150 Yıldır Bu Topraklarda Yaşayan Sarışın, Mavi Gözlü “Karslı Almanlar”ın Bizden Birine Dönüşme Hikâyesi

Sarışın ve mavi gözlü oldukları için gerçek Karslılardan çarçabuk ayırt edilebilen “Kars Almanları”, yaklaşık 150 yıldır Türkiye’de yaşıyorlar. Birinci görüşte Karslı olduklarına inanmak güç olsa da onlar Türkiye’yi kendilerine vatan bellemiş bir topluluk.

Günümüzde daha çok ülkemizden Almanya’ya göç kelam konusu olsa da bundan yaklaşık 150 sene önce durum tam tersiydi. Almanya ve Rusya ortasında yaşanan savaş sebebiyle güç kaideler altında kalan Almanlar göç etmek zorunda kaldılar. Öncelikle Estonya’ya göç etseler de Osmanlı ve Rusya ortasında yaşanan bir savaş yüzünden Kars’a sürgün edildiler.

Gelin, ülkemize göç eden ve artık “Karslı Almanlar” olarak bilinen Avgust Albuk ve ailesinin öyküsüne yakından bakalım.

Günümüzde Kars’ta yaşayan Almanlardan yalnızca Avgust Albuk ve çocukları ile kız kardeşi Kanida Turhal ve çocukları kalmış.

Seneler evvel dedeleri, memleketlerini merak ettikleri için Almanya’ya gitse de “Bizim doyduğumuz ve vatan gördüğümüz yer Kars’tır.” demiş.

Avgust Albuk ve kardeşi Kanida Turhal’ın eşleri birer Türk.

Avgust Albuk, Erzurumlu bir Müslüman olan Yadigar Albuk ile mutlu bir evlilik sürdüyor. Bu memnun evliliklerinden “Bünyamin” ve “Meryem” isimli iki çocukları dünyaya gelmiş. Avgust’un birinci evliliğinden olan Melisa da çift ile birlikte yaşıyor.

Avgust Albuk, “Melisa’yı vaftiz ettirdim. İnşallah, nasip olursa Bünyamin’i de vaftiz ettireceğim.” diyor.

Çocuklarını din konusunda zorlamayan Albuk ailesi, çocuklarının 18 yaşına gelince dinlerini seçebileceğini belirtiyor.

Öyle ki aile hem Hristiyan bayramlarını hem de Müslüman bayramlarını kutluyor.

Peki bu Alman topluluğu neden Kars’a geldi?

1893 Alman-Rus savaşında esir düşen Almanlar birinci olarak Estonya’ya yerleştiriliyorlar. Akabinde Osmanlı-Rus savaşında Osmanlı yenilince Kars, Rusların eline geçiyor ve Almanlar da buraya yerleştiriliyor.

Kars’ın merkezine 4 km uzaklıkta olan bir yerleşke seçerek buraya “Karacaören” ismini veriyorlar.

Böylece Türkiye’deki ilk Alman köyü kurulmuş oluyor. Sonraları etraf köylere de yerleşiyorlar ve Kars’ın merkezine çok yakın olan Paşaçayırı Köyü’nü kuruyorlar. 

Almanlar burayı o kadar çok sevip benimsiyorlar ki Almancada “Kafkas Almanları” manasına gelen “Kaukasiendeutsche” kavramı ortaya çıkıyor.

Bölgedeki tek sarı saçlı ve mavi gözlü topluluk olan bu Karslılara “Malakan” deniyor.

Çarlık Rusya’da Ortodoks Kilisesi, herkese haftada 2 gün süt içmeyi emrediyordu. Malakanlar ise bu durumu reddederek her gün süt içmeye devam edince, kilise tarafından aforoz edildiler. Bu sebeple onlara Rusçada “Süt içen” manasına gelen Molokan sözünden türeyen “Malakan” ismi verildi.

Sütü çok seven ve geçimlerini sağlamak için süt eserleri üretimi ile uğraşan Malakanların Kars kaşarını ünlü ettikleri de söylentiler ortasında.

Bu topluluk yalnızca süt üretimi ile değil çiftçilik, hayvancılık, yarış atı yetiştiriciliği, personellik ve inşaatçılık üzere çeşitli işler ile geçimlerini sağladılar.

Malakanların kimileri ülkemizde geçinemediği için Almanya’ya “Türk işçi” olarak giderken bazıları ise öbür ülkelere göç etmiş.

Günümüzde Kars Almanları olarak geriye kalan tek topluluk olan Albuk ailesi, komşuları ile anlayışlı ve samimi bir hayat sürseler de maddi açıdan çok zorluk çektiklerini lisana getiriyorlar.

Hikâyelerinin ayrıntıları için bu TRT belgeselini de izleyebilirsiniz: