Pek çoğumuz Cem Uzan’ı Star Gazetesi’nin yanında Türk halkına hediye ettiği Pringles ile hatırlıyoruz. Peki ya Türkiye’de haberleşme alanında çağ açıp çağ kapatan Telsim’i?
Ülkemizde ilk mobil (cep) telefon görüşmesi 23 Şubat 1994 tarihinde dönemin Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel ile dönemin Başbakanı Tansu Çiller arasında yapıldı. Aynı zamanda telefon görüşmeleri için operatör de gerekliydi ve 1994 yılında Turkcell isimli fakat rakipsiz ve alternatifsiz bir pazar mevcuttu.
Pek çok sektörde markalaşmış olan Uzan Grubu, iletişim sektörüne de el atarak Türkiye’de iz bırakacak bir marka kurmanın peşine düştüler. Hazırsanız; muhtemelen Star Gazetesi döneminden kalan son Pringles’larınızı sandıklardan çıkartın, Telsim’in hikâyesini sizlerle paylaşıyoruz.
Telsim, Uzan Holding tarafından Cem Uzan’ın girişimiyle kuruldu
- Uzan Holding’e ait yüzlerce markadan sadece birkaçı
1993 yılında kurulduğu adıyla Teknotel ya da hizmet vermeye başladığı sene değişen adıyla Telsim, tahmin edildiği kadar geç kurulmadı. Turkcell ile Telsim arasında sadece 2 aylık bir süre var.
Telsim kelimesi, birçoğumuzun da tahmin edebileceği üzere telekomünikasyon kelimesinin kısaltması olan “tel” ve subscriber identity module (abone kimlik modülü)’ün kısaltması olan “sim” kelimelerinden oluşuyor.
1994 yılında hizmet vermeye başlayan Telsim, Türkiye’de hizmet vermeye başlayan ikinci GSM operatörü markası olarak kayıtlara geçti.
Kurulur kurulmaz büyük bir ivme yakaladı
- Görüntü kalitesi düşük de olsa; Uzan Ailesi. Sol baştan; Hakan Uzan, Baba Kemal Uzan ve Cem Uzan
İş insanı Kemal Uzan’ın oğlu Cem Cengiz Uzan’ın girişimleriyle faaliyetlerine başlayan Telsim, daha ilk aylarda büyük bir sıçrama yaparak 15 bin gibi ciddi bir abone sayısına ulaştı.
Bu hızlı gelişim ve yükseliş, Telsim’in gelecek yıllarda yaratacağı devrimlerin ayak sesleri gibiydi. Gelgelelim meyve veren ağacın taşlandığı ülkemizde, Telsim’i de sıkıntılı süreçler bekliyordu.
Telsim’in lisans sorunu ve geciken çözüm
Telsim, hizmet döneminin henüz 2. yılında 1995 yılının 3. çeyreğinde “Kıbrıs’ın GSM şebekesini yasal olmayan yollarla ele geçirdiği” iddiasıyla 8 ay boyunca kullanıma kapatıldı ve bu süreç boyunca hizmet veremedi.
Daha sonra bu konuda Türkiye’de hazırlanmış bir yasa olmadığı için 8 ay sonra Telsim tekrardan faaliyetlerine başladı ve 1998 yılında Telsim ile Ulaştırma Bakanlığı arasında 500 milyon dolar karşılığında 25 yıllık bir lisans sözleşmesi imzalandı. Lisans anlaşmasının ardından yaşananlarla Telsim bu lisansın süresini bile dolduramayacak kadar kısa bir ömre sahip olacaktır.
GSM alanındaki pek çok yeniliğe Telsim sayesinde eriştik
2000 yılında altyapısını Amerikalı şirket Motorola’nın geliştirdiği ve destek verdiği, Telsim’in de 100 milyon dolar yatırım yaptığı GPRS faaliyetleri Türkiye’de başladı ve ülkemizde operatör hizmetleri bakımından çağ atlama heyecanını yaşadık.
Telsim, GPRS gelişmesinin ardından hız kesmeden MMS, WAP, MVS ve Bas-Konuş gibi daha pek çok yeniliği dünya ile aynı anda ülkemize de getirdi ve bu konuda çok önemli işlere imza attı.
Telsim büyüyor, büyüdükçe daha da gelişiyor
- Cem Uzan ile özdeşleşmiş Pringles kampanyası
Haberleşme alanında adından ciddi anlamda söz ettiren ve pazarda liderlik için kıyasıya mücadele veren Telsim, bir yandan da reklam ve sponsorluk anlaşmalarıyla da ön plana çıkıyordu.
Fatih Terim, Cem Yılmaz, Hakan Yılmaz, Ajda Pekkan ve Yılmaz Erdoğan gibi ünlü simalara reklam filmlerinde yer veren Telsim; Fenerbahçe ve Galatasaray ile sponsorluk sözleşmesi de imzaladı.
Cem Yılmaz’ın “Tamamen Duygusal” isimli unutulmaz reklam filmi:
Telsim’in TMSF’ye devri
- Telsim’in ilginç reklamlarından sadece biri
Telsim, Uzanlar’ın İmar Bankası başta olmak üzere çeşitli borçlarından ötürü 2004 yılının şubat ayında Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF)’na devredildi. Bir yıl boyunca TMSF idaresinde yönetilen Telsim, daha sonra 1 yılın ardından satış için ihaleye çıktı ve Birleşik Krallık menşeli iletişim devi Vodafone’a 4,55 milyar dolar karşılığında satıldı.
