“Bu Zamana Kadar Nasıl Duymamışım?” Diyeceksiniz: Dünyanın İlk Arabalı Vapurları 152 Yıl Önce Meğer Türkler Tarafından Yaptırılmış!
Feribotların (arabalı vapurların) birinci kere Türkler tarafından bulunduğunu söylesek, ne dersiniz? Üstelik, Osmanlı devrinde yapılan ve yıllar uzunluğu maviliklerde süzülen birinci otomobilli vapurların enteresan öyküsünün Namık Kemal ile bir ilgisi bile var!
İki farklı bayan ismi verilen “Suhulet” ve “Sahilbent”, uzun yıllar boyunca denizlerimizde hizmet verdiler. Hatta, sadece hizmet vermekle kalmadılar; Suhulet, Çanakkale Savaşı’nda rol oynadı!
Hazırsanız, dünyanın birinci feribotlarının “Böyle bir şeyi nasıl daha evvel duymamışım?” dedirten hikayelerine birlikte bakalım.
İstanbul’daki kayıklar yetersiz kalınca yeni bir tahlil aranmaya başlandı.
Şirket-i Hayriye’nin (Boğaziçi’nde yolcu ve yük nakliyatı yapan vapurculuk anonim şirketi) kurucu ortaklarından biri olan Hüseyin Haki Efendi, birebir vakitte vapur işletmeleri müdürüydü.
O devirlerde, İstanbul’daki kayıklar, ulaşım için kâfi değildi. Böylelikle Şirket-i Hayriye’yi kurmak için birinci adımlar atıldı ve dünyada bir birinci olacak feribotlar tasarlanmaya başlandı.
Şimdinin otomobilli vapurlarının birinci temelleri atıldı.
Hasköy fabrikasının baş mimarı Mehmet Usta ve Hüseyin Haki Efendi, kafa başa verip düşünmeye başladılar.
“Tasarlayacağımız bu vapur o denli bir şey olsun ki; araçlar, güverte rampalarını kullanarak feribota binebilsin. İki tarafından da giriş-çıkış olsun ki araçlar birebir tarafta gitmeye devam edip karaya ulaşabilsin. Üstelik, güvertenin tamamı taşıtla dolabilsin” dediler. Bu fikirden yola çıkarak günümüzdeki otomobilli vapurların birinci adımları atılmış oldu.
Vapurun fotoğrafları İstanbul’da çizdirildi ve vaktin en gelişmiş tersanelerine sahip ülkesi İngiltere’ye gönderilip inşaya başlandı.
Ortaya, üretimi 1871’de tamamlanan, tarihin ilk otomobilli vapuru “Suhulet” çıktı. Bildiğiniz üzere, deniz taşıtlarına kadın isimleri koymak yaygın bir gelenek. Suhulet’e de ismini, vatan şairi Namık Kemal vermişti. Bu isim, “kolaylık, incelik, yumuşaklık” manalarına geliyordu.
45,7 metre uzunluğundaki ve 8,5 metre genişliğindeki Suhulet, 157 tondu. 3 metreye kadar su çekimi vardı ve 450 beygir gücündeki makinesinin döndürdüğü yandan çark ile saatte 7 mil hız yapabiliyordu.
26 baca numaralı Suhulet, birinci seferini 1872 yılında Üsküdar-Kabataş ortasında yaptı.
İlk otomobilli vapur olan Suhulet’in gerisinden ikincisi de geldi. Elbette, tekrar bir isme gereksinim duyuldu ve tekrar Namık Kemal’e gidildi. Vatan şairi, bu vapurun ismini “iki kıyıyı birbirine bağlayan” manasına gelen “Sahilbent” koydu.
Suhulet, 1952 yılında hizmetten alındı. O periyoda kadar, Sirkeci-Harem iskeleleri ortasında 87 yıl boyunca sayısız yolcuyu ve aracı taşıyarak hizmet verdi. Sahilbent ise Suhulet’ten sonra biraz daha hizmet vermeye devam etti ve son seferini 1958 yılında yaptı.
Tarihte isimleri geçmiyor lakin Suhulet, Çanakkale Savaşı’nın kazanılmasında rol oynadı.
Her taktiğin, hareketin ve vaktin çok değerli olduğu Çanakkale Savaşı’nda Suhulet de misyon aldı. Çanakkale Boğazı’nı 4 günde geçebilecek 4 bataryaya sahip topçu taburunu 2.5 saatte geçirdi. Savaş sonrasında madalya alamadı fakat madalya sahiplerini başarılı bir halde taşıdı.
