Bir Yolcu Uçağını Sıradan Bir Yolcunun Sağ Salim İndirebilmesi Ne Kadar Mümkün?

Bir uçakta seyahat yaparken uçağı sizin indirmek zorunda olduğunuz bir an yaşansaydı ne yapardınız? Ya da “yapabilir miydiniz?” demek daha hakikat olacaktır. Zira rastgele bir yolcunun bir uçağı indirme ihtimali pek mümkünmüş üzere görünmüyor.

Macera sinemalarında uçak havadayken bir felaket yaşanır, karakterlerden birisi düşme esnasında gerekli tuşlara basar ve inançlı bir iniş sağlar. Bu sahne ekseriyetle değişmez ve karakter bir kahramana dönüşür. Pekala gerçek hayatta bu durum yaşansaydı, beşerler sinema sahnesinde olduğu üzere şanslı olabilir miydi?

“Sadece birkaç tuşa basmak yeterli!” diye düşünenlere üzücü bir karşılığımız var: maalesef yalnızca bu kadarı kâfi değil ve bizler de bir sinema karesi içinde yaşamıyoruz.

Düşen bir uçakta kokpit grubunun büsbütün etkisiz hale geldiğini düşünürsek, içindeki yolculardan biri bu uçağı kurtarabilir mi?

Birçoğumuzun düşündüğü şey: evet, kurtarabilir. Pekala lakin nasıl? Bu tıpkı tıp eğitimi almamış bir bireye kalp ameliyatı yaptırmakla muadil bir durum aslında. Ancak bu durum yalnızca birkaç tuşa basmayı gerektiriyormuş gibi yanlış bir algı var. Hayır, sanılanın tersine uçaklar yalnızca kokpit otomasyonuyla sonlu değil.

Günümüzde uçakların otomatik olarak uçuş gerçekleştirdiği üzere yanlış bir algı var. “Kendi kendine uçan” otomatik bir uçak, havacılık tarihinde şimdi yok. İlerleyen yıllarda neler olur bilemeyiz elbette ancak bu şimdilik yalnızca bir kent efsanesi.

Pilotları fotoğrafın dışına almak bir nevi mesleğe hakarettir.

Eğer uçağı sıradan bir yolcu sıfır bilgiyle indirebiliyorsa neden pilotluk diye bir meslek icra ediliyor? Bu varsayım, farkında olmadan mesleği hafife almak oluyor aslında. İstisnalar elbette vardır; lakin genel olarak bir uçağı teknik bilgisi olmayan bir kişinin indirmesi mümkün değildir.

Uçaklar, arabalar üzere direkt bir müdahale gerektirmeden komuta halinde hareket ediyor. Yani uçağın otomasyonu, pilotların komutlarına nazaran hareket ediyor. Pilot başında olmadan ve hakikat komutlar verilmeden bir uçağın başarılı bir iniş yapması kelam konusu değildir.

Pilotsuz uçaklar var, ancak onlar şimdilik deneysel kademelerde kullanılıyorlar.

2013 yılında İngiltere’de, bir uçağın pilotu hastalandığında uçağı bir yolcu indirdi. Ancak göz gerisi edilen kısım şu ki, uçağı devralan yolcu zati lisanslı bir özel pilottu. Bu yüzden bu üzere örnekler, medyada sansasyonel bir tesir yarattığı için her şey “mümkünmüş” üzere düşündürebiliyor.

Mürettebatın olmadığı, bol panikli bir ortamda, uzaktan bir yönlendirme alarak iniş gerçekleştirilme ihtimali yok denecek kadar az. Elbette bir uçak, çoklukla “Autoland” (Otomatik İniş Sistemi) sistemini kullanarak kendi kendine iniş yapabilir. Lakin bu da pilot denetiminde ve programlı bir halde gerçekleşir. Kaldı ki otopilot yalnızca rüzgarın az olduğu şartlarda iniş yapabiliyor.

Yani anlayacağımız o ki bir uçağı sıfır bilgiyle inançlı bir biçimde indirmek, “tek bir düğmeye basar, günün kahramanı olurum” demek kadar kolay değil.

Bu tecrübesi simülatörde yaşamış bir kişinin görüntüsünü aşağıda izleyebilirsiniz.