“Nerede o eski bayramlar” cümlesini duyacağımız bir bayrama daha girerken unutulmuş geleneklerimizden likör ikram etmek de nasibini almış.
Cumhuriyet’in şimdi birinci yıllarında, bir çağdaşlık göstergesi olarak da kullanılan likör, bayramlarda ikramlık olarak dağıtılıyordu. Lakin bunu birçoğumuz unutmuş durumda; bir kısmımız da bu yazı ile öğrenecek.
Günümüzden yıllar evvel, bayram arifelerinde gazetelerin manşetlerinde “Bayram geliyor, likörünüzü aldınız mı?” sloganları nara atıyordu. Kulağa hayli enteresan gelen ve unutulan bu geleneğimizi gelin birlikte hatırlayalım.
Bugün likör dendiğinde akla yapay olarak tatlandırılmış ve renklendirilmiş bol şekerli sıvılar gelir. Meğer 1970’lere kadar durum hiç o denli değildi.
O devirlerde meyve pahalıydı ve “turfanda” kavramı epey yaygındı. Meyve birinci çıktığı anda herkesin yiyebilmesi de epeyce güçtü. Bu yüzden doğal meyvelerle yapılan, meyvelerin o taze lezzetini alkolde hapseden likörler, bu tatları mevsimleri dışında tadabilmenin tek yoluydu.
Fakat ilerleyen periyotlarda tabiri caizse tüfek icat oldu, mertlik bozuldu. Teknolojik gelişmeler bu tertibi de alt üst etti.
Seracılık yaygınlaşınca her türlü meyve her an ulaşılabilir bir hal aldı. Konutlarımızda yer alan dondurucular, meyveleri koruma edince her meyve her mevsimde yenir oldu. Fakar likörlere son darbeyi ise, aroma sanayii vurmuş oldu. Yiyecek ve içeceklere o denli aromalar verildi ki, meyvenin gerçek tadını özleyen ve bilen kalmadı.
Cabir bin Hayyan, yüzyıllar öncesinde liköre giden yolu açan kişiydi.
Aslen Horasan’da doğan Cabir bin Hayyan, ailesi ile Yemen’e göçünce buralarda birtakım çalışmalar yaptı. Yaptığı çalışmalarla da günümüzde kıymetli simyacılar ortasında yerini aldı. Şarabın imbiklenerek bugünkü alkol mantığını almasını sağlamıştı. Cumhuriyet’in birinci yıllarından 1970’lere kadar bayram ziyaretlerinde konuğa likör ikram etme geleneği vardı.
8 Şubat 1938 tarihli Akşam Gazetesi’nde ‘Bayram geliyor…’ başlığıyla yer alan İnhisar Likörleri ilanı, ‘Likör aldınız mı?’ alt başlığıyla ve “Misafirinizi ağırlamak için en nefis ikramın İnhisar likörleri olduğunu unutmayınız” cümlesiyle bu geleneğin varlığını bizlere gösteriyor. Ülkenin dört bir yanında bu gelenekle alakalı reklamlar yayınlanıyordu.
Atatürk’ün öncülüğünde İstanbul Mecidiyeköy’de bir likör fabrikası kuruldu.
Cumhuriyet’in gözdesi olan ve çağdaş Türk konutlarının simgesi haline dönüşen likör, özellikle Şeker Bayramları’nda konuklara özel bir ikram halini aldı. Daha sonra ülkede birçok fabrika kuruldu. Fakat bu gelenek, geçmişten günümüze kadar ulaşamadı. Şu an yeni kuşağın haberi bile olmayan bayramlarda, bir jenerasyonun vazgeçilmezleri ortasındaydı.
Bu likörler, o periyotlarda birçok meskende konuğa ikram olarak verilen bir içecek olsa da artık yitirilmiş çocukluk anılarına hasretin, hayat bütün telaşıyla akıp giderken verilen küçük bir molanın simgesi haline geldi. Bayramınız kutlu ve bol meyve aromalı likör tadında olsun.
