Bir Zeus Kadar Bilinmeyen Fakat Ondan Daha İlginç Mitolojik Varlıklar: Türk Mitolojisinden Yaratıklar da Var!

Neredeyse her bölgede karşımıza çıkan mitolojik varlıklar ve öyküleri, vakitle kültürün bir modülü hâline geliyor. Kuşaktan jenerasyona rivayetler aktarılıyor, bazen bir inanış hâline geliyor, bazen çocukları korkutmak için kullanılıyor, bazense yalnızca kamp akşamlarında ateşin başında anlatılan ürpertici bir kıssayla hudutlu kalıyor.

Elbette bu varlıkların hiçbirinin bir bilimsel desteği ya da rastgele bir delili yok. Hepsi; halk ortasında ağızdan ağza aktarılıp can alıcı kısımları güçlendirilerek geliştirilince ortaya çıkan, ilgi cazibeli karakterler ve kıssalar.

Biz de bu içeriğimizde, bir Zeus kadar bilinmeyen ancak en az onun kadar farklı mitolojik karakterlerden kimilerini sizin için derledik. 

Gılgamış Destanı’nı okuduysanız onu yakından tanıyorsunuz: ‘Enkidu’

Enkidu, Gılgamış’a rakip olarak gönderildikten sonra onunla çok yakın arkadaş olan bir mitolojik varlık. Kimi kaynaklarda “Ea” ismiyle de karşımıza çıkabilen bu karakter, hayvanların ortasında yabani bir hayat yaşıyor ve onlarla konuşabiliyor. Esasen hayvansı bir görünüşe ve boynuzlara sahip.

Enkidu öldüğünde Gılgamış, arkadaşının gerisinden şunları söylüyor:

“Gılgamış, arkadaşının artık ölüler diyarında

Mahkûm kaldığı için gerçekleştiremediği gündelik eylemleri

Düşünmüş ve Ea-bani’ye seslenerek şunları söylemiş:

Artık yayını yeryüzünde geremeyeceksin,

Ve yayınla öldürülenler etrafını sarmış.

Artık elinde bir asa taşıyamazsın,

Ve ölüm perileri seni esir ettiler.

Ayaklarına artık ayakkabı giyemezsin,

Artık yeryüzünde savaş naraları atamazsın,

Artık sevdiğin bayanı öpemezsin.”

Japon mitolojisindeki doğaüstü canavarlar: ‘Yokailer’

Japoncada “hayalet” manasına gelen Yokailer, biçim değiştirme yeteneğine sahip. Birçoklarının hayvani özellikleri bulunuyor ve kimileri beşere, kimileri cansız objelere benzeyerek diğerleri tarafından fark edilemiyorlar.

Pek çok mitolojik yaratıkta olduğu üzere onlarda da doğaüstü güçler var ve bunlardan en yaygın olanı, şekil değiştirmeleri.

Memelerinin altına çocukları sakladığı söyleniyor: ‘Wewe Gombel’

Cava kültürüne ilişkin bayan bir hayalet olan Wewe Gombel’ı öne çıkaran en değerli özelliği, çocukları kaçırıp göğüslerinin altına saklaması. İnanışa nazaran, hayalindeki erkekle evleniyor ancak kısır olduğu için hiç çocuğu olmuyor ve bir gün eşini, onu aldatırken yakalayıp öldürüyor. 

Olaylara çok öfkelenen köylü halk, bayanın peşine fikir Wewe, kendini de öldürüyor. Mite nazaran, hayaleti dünyayı dolaşıyor ve çocuk arıyor. Kimi efsanelerde çocuklara karşı şefkatli ve anaç lanse edilirken kimilerinde gaddar ve acımasız olduğu söyleniyor. Gombel’ın öyküsü hâlâ birtakım yerlerde, “Eve erken dönmezsen Gombel seni kaçırır!” kelamlarıyla çocukları korkutarak yaşamaya devam ediyor. 

Yine Gılgamış Destanı’ndan, ‘periler’

Enkidu bölümümüzdeki şiirde de ismi geçen periler, Babil mitolojisinde yer alan ve çoğunlukla kaygı salan yaratıklar. Fark ettiyseniz şiirde de “ölüm perileri” olarak geçiyordu. Bu yaratıklar da öbür birçok mitolojik karakter üzere doğaüstü yeteneklere sahip ve bir kısmı vefatla ilişkilendiriliyor.

