Atatürk’ün Dahiyane Gizli Mesajı: Cumhuriyet’i 29 Ekim’de İlan Etmesinin Özel Sebebi Neydi?

‘Cumhuriyetin neden 29 Ekim’de ilan edildiğini hiç merak ettiniz mi? Muhtemelen koşullar gereği o güne denk geldiğini kestirim ettiniz ama Atatürk’ün bu günü seçmesinin çok özel bir nedeni bulunuyor.

Neden 3 gün evvel yahut 5 gün sonra değil de tam olarak 29 Ekim? Bu günün seçilmesi bir tesadüf değildi. Mustafa Kemal Atatürk bilhassa 29 Ekim’i seçerek aslında saklı bir ileti vermişti. Pekala bu bildiri kime ve niyeydi? 29 Ekim’in sırrı neydi?

Ulu liderimizin bu günü özel olarak seçmesinin nedeni, 30 Ekim’e 5 yıl sonra attığı bir tokat olmasıdır. Ne yaşanmıştı 30 Ekim’de? 1918 yılında Mondros’un imzalandığı gündür. Mondros Ateşkes Muahedesi birilerinin ihaneti nedeniyle Osmanlı Devleti’ni bitiren, İngiliz işgaline yol açan bir parçalanma ve çöküş mutabakatıdır.

Yani Ata’mız, Türkiye Cumhuriyeti’ni 29 Ekim’de ilan ederek aslında 30 Ekim’e karşı “bir milletin ahını, intikamını” ilan etmiştir.

Bu tarihte ilan etmesinin nedenini 1925 yılında Cumhuriyet Bayramı kutlamaları esnasında Ankara’da 10 gün boyunca konuk ettiği Fahrettin Altay Paşa’ya açıklamıştır. Fahrettin Altay, 9 Eylül’de İzmir’e giren süvari kolordusu kumandanıydı.

Anlattıklarına kulak verelim: Atatürk daima “mazlum bir millet” kederi. Cumhuriyet’in ilanından oldukça bir mühlet geçmişti. Ben de, daima neden 29 Ekim diye kendi kendime sormuşumdur. Bir gün Çankaya’da sofra dağıldıktan sonra, “Paşam, benim dikkatimi çekmiştir. Daima düşündüm. 30 Ekim 1918 günü mütareke ilan edildi. Adana’daki karargâhınızdan Başkent’e (İstanbul’a) verdiğiniz şifreyi hatırlıyorum. Artık ortadan vakit geçti, Cumhuriyet’imizin ilanının 29 Ekim gecesine gelmesi sanki bir tesadüf müdür? Üç gün önce, beş gün sonra da olabilirdi’ diye sordum”.

Bunun üzerine Atatürk şunları söylüyor: Mütarekenin birinci günlerini hatırlarsın. Saray ve hükûmet teslimiyeti kabul etmişti. Hükûmet sarayın, saray da İtilaf Devletleri’nin elinin altına girmişti. Saray bu halinden mutluydu. Ancak, ben bunu kabul edemezdim. Buna karşı koymakla bir çıkış yolunu temin ederek, bu mazlum milleti tarih sahnesinden silmek, ortadan kaldırmak isteyenlere karşı harekete geçmek için kendimi görevli saymıştım. Dünyada tek başımıza idik, ama benim inandığım mefkureye benimle bir arada olanlar da bağlandılar ve sonuç hasıl oldu. Mütareke 30 Ekim 1918’de imzalanmıştı. Vatan parçalanmış, istilaya uğramıştı. Pekala, 30 Ekim 1918’den bizim İzmir’e girdiğimiz tarih olan 9 Eylül 1922’ye kadar kaç yıl geçti? Dört yıl. 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet’i ilan ettik. İşte beş yıla sığdırdığımız büyük inkılap, bizim yaşadığımız koşullara duçar olmuş, hangi milletin tarihinde vardır? Bu mazlum millet kendisinin hakkı olan yere ulaşmıştır, çektiğimiz acıların, ıstırapların en büyük mükafatı işte budur. Bütün dünya bunu görmüştür. Daha da görecekleri vardır. Beni en çok mesut eden hadise, bu mazlum milletin hak ettiği bu yere gelmesidir. Sen benim 30 Ekim 1918 sonrası günlerdeki çektiğim azabı bilirsin. Yanımdaydın. Mondros 30 Ekim’dir, Cumhuriyet 29 Ekim. İşte bu da bir milletin, mazlum bir milletin ahıdır. Sanırım ki o zamanki devletler bunu anlamışlardır.

