Ülkemiz iki büyük zelzeleyle sarsılmış; büyük bir felaketi yaşarken, birinci günden bu yana izlerken ‘başkası ismine utanmayı’ iliklerimize kadar hissettiğimiz pek çok ‘haberle’ karşılaştık…
6 Şubat günü gerçekleşen 7.7 ve 7.6 büyüklüğünde iki sarsıntının akabinde bölgede arama-kurtarma ve enkaz kaldırma çalışmaları devam ediyor. On binlerce vatandaşımızın hayatını kaybettiği felaket sonrası sarsıntıdan etkilenen 10 vilayette milyonlarca vatandaşımız için gereksinimlere yönelik yardım kampanyaları da sürdürülüyor.
Tüm ülkemiz ve dünya bu acı felaketi konuşurken, ne yazık ki durumun hassasiyetinin göz arkası edildiği, izlerken iliklerimize kadar utancı hissettiğimiz pek çok ‘habere’ şahit olduk. Unutmamak ve sürecin geri kalanında insani yanımızla, çok daha dikkatli olmak için bu olayları bir ortaya getirdik…
“Depremzedeler ile nasıl irtibat kurulmaz?” sorusuna karşılık veren pek çok ‘röportaj’ gördük;
Show TV muhabirinin enkaz altındaki depremzedelere mikrofon uzatışı…
”Muhabirlik, habercilik bu mu?” dedirten imajlardan biri, Show TV muhabiri Tuğba Södekoğlu’nun enkaz altına seslenip mikrofon uzatmasıydı…
Tuğba Södekoğlu, niyetlerinin bölgeye iş makinesi dayanağı istemek olduğunu söyledi lakin enkaz altına mikrofon uzatmak bu talebi gerçekleştirmek için gerekli miydi? Arama kurtarma gruplarının canlı tespit ettikleri bir enkaza takviye istemek için o sesi televizyona aktarmaya nitekim gereksinim var mıydı? Bu soruların karşılıklarını bilemiyoruz…
Tuğba Södekoğlu ne yazık ki enkaz altına uzattığı mikrofonu birebir irade ile ailesi hala enkaz altında olan bir depremzedeye uzatamadı;
Ailesinin günlerdir enkaz altında olduğunu söyleyen depremzede, yardım gelmediğinden bahsetmeye başlayınca Södekoğlu, mikrofonunu da alıp uzaklaşıyor…
Yayının devamında ise ‘Ekipler Kahramanmaraş’ı karış karış gezmeye çalışıyor lakin şimdi ulaşılamayan noktalar olduğunun altını çiziyoruz’ diyerek iş makinesi isteğini yineledi. Kendisi bölgeye dayanak talep ettiklerini vurgulayarak bu manzaraların de yanlış anlaşıldığını söyledi. Ama yeniden bir sorumuz var; konuşmak isteyen, ailesi ismine yardım isteyen bir depremzedenin sesini kesip, dönüp yürümeye devam etmek gerçek bir atak mi? Bir depremzede ile konuşulurken yapılması gereken bu mu?
Kimi durumlarda hudutlar o kadar aşıldı ki muhabirler arama kurtarma çalışmalarına müdahale eder hale geldi;
Bölgeye dair yeni haber alma gereksinimi hepimizde var ve biliyoruz, bölgedeki muhabirlerin işi çok çok zor. Lakin arama kurtarma çalışmalarını hiçe sayarak, ‘bir dakika, bir dakika’ deyip işlerini yapmaya çalışan takımların dikkatini dağıtarak, sessiz olunması gereken bir ortamda inatla birebir soruyu tekraren sorarak çalışmak, büyük bir bilinçsizlik ne yazık ki…
Arkadan yansılar gelirken bölgedeki depremzedelerin yardım gelmediği için reaksiyonlu olduğunu söyleyen NTV muhabirinin evvel sesi kesildi, sonra da yayından alındı;
Bunun üzere sayısız örnek gördük; pek çok TV kanalı, ellerindeki imkanları durumun vehametinden şikayet eden depremzedeleri susturmak için kullandı…
Sesini duyurmak isteyen bir depremzedeyi itekleyerek mikrofonunu saklayan bir öbür muhabir;
TV100 muhabiri Sertaç Murat Koç, görüntünün yayılması sonrası bir açıklama yaparak saldırıya uğradığını, mikrofonun elinden alınmaya çalışıldığını sandığını söylemiş ve akabinde bölgedeki elektrik ve su eksiği üzere eksiklerden bahsettiği birkaç görüntü paylaşmış.
