Amerika’daki Bu Direklerde Gerçekleşen Kırbaç Cezalarının Eften Püften Sebeplerini Öğrenince İçiniz Acıyacak!
19. yüzyıl Amerika’sında geçen kırbaçlama yasası devri, tarihin unutmak istediği acı dolu anıları beraberinde getiriyor. O vakitlerin insanları, yalnızca toplum içinde sarhoş olmanın bile kırbaç cezasını gerektirdiği bir devirde yaşıyorlardı. Lakin bu şiddetli yıllarda fizikî cezalandırmanın yanı sıra birçoğu için tahminen de daha yıkıcı olan, ruhsal bir savaşla da baş etmekti.
Kırbaçların gölgesinde sağlanan kelamda adaletin ötesindeki cezalar, kan donduran bir gerçeği simgeliyor. Fotoğraflara baktığınızda, o insanların çektiği acıları düşünmek, sizi bir anlığına bile olsa o karanlık devrin içine çekebilir.
Kırbaçlamanın geride bıraktığı derin yaralar, yalnızca fizikî değil tıpkı vakitte insanlığın vicdanını da sarsan bir öykünün kesimleri. Bu öykü de bizi şunu yine hatırlatacak: Tarih yalnızca geçmişe ilişkin değil; geçmişin yükü, bugünümüzü şekillendiriyor.
Amerika’da acının adaleti “kırbaç”
Amerika’nın erken sömürge periyodunda cezalandırma biçimlerinden biri de kırbaçtı. Çubuk, anahtar, dokuz kuyruklu kedi, sjambok ve kamçı üzere özel aletlerle yapılan kırbaçlama; İngiliz sömürgecilerin, suçluları disiplin altına alma aracı olarak kullandığı yasa, Amerika’ya da gelmişti.
Amerika tarihindeki tahminen de en rahatsız edici şeylerden biri olan kırbaçlama; hırsızlık, toplum içinde sarhoşluk ve itaatsizlik üzere çeşitli kabahatler için kullanılsa da köleleri denetim etme aracı olarak da tercih ediliyordu. Hedefleri, kölelerin yalnızca fizikî ceza alması değil tıpkı vakitte köleleştirilmiş nüfusa boyun eğdirmekti. Yani aslında psikolojik terör aracı olarak kullanılıyordu.
Birileri “durun” demeye başlamıştı lakin bunu duymak istemeyen bölgeler de vardı.
Amerikalı toplumsal reformcu ve hümanist Dorothea Lynde Dix ve tesirli birkaç kişi daha hapishanelerin güzelleştirilmesini ve mahkûmların insani muamele görmesi için efor gösterdi. Bu hareketler sonrasında kırbaçlama, kamuya açık alanlarda yavaş yavaş azalsa da 20. yüzyıla kadar kimi bölgelerde devam etti.
Maryland ise kırbaçlama yasasını tanımaya devam eden eyaletten biriydi. 20. yüzyılın başlarında Maryland’ın Baltimore kentinde kırbaçlama, isimli ceza biçimi olarak hâlâ kendine yer buluyordu. Çoklukla de saldırı, darp yahut başka şiddet içeren hatalılara uygulanıyordu.
Delaware eyaleti de Maryland üzere hapishanelerde kırbaçlama cezasını kullanmaya devam etti. Kırbaç sayısına ise cezaevi yetkililerinin takdirine ve kabahatin ciddiyetine nazaran karar veriliyordu. Birtakım tarihçiler, 1900 ila 1940 yılları ortasında eyalette bin 600’den fazla erkeğin kırbaçlanmış olabileceğini söylüyor.
Kırbaçlama denilince akıllardan silinmeyen Baltimore Kent Hapishanesi
Kırbaçlama cezası çoklukla Baltimore Kent Hapishanesinde yapılıyordu. Hapishaneyi ikonik hâle getiren mahkûmlardan biri de üstte gördüğünüz Clyde Miller. Soğuk bir mart gününde Miller’ı hapishanedeki ahşap direğe kolları uzanmış ve üst vücudu çıplak biçimde bağlıyorlar. Miller’ın suçu, karısını dövmekti.
50 şahidin izlediği sırada Miller, birden fazla düğümlü kayışa sahip “dokuz kuyruklu kedi” olarak nam salmış kırbaçla saniyede bir kırbaç suratında 20 kere kırbaçlandı. Acımasız kırbaçlamanın akabinde Miller, hıçkırarak ve acıdan yarı baygın hâlde hapishane revirine götürüldü.
Cezayı infaz eden Şerif Joe Deegan ise olaydan sonra bu misyondan hoşlanmasa bile sadece kanunun aracı olduğunu ve bu kanunun kitapta yer aldığı sürece işini yapmaya devam edeceğini söyledi. Bu noktada insanın iş değiştirmesi mi daha mantıklı yoksa olduğu yerdeki kurallara istese de istemese de uymak mı bilemiyoruz.
Hapishanenin son kırbaçlanan ismi Miller oldu.
Kırbaçlama direğinin pürüzsüz fakat karanlık yüzüne kelepçelenen Miller, Baltimore’da kırbaçlanan son kişi olmuştu zira hapishanede kırbaç kullanılması artık kamuoyunun dikkatini çekmeye başlamıştı.
Eleştirenler; kırbaçlama cezasının gelişen insan hakları standartlarını, zalimce ve olağan dışı cezalara karşı yasağı ihlal ettiğini ve modası geçmiş bir ceza formülü olduğunu savunuyordu. Natürel ki kırbaçlamayı savunanlar da vardı. Onlara nazaran de bu ceza sistemi, suça karşı caydırıcıydı.
Hapishanedeki kırbaç uygulamasının incelemeye alınmasının akabinde ve hukuksal baskı ile de 1950’lerin ortalarında isimli bir ceza olarak kırbaçlama prosedürü kaldırıldı. Yasalar sayesinde Delaware’de de 1952’de son kırbaçlanma gerçekleşti.
Delaware’deki kırbaçlama direği ise 2020 yılına kadar Georgetown, Sussex County’de halka açık bir alanda sergileniyordu. Tarihçilerin ve aktivistlerin; kırbaçlama direğini, sistemik ırkçılık ve adaletsizliğin bir hatırlatıcısı olarak kınaması işe yaradı ve direk, Tarihi ve Kültürel İşler Dairesi deposuna kaldırıldı.
Tarihin tozlu raflarından çıkan öbür ceza prosedürleri:
