Babil’in Asma Bahçeleri Nerede, Neden Yok Olmuştur?

Antik Dünyanın Yedi Harikası’ndan bir tanesi olarak kabul edilen Babil’in Asma Bahçeleri, birebir vakitte ortalarındaki en tartışmalı yerdir zira yapılan çalışmalarda var olduğuna dair hiçbir delil bulunamamış olmasına karşın eski muharrirler tarafından anlatılmaktadır. Gelin Babil’in Asma Bahçeleri nerede, neden yok oldu yakından bakalım.

Antik Dünyanın Yedi Harikası’nı yani tarih boyunca insan eliyle yapılmış en hoş yapıları kesinlikle duymuşsunuzdur. Bunlardan günümüze sırf Giza Piramidi kaldı ancak oburlarının var olduğuna dair arkeolojik ispatlar var, biri hariç; Babil’in Asma Bahçeleri. Babil’in Asma Bahçeleri bugün bile hala tarihçiler ortasında bir tartışma mevzusudur çünkü var olduğuna dair rastgele bir ispat bulunamamıştır.

Daha da enteresan olan Babil kaynaklarında ya da o devir bölgeyi ziyaret edenlerin anılarında da Babil’in Asma Bahçeleri hakkında rastgele bir bilgi yoktu. Bu cennet bahçesi hakkındaki birinci bilgiler, sonrasında yaşamış olan müelliflerden geliyor. Hal bu türlü olunca da burasının olsa olsa bir efsane olduğuna inanılıyor. Gelin Babil’in Asma Bahçeleri hakkındaki değişik bilgilere yakından bakalım ve merak edilen soruların karşılıklarını arayalım.

Babil’in Asma Bahçeleri hakkında değişik bilgiler:

• II. Nebukadnezar yeryüzünde cenneti inşa etti.
• Babil’in Asma Bahçeleri’nde neler yoktu neler.
• Peyzaj mimarisinin birinci örnekleri ile burada karşılaşıyoruz.
• Diğer bir ismi da Semiramis’in Asma Bahçeleri’dir.
• Tarihi kaynaklar Babil’in Asma Bahçeleri konusunda biraz karışık.
• Başka bahçelere de ilham olduğu söylenir.
• Babil’in Asma Bahçeleri tarihin gördüğü en büyük hanımcılık olabilir.
• II. Nebukadnezar, Asur hükümdarlarından ilham almış olabilir.

II. Nebukadnezar yeryüzünde cenneti inşa etti:

Babil’in Asma Bahçeleri’nin bugün Irak sonları içerisinde yer alan Babil kenti yakınlarında yapıldığı varsayım ediliyor. Yapılış tarihi ise milattan evvel 6. yüzyıl, Yeni Babil İmparatorluğu II. Nebukadnezar periyodu. Tahta geçtikten sonra kenti görkemli hale getirmek isteyen II. Nebukadnezar, kenti onlarca kilometrelik üzeri çini süslerle bezeli duvarlarla çevirtmiş ve Babil’in Asma Bahçeleri ile yeryüzünde cenneti inşa etmiştir.

Babil’in Asma Bahçeleri’nde neler yoktu neler:

Hikayelerden öğrendiğimize nazaran Babil’in Asma Bahçeleri’nde zeytin ağaçları, ayva ağaçları, ismi armut ağaçları, incir ağaçları, badem ağaçları, adi üzüm asması, hurma ağaçları, ahtel ılgın ağaçları, Atlas Dağı sakız ağaçları vardı. 

Daha da farklı olan Babil’in Asma Bahçeleri’ne sırf bölgede yetişenlerden değil, ithal ağaçlardan da ekilmişti. Bunlar ortasında söğüt, sedir, ceviz, selvi, mür, abanoz, köknar, nar, dişbudak, erik, meşe, gül, arınç ve müren ağaçlarını sayabiliriz. Bunların her biri özel şelaleler aracılığıyla sulanıyordu. 

Peyzaj mimarisinin birinci örnekleri ile burada karşılaşıyoruz:

O vakitler gelişmiş pek çok medeniyet vardı ve beşerler bu tıp bahçeler yapıyorlardı. Lakin Babil’in Asma Bahçeleri eser yetiştirmek değil, zevk için yapılan birinci bahçelerden biridir. Helenistik periyotta zevk bahçeleri giderek yaygın hale geliyordu ve bu bahçe de akıma uymuştu.

Babil’in Asma Bahçeleri’nde çiçekler ve bitkilerin yanı sıra heykeller ve şelaleler vardı. Tüm bunlar teraslara özel bir tertipte yerleştirilmişti ve görenlere bir bahçeden fazla değişik dünya hissi veriyordu. Derler ki Mezopotamya medeniyetlerinin estetik hissinin bile temeli Babil’in Asma Bahçeleri’ne dayanır.

