Dünyamızı Tehdit Eden İki Kavram: Küresel Isınma ile İklim Değişikliği Arasındaki Fark Nedir?

Küresel ısınma ve iklim değişikliği, son yıllarda en çok duyduğumuz iki kavram. Günlük hayatta bunları güya manaları birebirmiş üzere kullanıyoruz lakin işin bilimsel tarafı pek de bu türlü değil. Pekala global ısınma nedir, iklim değişikliği nedir ve en kıymetlisi ortalarında ne fark var gelin yakından bakalım.

Özellikle son yıllarda Dünyamızda garip şeyler oluyor. Mevsimlerin istikrarı şaştı, ısı istikrarı değişti ve en ufak olaylar bile birden felakete dönüşüyor. Mevzuyu biraz araştırdığınız vakit karşınıza iklim değişikliği ve global ısınma olarak iki kavram çıkıyor. Eğer araştırmanızı detaylandırmazsanız global ısınma ve iklim değişikliği kavramlarının tıpkı olduğunu düşünebilirsiniz ancak değil.

‘Hani global ısınma vardı hava ne kadar soğuk!’ dediğiniz anda aslında kavramları karıştırdınız demektir zira sizin bahsettiğiniz iklim değişikliği. İşin uzmanı değilseniz kimse sizden bu iki kavramın farkını bilmenizi beklemez lakin madem o kadar çok duyuyoruz biraz öğrenelim. Gelin iklim değişikliği nedir, global ısınma nedir, ortalarında ne fark var uygunca bir anlayalım.

Önce birinci kavrama bakalım: Global ısınma nedir?

En temel tarifiyle global ısınma, Dünya yüzeyindeki ortalama sıcaklığın artmasıdır. Bunun ana nedeni, beşerler tarafından atmosfere salınan gazların yarattığı sera tesiridir. Dünyamız, Güneş ışınlarından aldığı ısının bir kısmını su buharı, karbondioksit, metan gazı ve gibisi bileşenlerin oluşturduğu bir örtü nedeniyle geri yansıtamıyor ve bu nedenle de ısısı artıyor yani global ısınma meydana geliyor. 

Peki ya iklim değişikliği nedir?

İklim değişikliği, küresel ısınmanın Dünya iklim sistemi üzerinde meydana getirdiği değişikliklerdir. Atmosferdeki sera gazı nedeniyle ısı artıyor ve ısı artmasının sonucu olarak da bildiğimiz iklim sisteminde alışık olmadığımız olaylar yani değişimler meydana geliyor. Mevsim normallerinin altında bir soğuk hava ya da üzerinde bir sıcak hava, iklim değişikliğinin gözle görülür örnekleridir. 

Küresel ısınma ile iklim değişikliği ortasındaki fark aslında son derece kolay:

Aslında tariflere baktığımızda bile bu kavramların ortasındaki farkı, daha doğrusu bağlantıyı anlayabiliyoruz. İklim değişikliğinin nedeni, Dünya yüzeyindeki sıcaklığın artmasıdır. Yani iklim değişikliğinin nedeni aslında global ısınmanın ta kendisidir. Bu nedenle ortalarındaki bir farktan değil de daha çok bir neden – sonuç alakasından bahsetmek çok daha yanlışsız olacaktır.

Şöyle söylemek de mümkün, global ısınmanın Dünyamıza neler yaptığını iklim değişikliği ile görüyoruz. Zira global ısınma, eğer bir uzman değilseniz, kulağa soyut bir kavram üzere geliyor. Lakin iklim değişikliğini şahsen gördüğümüz için işte global ısınmanın sonucu budur diyebiliyoruz.

Atmosferde bulunan sera gazı arttıkça, Güneş ışınlarının geri yansıma oranı azalıyor. Bunun sonucunda ise gezegen sıcaklığı artıyor. İklim, direkt olarak sıcaklık ile ilgili bir sistemdir. Sıcaklık arttığı için de doğal olarak iklim istikrarı bozuluyor ve bilhassa son yıllarda sık sık yaşadığımız olağandışı hava durumları ortaya çıkıyor.