Elde edilen gelir ile Telsim’den alacaklı konumda bulunan Motorola, Nokia ve devletin çeşitli kurumlarına ödemeler yapıldı. Arta kalan para ise hazineye aktarıldı.
Telsim’in devredilmesiyle beraber yaşanan garip hukuk süreci
- Telsim abonelerinin borç ödeme ekranı (sitenin arşivlenmiş haline kaynaklar bölümünden ulaşabilirsiniz)
Telsim, Vodafone’a devredildikten sonra; yapılan sözleşme gereği Telsim’e borcu olan abonelerin borçları Vodafone’a devredilmedi ve TMSF bu alacakları tahsil edebilmek için bir hukuk bürosuyla anlaştı. Elde edilen verilere göre TMSF döneminde Telsim’in 6 milyon abonesi bulunuyordu. 6 milyon aboneden 1,2 milyon abonenin Telsim’e borcu vardı. Abonelerin toplam borcu 700 milyon TL’nin üzerindeydi. 800 bin abone yasal takibe girmişti. Borcu olan 400 bin abonenin borç miktarı ise 30 liranın altındaydı.
Tam bir karmaşadan ibaret olan bu borç tahsilleri için bir hukuk bürosuyla anlaşan TMSF, hukuk bürosuna sadece borçlu kişilerin ad soyad ve borç bilgilerini verdi. Bu da hukuk bürosunun aynı ad soyadı paylaşan pek çok kişiyle “Telsim’e şu kadar borcunuz var, ödemezseniz icraya vereceğiz” diyerek iletişime geçmesine sebep oldu.
Telsim borçlarının ödenmesi konusunda başarı sağlanamayınca, borçlarını ödemek isteyenlere %75 faiz indirimi ve 4 taksitte ödeme kolaylığı gibi imkânlar da sunuldu fakat bu kampanyaların ne kadar başarılı olduğu bilinmez. Yine aynı dönemlerde Tüketici Başvuru Merkezi Derneği Onursal Başkanı Aydın Ağaoğlu’nun, “Telsim borçları zaman aşımına uğradı, yasal süre 10 yıl” çıkışı da bu konuda gündem olmuştu.
Madalyonun diğer yüzü
Uzanlar; pek çoğumuzun da bildiği gibi Telsim, Star Tv, Kral Tv, Çukurova Elektrik, Kepez Elektrik, İmar Bankası, Petkim, İstanbulspor, Adanaspor ve daha pek çok marka, fabrika ya da işletmeye sahiplerdi. Sayısı 200 kadar olan bu marka ve işletmeler şüphesiz ki Uzanlar’a çok yüksek bir servet getiriyordu fakat İmar Bankası neden batmıştı?
İddialara göre; Cem Uzan’ın siyasi tercihleri, dönemin siyasi aktörleriyle ters düşen fikirleri bu sonu hazırlayan en büyük etkendir. Özellikle de Cem Uzan’ın Genç Parti’yi kurduktan sonra 13 Haziran 2003 tarihinde Bursa’da yaptığı mitingde dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan ve AK Parti hakkında sarfettiği sert cümlelerin Uzanlar’a ait markaların sonunu getirdiği iddia edilmektedir.
Demirel’in iddiaları destekleyen nitelikteki sözleri
- Demirel, aynı zamanda Uzan Çifti’nin nikah şahitliğini de yapmıştı
Türkiye Cumhuriyeti 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in bir konuşmasında ifade ettiği “Uzanlar’a ait Telsim de dahil birçok markaya yapılan muamele devlet tarafından yapılmış bir gasptır” açıklaması, Uzanlar’ın Türkiye’deki çöküşünü özetler niteliktedir.
Peki ya bundan sonra neler olacak?
- Terör örgütü lideri Fethullah Gülen’e devlet tarafından itibar gösterildiği yıllarda Cem Uzan’ın sahibi olduğu Star Gazetesi, kimsenin ifade etmeye cesaret edemediği gerçekleri yazarak bu tarihi habere imza atmıştı (1999).
Cem Uzan, FETÖ kumpası olarak tescillenen Ergenekon Davası’nda adının geçtiğini öğrenince yurt dışına çıkma vaktinin geldiğini anlayarak önce Yunanistan’a ordan da siyasi sığınma hakkı alarak Fransa’ya geçer ve bugün halen Fransa’da hayatını devam ettirmektedir.
Cem Uzan, Fransa’ya yerleştikten sonra birçok kez Türkiye hakkında “şirketlerinin değerinin altında, yok pahasına satıldığı ve kişilik hakları” gibi konularda AİHM’ye davalar açtı ve neredeyse açtığı tüm davaları kazandı.
Özellikle de Uzan’ın evde olmadığı bir gün TMSF yetkililerinin Uzan’ın evine girip kasadaki çeşitli hisse senetlerini hukuksuz bir şekilde almalarını AİHM’e taşıyan Uzan, 2 milyar dolarlık bu davayı da kazanmıştı. BBC ve çeşitli ajanslara röportajlar veren Uzan, şartlar oluştuğunda bir gün mutlaka Türkiye’ye döneceğini de sıkça ifade etmektedir.
Peki ya sizler Telsim’in hikâyesi ve Cem Uzan hakkında neler düşünüyorsunuz? Telsim hikâyesinin ardında ne tür gerçekler yaşanmış olabilir? Düşüncelerinizi yorumlar bölümünde bizlerle paylaşabilirsiniz.
Kaynaklar: 1 / 2 / 3 / 4 / 5 / 6 / 7 / 8 / 9 / 10 / 11 / 12 / 13 /
