Bir Zamanlar Akla Hayale Gelmeyecek Bir Sebeple Berberler Tarafından Hadım Edilen Kilise Şarkıcıları
Sanat, birçok vakit için yeterli yahut makûs bir bedel ödetiyor. Bilhassa 19. yüzyıla kadar İtalya’da yaşayan bir erkek olsaydınız, bu bedel epey ağır olacaktı. Zira erkeklerden oluşan kilise müzikçileri tiz bir sese sahip olmak için hadım ediliyordu.
Kadınsı sesin korolarda duyulması ismine gerçekleştirilen bu sistem, kulağa canice geliyor. Lakin bu durum, İtalya’da yaşayan fakir aileler için de zenginliğe bir kaçış noktası olabiliyordu. Adından kelam ettirebilen bir sanatçı olabilecek potansiyeldeyse üstelik, varlıklı olmak an problemiydi.
Bunun bir “kurtuluş” olarak görülmesinin arkasında yatan sebep yoksullukken, kim bu türlü bir şeyi neden hür iradesiyle kabul edebilirdi? Üstelik birçok ziyanı da varken!
16. yüzyıl İtalyası’nda ince sesli erkek çocuklar, kilisede müzikçi olmak için yetiştiriliyorlardı.
Oldukça pak üzere görünen bu ülkü, aslında fakir ailelerin kurtuluş gayesiydi. Zira bu erkek çocukları, kilise korolarında yer alarak şöhret kazanabilirlerdi. Şan ve şöhret ise İtalya’da o devirde çabucak kazanılabilen bir şey değildi, emek istiyordu.
İnce ve tiz sese doğuştan sahip erkek çocuk, bu sesi ömür uzunluğu koruyabilirse lakin şanını yürütebilirdi. Çocuğun ergenliğe geçiş devrinde sesinin kalınlaşacağını düşündüklerinde akıllarına tek bir ihtimal geliyordu: hadım etmek!
Soprano, mezo-soprano, kontralto olarak geçen ince sesli çocuklar, kilise müzikçisi olmak için hadım edildi. Buna da kastrato denildi.
16. yüzyılda, kilise korolarında bayanların yer alması Papa tarafından yasaklanmıştı. Bu yasağın akabinde kastratolar giderek popülerlik kazandılar. Kilise korolarında bayan sesi eksikliğini tiz sesli erkek çocuklar giderirken ses tellerinin kalınlaşmaması için de hadım ediliyorlardı.
Testosteron hormonu eksikliğinden dolayı tiz sese sahip olan erkek çocukların, hadım edildikten sonra da kemiklerinde garip gelişmeler görülüyordu. Uzun uzunluk ve geniş göğüs kafesi de bu gelişmelerin en sık rastlananıydı. Göğüs kafesinin geniş olması da nefeslerini kullanma yeteneklerini ortaya koyuyordu. Bu da âlâ bir sanat hayatının göstergesiydi.
Kilise, organların hayati tehlike dışında kesilmesini yasaklamıştı. Buna karşın yasa dışı bir halde hadım yapılıyordu.
Kastratolar, aslında kilisede başlarken altın çağlarına 17. ve 18. yüzyılda kavuştular. Operada yer almaya başladıklarında birer yıldız haline gelerek yükseldiler. Mesela bunlardan biri Farinelli ismiyle ortaya çıkan Carlo Maria Broschi…
İşin daha da değişik yanı ise hadım edenler yalnızca hekimler değildi. Berberler de çocukları hadım etme yetkisine sahipti. Yapılan araştırmaya nazaran anestezi bile yapılmadan hadım edilen çocukların %20’si, ameliyat esnasında hayatlarını kaybediyordu.
Hayatta kalabilen çocuklar da önemli bir eğitimden geçiyordu.
Şansı yaver giden kastratolar, ışıltılı bir hayata adım atarak ses eğitimleri almaya başlıyordu. Sırf İtalya’da uygulanan bu gelenek, Avrupa’ya birçok isim çıkardı. Avrupa’da kraliyet aileleri için müzik söyleyen kastratolar, büyük bir ün ve servete sahip oluyordu.
Bu kadar üne ve servete kıymet miydi diye sormadan edemiyor insan. Zira ilerleyen vakitlerde bu çocuklarda hormon bozuklukları meydana geliyordu. Her kastratoda kemik erimesi ve büyümesi görülüyordu ve üstelik bu yalnızca görünen problemlerin en basitiydi.
Kilise, 19. yüzyılda bayan müzikçilerin kiliseye dönmesine müsaade verdiğinde kastratoluk da gözden düştü.
Zamanla yüceltilerek gösterilen bu olay, İtalya’da utanç kaynağı haline geldi ve tarihin tozlu sayfalarında yerini aldı. Bu farklı geleneğe ait tek ses kaydına ise son kastrato olan Alessandro Moreschi’nin Vatikan’da bulunan Sistine Şapeli’nde gerçekleştirdiği performans sayesinde erişiyoruz.
