Defter Sayfalarının Solundaki Bu Kırmızı Çizgi Nasıl Ortaya Çıktı? Sebebi Estetik Durması Değil!

Defter sayfalarının içeriden başlayan paragraf çizgileri ve kitapların sonundaki boş sayfalar bize kitap ve defterlerin geçmişine, üretimine ve farklı kullanım hedeflerine dair kimi işaretler veriyor.

İlkokulda bize verilen defterlerde paragraf çizgisinin neden içeriden başladığını düşünmüş müydünüz? Neden deftere yazarken sayfanın en kenarından başlayıp başka kenara kadar yazmak yerine yanlarda boşluk bırakırız? Görsel olarak daha estetik durduğu ve üst üste boğucu yazılar görmektense gözlerimize nefes alacak bir boşluk bıraktığı kesin. Lakin tek sebebi bu değil.

Peki kitapların sonunda neden boş sayfalar bulunur? Müellifin imzalayabilmesi için mi yoksa okurun not alabilmesi için midir? Bu boş sayfalar neden her kitapta bulunmaz ve sadece kimilerinde bulunur? 

Paragraf çizgilerinin içeride olması sayesinde defterlerin içindeki yazılar farelerin yemesinden korunabiliyordu.

Defterlerdeki paragraf çizgilerinin içeriden başlaması ve defterin kenarlarına kadar dayanmamasın farklı bir sebebi var. Eski vakitlerde fareler, kitaplar ve defterler açısından büyük bir sıkıntıydı, kütüphanelere girip kağıtları yiyebiliyorlardı.

Yazıların farelerin ulaşamayacağı bir hudut içinde kalmasını sağlamak için paragraf çizgileri içeriden çekiliyordu. Böylelikle fareler bir kısmını yese bile yazının büsbütün ortadan kaybolması engellenmiş oluyordu.

Bu çizgi solda var fakat sağda yok. Pekala neden?

Artık farelerle ilgili o kadar kaygılanmamıza gerek kalmayan çağdaş vakitlerde ise soldaki çizginin tek başına korunmasının sebebi okuma alışkanlıklarımızdır. Bu çizgi, gözümüzün okuma akışını yönlendiren bir işaret vazifesi görür. 

Her yeni paragrafın tıpkı çizgiden başlaması okuma kolaylığı sağlar. Sağ tarafta ise çizgi yoktur zira metinlerde satır sonu sözlerinin bitiş noktaları aynı olmayabilir ve sağ tarafta düz bir çizgi formundaki sınırı korumak kolay olmayabilir.

Kitapların sonundaki boş sayfalar ise yanınıza defter almadığınız anda sizi kurtarsın ve niyetlerinizi karalayabilin diye bırakılmıyor. Bu boş sayfaların bulunma nedeni, kitabın üretim süreci ile ilgili. 

Kitaplar büyük katmanlar halinde basılır ve her bir katman ekseriyetle 4 yahut 16 basılı sayfa içerir. Şayet kitap sayfa sayısı bu katmanlarla tam olarak bölünemiyorsa geriye boş sayfalar kalır. Bu katmanlar daha sonra kesilip bir ortaya getirilerek kitap oluşturulur. Bu süreçte büyük kağıtlardan arta kalan boşluklar boş sayfalar olarak ortaya çıkar. 

Boş sayfaların ayrılması zahmetli bir iş olduğundan, ekseriyetle olduğu üzere bırakılırlar.

Sonda artan her bir boş sayfayı tek tek ayırmakla uğraşmak yerine bunları baskı makinasından çıktığı üzere bırakmak çok daha kolay olduğundan kitapların sonunda bu halde boş sayfalar kalır.