Küresel ısınmanın nedenlerini biz oluşturuyoruz:

• Fosil yakıt tüketiminin artması
• Sanayileşmenin artması ile karbon emisyonunun artması
• Ormanların yok edilmesi nedeniyle karbondioksidin ağaçlar tarafından emilmemesi
• Hayvancılığın artması nedeniyle yeşilliklerin yok edilmesi ve bu hayvanların atıkları
• Endüstriyel çiftçiliğin yarattığı tahribat
• Ürünlerin üretim sürecinde salınan sera gazı
• Farklı süreçlerde kullanılan ilaç ve kimyasallar

İşte global ısınmanın en kıymetli nedenlerinden kimileri bu biçimde. Dİkkat ettiyseniz hepsi insan eliyle gerçekleştirilen süreçlerdir. Atmosferi tıkayan sera gazını bir örtü üzere düşünürsek onu oluşturan bileşenler; karbondioksit, metan, kloroflorokarbon, ozon ve ozon oksitleridir. Sera gazının en değerli besleyicisi ise karbondioksittir.

Küresel ısınmanın temel nedeni aslında insanın tabiata meydan okumasıdır. Tarım alanları açmak ya da inşaat emeliyle ormanları yok etmek, anormal sayıda hayvan ile üretim yaparak dengeyi bozmak, çılgınlar üzere fosil yakıt kullanmak, daima ve gereksiz eşya satın alarak üretim sürecinde salınan sera gazını arttırmak. Yani şöyle bir etrafınıza bakıp da birkaç on yıl evvel bu türlü değildi dediğiniz her şey, global ısınmanı nedenidir.

Küresel ısınmanın sonucu olan iklim değişikliği direkt olarak hayatımızı tehdit ediyor:

Sera gazının atmosferi doldurması ile oluşan global ısınmanın sonucu olarak yaşadığımız iklim değişikliği Dünya’nın her bir noktasında kendini belirli ediyor. Hepimizin bildiği en büyük etkiyi kutuplarda görüyoruz zira koca buz yığınları olan kutuplar her yıl giderek daha süratli bir biçimde eriyor. Bu erimenin sonucu olarak da okyanuslardaki su düzeyi yükseliyor ve kara alanları sular altında kalıyor. 

Tüm kasırgalar, seller ve taşkınlar çok daha sık ve çok daha şiddetli yaşanıyor. Diğer tarafta ise tek bir damla yağmadığı için kuraklık artıyor ve yeni çöller ortaya çıkıyor. Mevsimlerin vaktinde gelmemesi nedeniyle hayvanların göç devirleri değişiyor. Tüm bunlar da biyoçeşitlilik üzerinde olumsuz tesir yapıyor.

Küresel ısınma nasıl önlenir? İşte herkesin hayatında yapabileceği küçük değişiklikler:

• Daha az elektronik eşya kullanın, kullanmadığınız eserleri büsbütün kapatın ya da fişten çekin.
• LED ampuller kullanın.
• Enerji dostu elektronik eşyalar tercih edin.
• Ütü, saç kurutma makinesi ve fırın üzere ağır elektrik kullanan eser kullanımınızı sınırlayın.
• İçeriğinde kimyasal bulunan deterjanları, şampuanları ve başka paklık materyallerini kullanmayın.
• Evlerinize ısı yalıtımı yaptırın ve böylelikle daha az doğalgaz kullanın. 
• Isınma için doğalgaz ya da petrol bazlı değil, elektrikli sistemler kullanın.
• İmkanınız varsa güneş paneli yaptırın ve elektrik gücü ile çalışan eserler kullanın.
• Kişisel arabalar yerine toplu taşıma kullanın.
• Yerli eserleri mevsiminde tüketmeye itina gösterin.
• Tek kullanımlık plastik eserlerden uzak durun.
• Uygun yerle ağaçlandırma yapın.

Etkilerini her geçen gün daha acı bir formda hissettiğimiz iklim değişikliğine neden olan global ısınmayı önlemek için hayatınızda yapabileceğiniz küçük değişikliklerden kimileri bu biçimde. Aslında bu hususların pek birden fazla sadece global ısınmayı önlemiyor, tıpkı vakitte bütçenizi de korumanızı sağlıyor. 

Tabii diyeceksiniz koca koca fabrikalar doğayı kirletirken benim bir tane tek kullanımlık bardığım mı dünyayı kurtaracak, evet. Çünkü siz bu çeşit eserler talep etmediğiniz vakit artık o fabrikalar bu kadar çok üretim yapmayacak ve etrafa daha az sera gazı salacak. Yani talep olmazsa üretim olmaz ve üretim olmazsa da sera gazı olmaz.

Son yıllarda sık sık duyduğumuz iki kavram olan küresel ısınma nedir, iklim değişikliği nedir, ortalarındaki fark nedir gibi merak edilen soruları yanıtlayarak bilmeniz gereken kıymetli ayrıntılardan bahsettik. Mevzu hakkındaki fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.