Ankara’nın göbeğinde bir uçağın altında kalarak hayatını yitiren onlarca insan ortamızdan ayrılalı tam 60 sene oluyor. 1 Şubat 1963’te Ramazan ayının birinci günü binlerce insan Ankara’nın kalbi Ulus’ta iftar hazırlığı için koşturuyordu.
Lübnanlı bir Orta Doğu Hava Yolları’na ilişkin yolcu uçağı, Esenboğa Havalimanı’ndan iniş müsaadesi istiyor. Bu iniş dakikalar sonra gerçekleşiyor fakat epeyce trajik bir halde. C-47 Askeri nakliye uçağında bulunan uçuş takımı ise Ankara semalarında eğitim uçuşunu gerçekleştirirken olacak felaketten bihaberlerdi.
Ankara’da yaşayan insanların birçoğunun bugün bilmediği bu uçak faciası, Türkiye’nin en büyük felaketlerinden kabul ediliyor. Şahitlerin aktardıklarına nazaran durum yalnızca uçak faciasıyla da sonlu kalmamış. Kentin ortasında büyük bir yangına da neden olan bu kaza, birçok temiz insanın vefatıyla sonuçlandı.
Günlerden Cuma, Ramazan ayının birinci günü ve epey berrak bir havaya sahipti Ankara o gün.
Herkes olağan koşuşturmacası içinde işine ve okuluna giderken kimse o gün 120 kişinin canına mâl olacak müthiş bir kaza yaşanacağını bilmiyordu. Lübnan Orta Doğu Havayolları’na ilişkin olan Vickers 754D tipi yolcu uçağı, taşıdığı 15 yolcusu ile Ankara Esenboğa Havalimanı’na gerçek iniş için hazırlanıyordu. Tıpkı dakikada Etimesgut ilçesi üzerinde havalanmakta olan Çubuk 28 askeri uçak da eğitim uçuşunu tamamlamış ve rotasını havaalanına çevirmişti. Bu olaylar yaşanırken saatler de 16:00’yı gösteriyordu. İşte tam bu esnada, Ankara’nın kalbinde elim bir kaza meydana geldi.
Beyrut-Lefkoşa-Ankara seferini yapan yolcu uçağı ile Türk Hava Kuvvetleri’ne ilişkin C-47 nakliye uçağı, o gün Ankara Altındağ Sırtları ile Hisartepesi ortasında çarpıştı.
Çarpışmadan evvel, yolcu uçağı yaklaşık 250 km, C-47 de yaklaşık 222 km sürate sahipti. Kaza, yolcu uçağının irtifasını düşürmesiyle birlikte, 2133 metrede yolcu uçağının C-47’ye sol art kuyruktan çarpmasıyla meydana geldi.
Son anda C-47’yi fark eden yolcu uçağının pilotlarının levyelere sarılıp uçağı tekrar kaldırma gayretleri ise maalesef kâfi gelmemişti.
Ankara’nın her tarafından duyulan ve insan çığlıklarıyla birlikte gökyüzüne süzülen siyah dumanlar, kentin adeta silüetini oluşturuyordu.
Olayın gerçekleştiği Hükümet Caddesi birbirine girmişti. Beşerler ne olduğunu anlamaya çalışırken etrafa kaçışıyor; uçağın düşen modülleri da binalara ağır hasar verirken yangına sebep oluyordu. Caddenin girişinin tam karşısında, daha sonra Köyişleri Bakanlığı olarak kullanılacak binanın inşaatı vardı. 7-8 katlı bina, kolon ve kirişlerden ibaret adeta bir iskelet haline gelmişti.
Ayın birinci günü, maaşını çekip Ramazan alışverişi yapmak için sokaklarda olan yüzlerce insan, uçaktan kopan modüllerin gayesi olmuştu.
Askeri uçağın büyük kesimleri Bentderesi’ndeki Yeni Hayat Mahallesi’ndeki meskenlerin üzerine düşmüş ve bu konutlardaki 5 kişi hayatını kaybetmiş, 2 çocuk yaralanmıştı. Yolcu uçağı ve kesimleri ise Ulus ve civarına düşmüştü. Uçağın kopan gövdesinden açılan yarıktan yolcular adeta dışarıya fırlamışlardı.
Yolcular ortasında bulunan, dönemin Suudi Arabistan elçisinin eşi, Anafartalar Hastanesi’nin yakınındaki Aşikâr Apartmanın çatısında, çocuklarının cesedi Berlin Hoteli önüne düşmüş olarak bulunmuştur. İngiliz pilotun parçalanmış cesedi ise Ticaret Hanın üst katında bulunmuş. Daha birçok tanıdık yahut tanımadık yüzlerce insanın cansız vücutları, Ulus sokaklarındaydı.
Uçak, pervaneli olduğu için yakıtı akaryakıttı. Akaryakıt de alev almış, binaları etkileyen bir yangına da neden olmuştu.
İnsan kaybı daha çok yerde bulunanlar ortasındaydı. Ramazan’ın birinci günü olduğu için çarşı ve halde alışveriş yapan şahısların fazlalığı ve civardaki Hacı Bayram ve Zincirli Camii’de kılınacak ikindi namazı saatine denk gelişi büyük bir kalabalık oluşturmaya yetmişti.
Uçağın düştüğü sokağın kavşağında iki banka bulunuyordu: Garanti ve İstanbul Bankası. Bilhassa İstanbul Bankası’nın kapı ve pencereleri demir parmaklıklıydı; acil çıkış kapısı da yoktu. Kazaya orada yakalananlardan hiçbiri yanmaktan maalesef ki kendini kurtaramadı. Yanan ve hasar gören işyeri sayısı da 40’tan fazlaydı.
Cesetlerin hüviyet tespiti ise yapılamıyordu.
İlk ağızda ölenlerin sayısı 80 olarak söylense de sonradan bu sayı 120’ye kadar çıktı. Sokakta öylesine dolaşan, yaşamanın ne kadar hoş bir şey olduğunu düşünerek hoş havanın tadını sokakta çıkaran yüzlerce insan habersizce bir kazaya kurban gitti.
Cenaze merasimi ise kazadan 4 gün sonra yapıldı. Hacı Bayram Camii’de kılınan cenaze namazı ve merasiminin akabinde Cebeci Asrî Mezarlığı’na yönlendirilen cenaze kortejinde 87 tabut bulunuyordu.
Kazanın akabinde ülke, Orta Doğu Hava Yolları yetkililerinin ‘’bölgede diğer uçak olduğuna dair pilotlarımıza bilgi verilmemiştir. Pilotlarımızın bu kazada kusurları yok’’ açıklamalarıyla yankılandı.
Çarpışmadan çabucak sonra yapılan uzman raporunda, askeri uçak, meskûn mahalde görerek uçuş modunda uçtuğu, durumunu Esenboğa kuleye bildirmediği için büsbütün kusurlu bulunmuş. Yolcu uçağının pilotları ise o bölgede uçak bulunduğuna dair bilgi verilmediği için hatasız bulunmuşlar. Daha sonra yapılan ikinci eksper incelemesinde ise yolcu uçağı %80, askeri uçak ise %20 kusurlu bulunmuştur.
Ömründe şimdi uçağa binmemiş beşerler, başşehrin göbeğinde, iğne atsan yere düşmez bir kalabalıkta bir uçağın altında kalarak can verdi. Tarihimizde bir daha bu türlü acı felaketler yaşanmamasını ve bu tıp ihmalkarlıkların nelerle sonuçlandığına dair alınması gereken tüm derslerin artık alınmasını ümit ediyoruz.