Atatürk bir an durdu, Fahrettin Paşa’ya baktı ve sonra elini masanın üzerine vurarak: Deyiniz ki, bu tarihten silinmek istenilen bir milletin öcüdür…

Fahrettin Altay’ın “Ama bundan hiç bahsetmediniz” demesi üzerine, Atatürk “Övünmek olur, övünmek benimle birlikte mefkureye inananların, milletin, ordunun hakkıdır” der. Fahrettin Altay’ın Atatürk’ün bu olaya bakışıyla ilgili kanısı şudur: Cumhuriyet’in ilanı üç gün evvel, iki gün sonra da olabilirdi. Kimi akımlar vardı, onlara karşı harekete geçmişti. Lakin dikkatimden kaçmayan konu, müzakerelerin bir an önce bitmesini istemesiydi. Adana’dan İstanbul’a verdiği şifrede yanında bulunduğum için, mütareke şartlarına olan şiddetli itirazını ve o günkü azabını çok güzel biliyordum. Diyelim ki, “Bu bir milletin öcüdür” kelamından bir sonuç çıkarabiliyorum, tahminen iki neticeyi birden elde etmek istemişti.

“Dâhi odur ki, ileride herkesin takdir ve kabul edeceği şeyleri birinci ortaya koyduğu vakit herkes onlara meczupluk der” diyen Atatürk, Cumhuriyet’in tarihini seçerken bile, dünyaya ve Türk ulusuna bir deha örneği daha göstermiş oluyordu.

Fahrettin Altay bu harikulade hikayeyi, anılarını derleyen gazeteci Taylan Sorgun’a anlatmıştır. Taylan Sorgun 29 Ekim’in sırrını “Bekirağa Bölüğü” kitabında aktarmıştır. Bu sırrı Fahrettin Altay’ın ağzından dinleyen son şahittir.

1. Dünya Savaşı’nın tesirleri yüzünden millet, yorgun ve yoksul düşmüş, ülkeyi savaşa sokan İttihat ve Terakki’nin takımı kendi hayatlarının telaşına düşerek ülkeden ayrılmışlardı.

Padişah ise şahsının ve yalnızca tahtının telaşı içinde, Damat Ferit hükûmeti, aciz ve kurtuluşu fakat İngilizlerle muahedede bulmaktadır. Devlet 30 Ekim 1918’de Mondros’ta İtilaf Devletleri’yle şartları ağır bir teslimiyet antlaşması imzaladı.

İtilaf Devletleri, Mondros’un bilhassa 7. hususundan yararlanarak ülkenin çabucak her yerini işgal etmektedir. İşgallerle birlikte katliamları da yaşayan bu vatansever ve gururlu Türk milleti dış düşmanla boğuşurken, yüreği yanarak içerideki işbirlikçilerin de ihanetine uğramaktaydı.

Nâzım, o günler için “Ateşi de ihaneti de görmüş bir milletiz” diyor. Bütün bu ağır dış ve iç şartlara karşın gür sesiyle birinci günden itibaren Mondros!a karşı çıkan, ulusun başına neler örülmekte olduğunu haykıran bir Mustafa Kemal vardır. Askeri ve siyasi dehasıyla Anadolu ihtilalini gerçekleştiren ve beş yıl süren fevkalade bir gayretin sonunda Mustafa Kemal Atatürk, Cumhuriyet’i kurdu.

Her manası ile büyük Türk ulusunun öz ve aziz malı olan Cumhuriyet değerli evlatlarının elinde ebediyen yükselecek ve sonsuza dek yaşayacaktır.