Bazı belgesellerde yahut toplumsal medya mecralarında develere zehirli yılan yutturulduğunu görmüş olabilirsiniz. Söylenenlere nazaran bu yılan, devenin birtakım hastalıklardan kurtulmasına yardımcı olur ve hatta devenin döktüğü gözyaşı, içindeki zehri dışarı attığını gösterir. Pekala işin aslı sahiden bu türlü mi?
Büyük hörgüçleri ve hayli uzun uzunluklarıyla aşina olduğumuz develer, şiddetli çöl şartları başta olmak üzere epey güçlü hayvanlardır. Develerin muhtemel bir rahatsızlıkla karşı karşıya kaldığı durumda ise bilinen en yaygın tedavi formülü, onlara yılan yutturmaktır.
Zannedildiği üzere develere zehirli bir yılan yutturmak, onları hakikaten düzgünleştirir mi ve bu durum, develeri nasıl tesirler?
Develer yılanları yiyebilir lakin bu, alışılmış bir durum değildir ve bunu çoklukla kendi istekleriyle yapmazlar.
Bir deve hayatta kalmak için -yılan örneğinde olduğu gibi- olağanda yemediği şeyleri yemek zorunda kalabilir lakin develerin, özellikle yılan yemesi için tespit edilebilen rastgele bir sebep yoktur.
Develer, Hyam ismiyle bilinen; uyuşukluk, şişlik, ateş ve anemi üzere çeşitli semptomlara sebep olan bir hastalığa sık sık yakalanırlar. Develerin yakalandığı bu hastalığın şimdi bir dermanı bulunamadığı için de birtakım beşerler, bu rahatsızlığın tek tahlilinin deveye zehirli bir yılan yedirmek olduğuna inanır.
Hyam’a yakalanan develer, aslında Trypanosomiasis ismi verilen parazitik bir enfeksiyondan muzdariptir.
Bu enfeksiyon, develerin; düşük, meyyit doğum ve testis dejenerasyonu üzere çok sayıda üreme sorunuyla karşı karşıya kalmasına sebep olur ve uygun tıbbi müdahaleler sağlanamazsa deve, çok yüksek bir ihtimalle ölür.
Bir öbür sav da zehirli bir yılan yiyen devenin, yutar yutmaz gözyaşı dökeceğidir. Hatta birtakım kültürlerde bu gözyaşlarının düzgünleştirici özelliklere sahip olduğuna inanılır ve yılan ısırıklarına karşı tedavi olarak kullanılır.
Fakat bu inancı da destekleyen rastgele bir delil yoktur ve develerin bir yılan yuttuktan sonra ağlaması büsbütün bir yanılgıdan ibarettir. Yeniden deve gözyaşlarının düzgünleştirici özelliği olduğu da birebir halde temelsiz bir tezdir.
En azından çeşitli belgesellerde gördüğünüz ağlayan develerin, bu sebepten gözyaşı dökmediğini açık bir halde tabir edebiliriz.
Peki bu zehirli yılanlar, düzgünleştirmek şöyle dursun develeri zehirler mi?
Develer yılan tarafından ısırıldığı takdirde elbette bundan olumsuz etkilenirler fakat bu durum, onlar için hayati bir risk teşkil etmez. Bunun sebebi ise yılan zehrinin, kırılgan protein yapılarından oluşmasıdır.
Develerin sindirim sistemi bir oldukça güçlü olduğundan bedenlerine giren yılan zehri, sahip oldukları sistemli sindirim işlevinin tesiriyle çarçabuk ortadan kaldırılır.
Yine develerin yaşadıkları coğrafyada hayatta kalmak için her bulduklarını yeme alışkanlıkları göz önünde bulundurulduğunda, tükettikleri birden fazla besin ve canlıdan aslında çok sayıda riske maruz kaldıkları ve yılan zehrinin tüm bunların yanında epey hafif kaldığını söylemek mümkündür.
Özetle develerin yılan yemesi için özel bir sebep olmadığını söyleyebiliriz. Tekrar birtakım toplumlarda farklı nedenlerden ötürü develere yılan yutturulması, batıl inançlardan ileri gelir ve şu ana dek bu davranışın olumlu bir tarafı kanıtlanabilmiş değildir.
