Bertrand Russell’ın 10 Maddelik Özgür Düşünce Manifestosu

Dünyanın yakın tarihindeki en ünlü filozoflardan biri olan Bertrand Russell, mantık ve matematik alanındaki çalışmalarına ek olarak özgür niyet üzerindeki açıklamaları ve aksiyonlarıyla bilinir. Russell’ın 10 unsurdan oluşan bir manifestosu da var.

Etrafımızdaki herkesin özgürlükten bahsettiğini görüyoruz, lakin özgürlük aslında nerede başlıyor? Bir toplumun kalkınmasında çok kıymetli bir mihenk taşı olan özgürlüğün birinci kademesi her vakit eğitimden geçer. Uygun eğitilmiş bir toplum tıpkı vakitte özgürdür de. Her vakit eğitimin, matematiğin ve mantığın müsaadeden giden Britanyalı filozof Bertrand Arthur William Russell’ı kaçınız tanıyorsunuz? 

Muhtemelen onun söylediği en az bir kelamı hayatınızın bir noktasında duymuş olabilirsiniz. Kendi devrindeki en pahalı düşünürlerden biri olarak kabul edilen Bertrand Russell, Alfred North Whitedead ile birlikte yazdığı Principia Mathematica (Matematiğin İlkeleri)” kitabıyla pek çok kişi için baş karıştırıcı kabul edilen matematiği birkaç mantık prensibiyle açıklayarak alanının en eşsiz yapıtlarından birini sunmuştur. Özgür kanıyı savunan bir filozof olan Russell’ın 10 unsurluk küçük bir manifestosu da var. Lakin bu manifestoya geçmeden evvel Bertrand Russell’dan kısaca bahsetmemiz gerekiyor.

Soylu bir ailenin matematiğe aşık çocuğu Bertrand Russell kimdir?

1872 yılında doğan ve 1970’te tam 98 yaşındayken hayatını kaybeden Bertrand Russell, soylu ve varlıklı bir İngiliz ailesinden gelir. Büyükbabası, iki defa Başbakanlık yapmış Lord John Russel’dır. Her ne kadar varlıklı bir aileden gelmiş olsa da 2 yaşındayken annesi ve kız kardeşini, dört yaşındayken de babasını kaybeden Russell’ı büyükannesi ve halaları büyütmüştür. 

Fransız ve Alman lisanı ve edebiyatıyla birlikte klasikleri de öğrenen Russell, kardeşinin yardımıylaöklid geometrisini öğrendikten sonra matematiğe karşı ilgi duymaya başladı. 1890 yılında Cambridge, Trinity College’de matematik ve ideoloji eğitimi alan Russell, filozofluk mesleğine bu eğitiminin sonucunda adım attı. 

Russell, mantık ve matematik alanında çalışmalarından fazla aktivist tarafıyla tanınıyordu.

Russell, her vakit antiemperyalist bir savaş aykırısı olmuştur. Hatta Birinci Dünya Savaşı sırasında İngiliz ve Amerikan ordusunu küçük düşürdüğü gerekçesiyle 6 ay mahpus cezası almıştı. Bu periyotta üniversite hocası olan Russell’ın hakları alınmış, mahpustan çıkınca geri verilmişti, lakin bu sefer de Russell üniversiteden çıkarılmayı bir onur sorunu yapmış ve geri dönmeyi reddetmişti.

Rusya’yı ziyaret edip bir devir Çin’de de yaşamış filozof, Çin’in önümüzdeki iki yüzyıl içindeki gelişiminden tüm dünyanın düzgün yahut berbat manada etkileneceğini öne sürmüştü. 1945’te “Batı İdeolojisi Tarihi” kitabını yayımlayan Russell, bu kitabıyla 1950 yılında Nobel Edebiyat Ödülü‘ne layık görülmüştü.

89 yaşında tutuklanmıştı. 

Nükleer Silahsızlanma Komitesi‘nin İngiltere kampanyasını da yürüten Russell, uzun yıllar boyunca çeşitli aksiyonlar yapmıştı. 1961 yılının Şubat ayında 4 bin göstericinin İngiliz Savunma Bakanlığı önünde oturma hareketi yapmasını sağlayan ünlü filozof, birebir yılın eylül ayında yapılan bir şovda 1300 bireyle birlikte tutuklanmıştı.

Hayatı boyunca her vakit açık kelamlı biri olan Bertrand Russell, “Kısa kelamın elverdiği yerde uzun kelama kaçmayın” öğüdüyle de bilinir. Dolu dolu bir hayat geçiren Russell’ın, 16 Aralık 1951’de The New York Times Magazine’de yayımlanan “Fanatizme en düzgün yanıt: Liberalizm” makalesinin sonunda “Bir öğretmen olarak duyurmak isteyeceğim on düşünce” başlığı altında özgür kanıyı vurgulayan 10 unsurluk bir manifestosu yayımlandı. 

Bertnard Russell’ın 10 unsurluk manifestosu:

1. Hiçbir şeyden asla emin olmayın.
2. Ortadaki gerçekleri gizleyerek ilerleyebileceğinizi sanmayın, zira gerçekler kesinlikle ortaya çıkacaktır.
3. Başarılı olmak ismine asla düşünmenin önüne geçmeye çalışmayın.
4. Farklı fikirlerle karşılaştığınızda, bu fikirler eşinizden yahut çocuklarınızdan gelse bile, otorite ile değil, argümanlarla üstesinden gelmeye çalışın, zira otoriteye bağlı bir zafer gerçek dışı ve aldatıcıdır.
5. Başkalarının kurmaya çalıştığı otoritelere hürmet duymayın, zira her vakit karşı otoriteler bulunur. 
6. Zararlı olduğunu düşündüğünüz fikirleri bastırmak için güç kullanmayın, zira bunu yaparsanız fikirler sizi baskı altına alacaktır.
7. Görüşlerinizde sıra dışı olmaktan korkmayın, zira bugün kabul görmüş tüm görüşler bir vakitler sıra dışıydı.
8. Pasif tartışmalar yerine entelektüel niyete kıymet verin, zira kanıya paha verdiğinizde, kanılarla tartıştığınızda daha kolay ve daha düzgün anlaşırsınız.
9. Gerçekler sizin faydanıza olmasa dahi dürüst olmaya çalışın zira gerçeği saklamaya çalıştığınızda daha fazla ziyan verir.
10. Aptalların cennetinde yaşayanların memnunluğunu kıskanmayın zira yalnızca aptallar bunun memnunluk olduğuna inanır.

Bertnard Russell, bu manifestosuyla aslında eleştirel niyetin kıymetini vurguluyor. Bilimin de temel taşlarından olan eleştirel fikir, özellikle eğitim aşamasında çocuklara aşılanırsa harikası ararken daha hoş bir gelecek inşa edebilecek bir kuşağın önünü açabilir.