Görünmese de çığlıkları duyuluyor: İngiliz mitolojisinden ‘Kara Annis’

Soluk mavi bir deriye ve yırtıcı bir görünüme sahip Kara Annis, keskin tırnaklarıyla cadıya benzeyen bir iblis. Rivayete nazaran, bir mağaranın derinliklerinde yaşıyor ve birinci tercihi çocuk eti olmakla birlikte insan etiyle besleniyor. Avlarının leşlerini ise yaşadığı mağaranın dışına asıyor.

Efsanede, Kara Annis pek görülmese de onun feryatlarını ve çığlıklarının sık sık duyulduğu söyleniyor. Bu karakter de günümüzde hâlâ çocukları tehdit etmek için bir endişe ögesi olarak kullanılabiliyor.

Türk, Altay ve Bulgaristan mitolojisinde ismi sık sık geçiyor: ‘Baba Yaga’

Türkçede “Yek” olarak da bilinen bu varlık, birinci bakışta, Hansel ve Gretel’deki cadıyı andırıyor. Hatta o da ormanın içindeki büyülü bir kulübede yaşıyor ve isminin karşılığı, kimi kaynaklarda “Büyükanne Cadı” olarak geçiyor. 

Slav halkının masallarında değerli bir yere sahip Baba Yaga, toplumsal normların dışında ve kendi kurallarıyla yaşadığı için günümüzde bayan gücünün ve özgürleşmesinin somut karakteri olarak da görülüyor. 

Türk mitolojisinden bir isim daha: ‘Alkarısı’

Olağanüstü varlıkların ortasında “cinler” kategorisine ekleyebileceğimiz Alkarısı; dev üzere büyük, siyah saçlı, zıt ayaklı, uzun parmaklara ve tırnaklara sahip tasvir ediliyor.

Genellikle gebeleri ve bebeklerini rahatsız ediyor. Hatta onların ciğerlerini yiyerek besleniyor. Birden fazla vakit, kırmızı elbiseler giyen bu yaratığın, su kenarlarında ve ağaçlık yerlerde yaşadığı söyleniyor.

Alkarısı’nın Türk imali bir sineması de bulunuyor.

Sadece sisli havalarda görülen Yeni Zelanda mitolojik varlıkları: ‘Patupaiarehe’

Ormanların derinliklerinde ya da puslu dağ zirvelerinde yaşadıkları söylenen Patupaiareheler, nadiren görülen insansı ve peri benzeri varlıklar olarak tasvir ediliyor.

Rivayetlere nazaran, ışıktan korkuyorlar ve sadece siste görünüyorlar. Ayrıyeten flütleriyle büyüleyici müzikler çalarak insanları tehlikeli bölgelere çekmeleriyle biliniyorlar.

Öğlen saatlerinde suya girerseniz onunla karşılaşabilirsiniz: ‘Vudaş’

Rus rivayetlerine göre, yarı insan görünümündeki Vudaş, bir gün boğularak ölüyor ve bir su cini olarak geri geliyor.

Nehir ve göl üzere büyük su kütlelerinde yaşıyor ve aslında bir insan hayatına sahip. Vudaş’ın bulunduğu yerlerdeki beşerler, öğlenleri suya girmiyor zira inanışa göre o saatlerde yıkanıyor. 

Gündüzleri ebe, geceleri vampir: ‘Penanggalan’

Hamileleri ve çocuklarını maksat alan bir öteki yaratık ise Penanggalan. Malezya kökenli bu vampirin gündüzleri bizim üzere bir insan kılığında gezdiği ancak gece olunca çirkin bir vampire dönüştüğü söyleniyor.

İnsan kılığındayken ekseriyetle ebelik yapıyor. Hamileleri ve yeni doğan bebeklerini rahatsız ettiğini düşünürsek bu durum pek de şaşırtan gelmiyor alışılmış. 

Son olarak, hepimizin bildiği bir karakterle içeriğimizi bitirelim: ‘Gulyabani’

‘Süt Kardeşler’ sinemasıyla tanıdığımız Gulyabani karakteri, aslında kuşaktan kuşağa halk ortasında efsanesi aktarılan bir mitolojik karakter. Uzun sakallarıyla, aykırı ayaklarıyla, pis kokusuyla, dev boyutuyla bilinen bu yaratığın akşamüzeri saatlerinde dağ yamaçlarında görüldüğü söyleniyor. Birçoğumuzun en büyük çocukluk endişesiydi kendisi…

Sizin bildiğiniz öteki farklı mitolojik varlıklar varsa yorumlarda buluşalım. 🙂