Vücudumuzun büyük bir kısmı sudan oluştuğu için gün içinde bol bol sıvı tüketmemiz gerekir zira bir yandan da devamlı sıvı kaybederiz. Şayet kaybettiğimiz kadar sıvı almazsak sonu ölümcül olabilir. Gelin dehidrasyon nedir, neden olur, belirtileri nelerdir üzere merak edilen soruları tüm ayrıntılarıyla inceleyelim.
Yeme, içme, barınma, boşaltım üzere insanın olmazsa olmaz muhtaçlıklarını ilkokul sıralarında öğrenmiştik. Elbet bunlar ortasında en kıymetli muhtaçlık içmedir zira bedenimizin büyük bir kısmı sudan meydana gelir. Bir yandan devamlı sıvı kaybettiğimiz için de gün içinde makul ölçüde su içmek zorundayız. Eğer bu dengeyi sağlayamazsak dehidrasyon ismi verilen bir durumla karşı karşıya kalabiliriz.
Dehidrasyon en kolay tarifiyle bedenin kaybettiğinden daha az su aldığı durumdur demek mümkün. Elbette bu durum gün içinde gereğince su içmemekten çok daha fazlasıdır zira uzun müddetli susuz kalındığı vakit oluşur ve maalesef sonuçları gerçek manada ölümcül olabilir. Gelin dehidrasyon nedir, neden olur, belirtileri nelerdir gibi bahis hakkında merak edilen sorulara biraz daha yakından bakalım.
Temel bir tarif yaparak başlayalım; Dehidrasyon nedir?
Gün içinde bedenimizin muhtaçlığı olduğu kadar sıvı almadığımız vakit ya da aldığımızdan daha fazla su kaybettiğimiz vakit vücudun hayati fonksiyonları yerine getirecek kadar sıvıya sahip olmama durumu dehidrasyon olarak isimlendirilir. Kabaca dehidrasyon, kişinin olağandışı halde susuz kalma durumudur.
Nasıl yani, tam olarak dehidrasyon ne demek?
Vücudumuzun yaklaşık yüzde 65’i sudan oluşmaktadır ve gün içerisinde 1.5 – 3 litre ortası su kaybederiz. Ter, idrar ve gibisi biçimde kaybedilen bu suyu farklı sıvıların yanı sıra su içerek yerine koymak zorundayız. Kaybedilen suyu yerine koymadığımızda ya da muhtaçlığımız olan kadar suyu içmediğimizde dehidrasyon ismi verilen durum meydana gelir.
İyi ancak dehidrasyon nasıl oluşur?
Sıradan bir günde kendinizi çok susuz hissettiğiniz durumlarda en fazla ağzınız ve boğazınızda bunu hissedersiniz. Fakat dehidrasyon üzere çok bir durumda beyniniz, kalbiniz, böbrekleriniz üzere hayati organlarınız bile çalışacak kadar sıvı bulamaz. Maalesef bu durumun ölümcül sonuçları bile olabilir.
Kendinizi âlâ tanıyın; Dehidrasyon belirtileri nelerdir?
- Yoğun susuzluk hissi
- Ağızda kuruluk
- Kalp atışı suratında artış
- Halsizlik
- İdrarda azalma
- Ciltte anormallikler
- Gözyaşında azalma
- Kas krampları
- Bayılma
Yoğun susuzluk hissi:
Beynimizde hipotalamus ismi verilen bir bölge vardır. Bu bölge, acıkma ve susama merkezlerini barındırır. Sıvı istikrarımız bozulduğu vakit bu bölge uyarılır ve acıkır ya da susarız. Bölgede tıpkı vakitte beden ısısını dengeleyen bir merkez de bulunur. Dehidrasyon üzere durumlarda hipotalamus bölgesinden yayılan susuzluk hissi en üst seviyede hissedilir.
Ağızda kuruluk:
Elbette dehidrasyonun en kıymetli belirtilerinden bir tanesi ağız kuruluğudur. Zira ağzımızın devamlı ıslak ve yapışkan kalmasını sağlayan tükürük bezleri su sayesinde tükürük üretir. Susuz kaldıkça tükürüğümüz de eskisi üzere ağzımızı ıslak tutmaz ve rahatsız edici seviyede bir ağız kuruluğu hissederiz. Bilhassa bebeklerde ağız kuruluğuna çok dikkat etmek gerekir.
Kalp atışı suratında artış:
Vücudumuz sıvı kaybı yaşadıkça ısısı da artar. Isıyı dengelemek için kalbimiz olağandan çok daha fazla atar ve taşikardi denilen kalp suratında artış meydana gelir. Yani dehidrasyonun en kıymetli belirtilerinden bir tanesi kalp suratındaki artıştır lakin enteresan bir biçimde ağır dehidrasyon durumu yaşayan hadiselerde nabzın durma noktasına geldiği de görülmüştür.
Halsizlik:
Dehidrasyona neden olan çok terleme ve yüksek ateş, bedenimizdeki kan hacminin de azalmasına neden olmaktadır. Kan hacmi azalınca dokularımıza ve hücrelerimize giden kan azalır. Bunun sonucunda ise bireyde çok ağır bir halsizlik başlar.