Ancak görüntüde açıkça görüldüğü üzere depremzede, Sertaç Bey’in mikrofonuna uzanmıyor; kameraya yanlışsız konuşuyor. Üstelik görüntünün ilerleyen saniyelerinde açıkça ‘ben konuşmak istiyorum‘ diyor. Tüm bunlara karşın Sertaç Bey’in, neden akına uğradığını düşündüğünü ve mikrofonunu gerisinde sakladığını anlamak mümkün değil.
Kendi fikir ve beklentilerine uygun yanıtlar vermeyen depremzedeyi susturmaya çalışan Halk TV muhabiri de reaksiyon topladı;
Acısını yaşayan bir depremzede ile röportaj yaparken karşılığın istediği çizgide olmadığını fark eden muhabir, depremzedenin konuşmasını bölüp ‘şu tuvaleti bir gösterebilir miyiz?‘ diyerek manzarayı değiştiriyor.
Farklı bir görüş de olsa karşısında acısını paylaşan bir depremzedeye bu türlü davranmak, suratına bakmayı bırakmak ve manzarasını yayından almak, nereden baksak yanlış bir davranış…
Yağmacılar ile ilgili pek çok temelsiz tez basında kendine yer buldu lakin paylaşılan imgelerin neredeyse tamamının eski tarihli ve apayrı olaylara ilişkin olduğu ortaya çıktı;
Özellikle Suriyeli mülteciler üzerinden yürütülen bir nefret siyasetinin tesirlerini daima birlikte izledik. Böylesi güç bir devirde, o vilayetlerde yaşayan herkes tıpkı zelzeleden etkilenmişken ‘mülteci – vatandaş’ ayrımı yapılarak oluşturulmaya çalışılan nefret ortamı, büyük bir utanç kaynağı.
Üstelik yapılan incelemelerde, yayılan pek çok görüntü ve fotoğrafın şimdiki olmadığı; hatta bazılarının Türkiye’de çekilen imajlar bile olmadığı ortaya çıktı. Bu husus hakkında tezlerin ayrıntılarına yakından göz atmak isterseniz buraya tıklayarak Malumatfuruş’ta yayınlanan incelemeye bakabilirsiniz.
Evet, muhabirlerin işi çok güç ve onlar da büyük bir şok içindeler. Evet, sosyal medyada her gördüğümüze inanmak toplumsal psikolojimiz düşünüldüğünde bu periyotta çok daha kolay lakin;
- Bütün ülkenin kalbi zelzele bölgesinde atarken, haber verme sorumluluğunu üstlenen kişi ve kurumların görevi nitekim yalnızca enkaz başlarında mucizeler beklemek mi olmalı?
- Uzmanlar bilhassa enkaz altından çıkan insanların imajlarının yayınlanmasının büyük bir hak ihlali olduğunu, o insanların ve yakınlarının psikolojisi için büyük bir travma kaynağı olduğunu vurgularken her yerde uzunluk boy bu insanları ısrarla yayınlamak yanlışsız mu?
- Ailelerini, komşularını, arkadaşlarını ve ellerinde avuçlarında olan her şeyi kaybetmiş; dehşet ve korku içinde büyük bir şoku yaşayan insanları susturmaya çalışmak, hızlarına bakmadan laflarını bölmek ya da inatla acılarını sorup yaralarını deşmek habercilik mi?
- Zaten bütün ülke kan ağlarken, olmayan olaylar üzerinden düzmece gündemler yaratmaya çalışmak, mağdur insanları maksat haline getirmek gerçek mu?
- Kaynağını bilmediğimiz manzaraları bir saniye bile düşünmeden paylaşmak ve bu güçlü sürece gerçek olmayan haberlerle köstek olmak hakikat mu? Her birimizin yaşadığımız felaketin ciddiyetiyle sorumluluk alması gerekmez mi?
Depremden etkilenen vilayetlerimizde hayatın olağana dönmesi ayları, yılları bulacak. Sürecin devamında birebir yanlışları tekrarlamamak için bu sorulara en insan tarafımızla yanıt verip tavrımızı düzeltmeli; gücümüzü geçersiz haberlere ya da acı magazinciliğine değil sorumlulardan hesap sormaya ayırmalıyız….
Depremzedelere dayanak olmak isterseniz;
Depremlerde can kaybı yaşamamızın önüne geçecek değerli önlemlerden biri olan izolatörler hakkında bilgi edinmek isterseniz;
