini biliyorsunuzdur. İster tekne isterse de gemi olsun, kesinlikle ucunda çapası olan zincirli bir demir vardır. Bu demir, denizin tabanına atılarak tekne ya da geminin sabit kalmasını sağlar.
Bu noktada başımıza şu soru takıldı: Şayet gemi açık denizdeyse ve orada demir atması gerekiyorsa, zincir kâfi olur mu? Hem denizlerin hem de okyanusların binlerce metrelik derinliklere ulaştığını biliyoruz. Örneğin 3000 metre derinlikte bir yerdeyken geminin demir atması mümkün mü?
Bir gemi kaç metreye kadar çapa atabilir?
Öncelikle bir gemiyi demirlemek istediğinizde direkt aşağı demiri bırakamazsınız. Geminin muhakkak bir eğimle demirlenmesi gerekir. Bu oran en az 2’de 1 olarak kabul edilir. Örneğin 100 metreye çapa atmak istiyorsanız yaklaşık 200 metrelik zincire gereksiniminiz var demektir.
Bu oran, rüzgara ve akıntıya bağlı olarak 6 kata kadar çıkabilir. Aslında gemiyi sabit tutan şey çapa da değildir. Attığınız zincirin yükü sizi olduğunuz yerde sabit meblağ.
Özellikle okyanusa açılan büyük gemiler 100 metreden derin olan sularda demirlemezler.
Derin sulara açılan büyük gemiler liman bölgeleri dışında demirleme muhtaçlığı duymazlar. Bu gemiler bulundukları pozisyona nazaran sürüklenmeyi tercih ederler.
Zaten çok büyük ve ağır gemiler oldukları için bu süzülme süreci yavaş olacaktır. Lakin elbette bu usul durumlarda denizcilerin kullandığı sistemler bulunuyor.
GPS’ten aldığı datalarla yerini koruyabilen özel dinamik konumlandırıcılar bulunuyor.
Özellikle büyük gemilerde yer alan bilgisayar dayanaklı pozisyonlandırma sistemi, kendi pervaneleri ve iticilerini kullanarak bir geminin pozisyonunu ve istikametini koruyan sistemlerdir. GPS’ten aldığı verilerle rüzgar ve akıntı karşısında gerçekleşen harekete zıddı tarafta müdahale eder.
Bazı gemiler ufak daireler çizerek bulunduğu pozisyonda kalabilir.
Özellikle donanmalarda 3 knot üzere düşük süratlerde 3 derecelik bir açıyla büyük daireler çizmek üzere bir sistem de kullanılıyor. Bu metoda nazaran etrafında bir mani bulunmayan açık denizlerde gemiler büyük daireler çiziyor. Şayet dalgalar daha büyükse bu sürat da tıpkı oranla artırılarak tıpkı yerde kalması sağlanıyor.