İdrarda azalma:
Vücudumuzdaki sıvı – elektrolit istikrarını sağlayan organ böbrektir. Dehidrasyon durumunda böbrekler, vücutta sıvı olmadığı için fazlasını atamaz yani idar oluşmaz. Oluşan idrarın koyu ya da çok koyu olması da bir dehidrasyon belirtisidir. Hafif dehidrasyon olaylarında bile idrar azalması ya da yoğunlaşma görülür.
Ciltte anormallikler:
Cilt sıhhatimiz, bedenimizdeki sıvı ile gerçek orantılıdır. Dehidrasyon durumunda kandaki sıvı azalınca deri esnekliği kaybolur. Deriyi çekip bıraktığınız vakit çabucak eski haline gelmiyorsa esnekliği azalmış demektir. Cildin esnekliğinin azalması da dehidrasyonun kıymetli bir işaretidir.
Gözyaşında azalma:
Gözyaşı, içinde pek çok farklı bileşen barındırsa da temelde sudur. Gözyaşı bezleri suyu kullanarak gözyaşı üretir ve salgılar. Dehidrasyon durumunda ise gözyaşı çok azalır ve hatta ağır hadiselerde tek damla bile bulunmaz.
Kas krampları:
Kaslarımızda yaşanan tüm gerilmeler ve gevşemeler elektrolitler sayesinde meydana gelir. Bedende sıvı istikrarının kaybolduğu dehidrasyon durumunda sıvı – elektrolit istikrarı de bozulduğu için sık sık kramp yaşanır. Bu nedenle sportmenlerin bol bol su içmesi tavsiye edilir.
Bayılma:
Beyinde sıvı yok, böbrekler susuz, kalp devamlı kan pompalıyor, kaslar kramp yaşıyor; elbette bu doğal olmayan sürece vücudumuz en sonunda reaksiyon verecek ve sistemi kapatarak bayılacaktır. Orta ve ağır dehidrasyon hadiselerinde bayılma sıkça görülür. Alışılmış bayılma sonrası işler daha da berbata gidebilir.
Tamam ancak dehidrasyon neden olur?
- İshal ve kusma
- Yüksek ateş
- Aşırı terleme
- Aşırı idrara çıkma
- Yetersiz beslenme
- Farklı hastalıklar ve ilaçlar
İshal ve kusma:
İshal ve kusma, bedenimizin enfeksiyon, zehirlenme ve gibisi durumlara karşı verdiği doğal bir yansıdır. Bu reaksiyon sırasında vücudumuzdan olağandışı seviyede sıvı atımı gerçekleşir. Bu kadar çok sıvı kaybedip de yerine koymazsak sonucu elbette dehidrasyon olacaktır.
Yüksek ateş:
Yüksek ateş dehidrasyonun hem nedeni hem de sonucudur. Ateşimiz yükseldikçe kalp ısıyı dengelemek için daha çok atar ve kan hacmi de buna nazaran düzenlenir. Yani makine sıvı kullanarak çalışır. Kullandığı sıvıyı destek etmezsek yani su içmezsek dehidrasyon oluşması işten bile değildir.
Aşırı terleme:
Vücudumuz en çok ve en sık ter yoluyla sıvı kaybeder. Özellikle ağır efor gerektiren işlerde ya da antrenmanlarda terleme düzeyimiz olağandışı olabilir. Kaybedilen sıvı yerine konmayınca da dehidrasyon oluşur. Bu nedenle ne kadar çok terliyorsanız o kadar su içmelisiniz.
Aşırı idrara çıkma:
Böbreklerimiz pek çok farklı fonksiyon için sıvıyı alır, işler ve fazlasını atar. Yani sıvı istikrarını bir halde sağlar. Fakat farklı hastalıklar ya da farklı ilaç kullanımı nedeniyle sıvı tam olarak işlenmeden atılarak çok idrara çıkma durumu kelam konusu olabilir. Kaybedilen sıvının yerine konmaması da dehidrasyon ile sonuçlanır.
Yetersiz beslenme:
Dehidrasyonun temel nedeni gün içinde gereğince su içmemektir lakin farkında olmasak bile aslında tükettiğimiz besinlerden da muhakkak oranda sıvı alıyoruz. Gün içinde gereğince su içmezsek ve yetmezmiş üzere bir de sıvı açısından güçlü olmayan besinler tüketirsek dehidrasyon kaçınılmazdır. Hatta birtakım besinlerin var olan sıvımızı bile esir ettiğini unutmamak gerekiyor.
Farklı hastalıklar ve ilaçlar:
Gün içerisinde gereğince su içsek ve çok fazla sıvı atmasak bile birtakım hastalıklar ve ilaçlar da dehidrasyona neden olabilir. Kalp yetmezliği, karaciğer yetmezliği, böbrek yetmezliği gibi hastalıklar ve bunlara bağlı olarak kullanılan ilaçlar bedenimizin sıvı istikrarını bozarak dehidrasyona neden olabilir.
Vücudumuzun hayati işlevlerini olumsuz etkileyecek halde susuz kalma durumu olan dehidrasyon nedir, neden olur, belirtileri nelerdir gibi merak edilen soruları yanıtladık. Anlattıklarımız sadece bilgilendirme hedeflidir. Tüm sıhhat hususlarında olduğu üzere dehidrasyon hakkında da en yanlışsız ve size özel bilgiyi uzman bir tabipten almanız gerektiğini unutmayın.