Diğer bir ismi da Semiramis’in Asma Bahçeleri’dir:

Babil’in Asma Bahçeleri’nin milattan evvel 6. yüzyılda II. Nebukadnezar tarafından yaptırıldığı genel bir kanı da olsa bazı Yunan kıssalarına nazaran burası milattan evvel 9. yüzyılda efsanevi bir bayan hükümdar olan Semiramis tarafından yaptırılmıştır. Bu nedenle de birtakım kaynaklarda Semiramis’in Asma Bahçeleri ismi ile görülmektedir.

Tarihi kaynaklar Babil’in Asma Bahçeleri konusunda biraz karışık:

Milattan evvel 5. yüzyılda bölgeyi ziyaret eden Heredot, Babil sulama sistemini ve duvarlarını övmüş ancak bu tıp büyüleyici bir bahçeden bahsetmemiştir. Babilli bir rahibin Yunan adalarına taşındıktan sonra yazdığı milattan evvel 290 tarihli yapıtında ise birinci kere Babil’in Asma Bahçeleri’nden bahsedilmiştir.

Milattan evvel 4. yüzyıldaki yapıtlara baktığımızda da Babil’in Asma Bahçeleri’ni görürüz fakat bu şahıslar ne Babil’i ziyaret etmiştir ne de bahçecilik bilgileri vardır. Yunan tarihçi Diodorus Siculus, milattan evvel 1. yüzyılda bahçelerin ayrıntılı tasvirini yapmıştır. Yunan coğrafyacı Strabo da bahçelerin sulanması için Fırat Nehri’nden nasıl su çekildiğini anlatır. 

Başka bahçelere de ilham olduğu söylenir:

Babil’in Asma Bahçeleri’nin tarihî gerçekliği tartışılıyor olsa bile insanlığa bir ilham verdiği gerçek. Örneğin Büyük Kiros tarafından milattan evvel 530 yılında Zargon Dağları’na inşa edilen bahçe, benzer bir teras yordamıyla yapılmıştır. Bahçedeki ağaçlar kavurucu rüzgardan korunmak için kümelenmiş haldeydi, sulama özel teraslar ile yapılıyordu, yüksek duvarlar sayesinde gereken gölge sağlanıyordu. 

Aslında bahçe ve saray ortasında her vakit bir bağlantı vardır. Antik Çin devrinde görülen örneklerin yanı sıra Antik Amerika yani Mezoamerika bölgesinde bile bu münasebet açık bir halde görülmektedir. Kaldı ki Fırat Nehri’nin kıyısına kurulmuş olan Babil üzere bir kentte bu türlü bir bahçe kurulmamış olması daha mantıksızdır. 

Babil’in Asma Bahçeleri tarihin gördüğü en büyük hanımcılık olabilir:

Yeni Babil Hükümdarı II. Nebukadnezar niçin gidip de kocaman bahçe yaptırmış diye düşünüyor olabilirsiniz. Elbette Babil kentini geliştirme üzere bir maksadı vardı ama daha büyük maksadı, karısı Kraliçe Amytis’i memnun etmekti.

Nebukadnezar, tahta çıktıktan sonra komşu imparatorluk Medlerle olan dostluğu güçlendirmek ismine Amytis ile evlendi. Fakat Babil, Med topraklarının bol yeşillikli tabiatına hiç benzemiyordu. Bunun üzerine Nebukadnezar, Babil’in Asma Bahçeleri’ni yaptırarak aşık olduğu eşinin memleket hasretini bir nebze olsun azaltmaya çalışmıştır. 

II. Nebukadnezar, Asur hükümdarlarından ilham almış olabilir:

Babil’in Asma Bahçeleri hakkında periyoda ilişkin bir kaynak olmadığını ve arkeologların bölgede yaptıkları çalışmalarda varlığına dair rastgele bir ispat bulamadıklarını söylemiştik. Fakat tarihi süreci incelediğimiz vakit bölgede kurulan Asur krallıklarının emsal bahçeler yaptırdıklarını bildiğimiz için Babil’in Asma Bahçeleri’nin bunlardan alınan ilhamla yapılmış olabileceğini söyleyebiliriz.

Akad yazıtları incelendiği vakit Milattan evvel 8. yüzyılda yaşamış Asur hükümdarı Sanherib’in Ninova’da bulunan sarayına misal bir bahçe yaptırdığını görüyoruz. Hatta bölgedeki su kemerleri incelendiği vakit şöyle bir metin bile bulunmuştur;

‘Asur’un dünya hükümdarı Sanherib hükümdarı. Çok uzaklarda, suları birleştiren, Ninova etrafına yönlendirilmiş bir su yolum vardı… Dik kenarlı vadiler üzerinde beyaz kireçtaşı bloklardan bir su kemeri oluşturdum, o suları onun üzerinden akıttım.’

Antik Dünyanın Yedi Harikası’ndan biri olarak kabul edilen Babil’in Asma Bahçeleri hakkındaki farklı bilgilerden bahsettik. Bir efsane mi yoksa bir düş mü bilinmez ancak böylesine kurak topraklarda bu türlü bir bahçe kurulduğunu hayal etmek bile hoş.