Türk sivil havacılık tarihine, ülke sonlarında denize düşen birinci ve son uçak olarak geçen THY Fokker F-28, 1975 yılında 42 bireye mezar oldu. Marmara Denizi’ne çakılan uçağı neyin düşürdüğü hala netlik kazanmadı. Pekala bu kazada neler yaşandı, hatalı kimdi?
30 Ocak 1975’te, Türk Hava Yolları’na ait F-28 tipi TK 345 sefer sayılı ‘Bursa’ isimli uçak, sebebi hiçbir vakit çözülemeyecek olan bir trajedinin başrol oyuncusu oldu.
Yurt içinde gittiği seferin sonuna yaklaşa uçak, inişe hazırlandığı anda ortadan kaybolmuştu. Arama çalışmaları sonucunda Bursa’nın Marmara Denizi’ne çakıldığı anlaşıldı. 42 kişinin hayatını kaybettiği bu kaza, üzerinden tam 48 sene geçmesine karşın hala aydınlatılamadı.
Peki bu kazada neler gerçekleşti?
Uçak, İzmir-İstanbul seferini yapmak için İzmir pistinden havalandı. Sorunsuz geçen 45 dakikalık bir seyahatin akabinde, İstanbul Atatürk Havalimanı’na iniş için hazırlıklar başladı. Pilotların iniş için müsaade aldıkları ve piste güzelce yaklaştıkları anda, havalimanında apansız elektrikler kesildi.
Kesilen elektrik yüzünden, pilotlar piste teker koymak üzereyken inişi iptal ettiler. Bu sırada pisti tam olarak göremediklerini kuleye bildirdiler. Kuleden muhakkak bir irtifaya yükselmek için müsaade alan uçuş takımı, havada bir tıp daha atmak için yükseldi. İniş tekrarlanacaktı.
Havaalanın jenaratörleri yaklaşık 30 saniye sonra devreye girdi:
Kule, havada tıp atmaya devam eden TK 345 sayılı uçağa, pistin iniş yapmaya uygun hale geldiğini bildirdi. Uçağın pilotları, havaalanından biraz uzaklaşmışlardı.
Işıkların tekrar yanması ile operasyonları yürütmeye başlayan kule yetkilileri, havada tıp atmakta olan “Bursa” uçağına pistte kalkış için müsaade bekleyen öteki bir uçak olduğunu bildirdi. Bunun üzerine Bursa’nın pilotları, çabucak iniş gerçekleştiremeyeceklerini, Marmara Denizi’nin üzerinden dönüp geleceklerini söylediler.
Kule, pist başında kalkış yapmak için bekleyen Pan-Am B-707 uçağına gerekli müsaadeleri verdi.
Pan-Am uçağı havalandıktan sonra, kule vazifelileri, piste yaklaştığını kestirim ettikleri Bursa isimli uçağa dönüş yaptılar.
Kuleden yapılan davetlere karşılık vermeyen pilotlarla bağlantı kurulamıyordu. Havaalanına çok yakın olduğu kestirim edilen uçak, hiçbir şekilde ortalıkta gözükmüyordu. Uçağa dair hiçbir ışığın görülememesi ve uçakla rastgele bir irtibat kurulamaması üzerine “alarm” moduna geçildi.
Bursa isimli uçak, sırra kadem basmıştı.
Kuleden gelen haberler dahilinde, uçağın düşmüş olma ihtimali her geçen saniye artıyordu. O gün hava kaideleri oldukça kötüydü. Zaman süratle geçiyordu lakin uçak ile ilgili rastgele bir işarete rastlanamıyordu. Maalesef sonunda makus haber geldi.
30 Ocak gecesi, Türk Hava Yolları’nın F-28 tipi TK345 sefer sayılı uçağı, Marmara Denizi’ne düşmüştü. Uçakta bulunan 42 şahıstan kurtulabilen olmadı.
Arama kurtarma çalışmaları ivedilikle başlatıldı lakin hava kaideleri o kadar berbattı ki gemiler demir atsalar bile sabit formda duramıyorlardı. Buna karşın, helikopterler, deniz araçları ve dalgıçlarla birlikte arama kurtarma çalışmalarına devam edilmeye çalışıldı.
Dalgalar o kadar kuvvetliydi ki dalgıçlardan biri, son anda vefattan kurtarıldı. Deniz kuvvetlerinin Ambarlı açıklarında yaptıkları arama çalışmalarından da hiçbir sonuç alınamadı.
Kazadan 1 hafta sonra, Bandırma açıklarındaki balıkçılar, 2 adet uçak tekerleği buldular. Yetkililer, bulunan tekerleklerin düşen “Bursa” uçağına ilişkin olduğunu açıkladılar.
Marmara Denizi’ne düşen F-28 tipi THY uçağı, geriye yalnızca cevaplanmayı bekleyen sorular bıraktı. Ortadan 48 yıl geçmesine rağmen, ne uçağın kara kutusuna ne de yolcuların vücutlarına ulaşılabildi. Yapılan sonar taramalar sonrasında, uçağın enkazının tam olarak nerede olduğu belirlendi.
Uçağın enkazını ve kazada ölenlerin cansız vücutlarını çıkarmak için bir teşebbüste bulunulmadı.
Kazadan yıllar sonra balıkçıların ağlarına düşen uçağa ilişkin kimi kesimler takıldı. Kazada hayatını kaybeden iki yolcunun vücutları ise farklı iki noktada kıyıya vurdu.
Bugün Marmara Denizi’nin derinliklerinde Bursa uçağının enkazı ile birlikte 40 yolcunun vücutları yatıyor.
Kazaya neyin sebep olduğu hala gizemini koruyor. O gün TK 345 sayılı uçakta, kimi güçlü şirketlerin yöneticilerinin seyahat ediyor olması farklı komplo teorilerinin türemesine neden oluyor. Uçak kazalarının çözülebilmesini sağlayan, teknik ekipmanların hiçbirine ulaşılmaması nedeni ile ortaya atılan savların gerçekle bir ilgisinin olup olmadığı bilinmiyor.
Daha evvel de 2 sefer düşen Fokker F-28 tipi uçak, kazadan sonra “lanetli” ilan edildi:
Bu olay, Marmara Denizi’nde gizemli bir formda sulara gömülen Fokker F-28 tipi uçağın birinci felaketi değildi. THY envanterinde 5 adet bulunan uçağın ilk ikisi İzmir ve Ankara’da düşmüştü. Marmara Denizi felaketi, F-28’in karıştığı 3. kazaydı. Bu olaydan sonra kalan iki uçak, operasyondan alındı ve farklı şirketlere satıldı.
Daha sonra satılan her iki uçağın da düştüğü haberi ulaştı.
Kazada ölenlerin yakınları, sevdiklerinin cesetlerinin çıkarılamaması nedeni ile bir anıt mezar yapılması talebinde bulundular. Acılı aileler, her sene 30 Ocak tarihinde uçağın düştüğü deniz kıyısına giderek sevdiklerinin anısına çiçek bırakıyorlar. Biz de bu vesile ile kazada hayatını kaybedenlerin yakınlarına baş sıhhati diliyoruz.
