Bir kafede herkesin kendi hesabına ödemesine neden Alman usulü ödeme dendiğini hiç düşündünüz mü? Bugün bu deyimin nereden geldiğini, farklı ülkelerde neler dendiğini açıklayacağız.
Hoşlandığınız biriyle gerçekleştirdiğiniz ilk buluşmanın belki de en gergin anıdır hesap ödeme süreci. Hesabı doğrudan siz veya karşı taraf mı ödemeli yoksa herkes kendi hesabını mı ödemeli? İşte çıkmaza sürükleyen bu durumdan kurtulmak çok da kolay değil. Ülkemizde tek kişinin hesap ödemesi yerine herkesin kendi hesabını ödemesi için kullandığımız bir deyim var: Evet, Alman usulünden bahsediyoruz.
Peki neden herkesin kendi hesabını ödemesine Alman usulü diyoruz hiç düşündünüz mü? Aslında farklı ülkelerde farklı şekillerde anılan bu hesap ödeme yönteminin ülkemizde Alman usulü olarak anılmasının bazı sebepleri bulunuyor. Bugün sizlere Alman usulü isminin nereden geldiğini ve farklı ülkelerde neler dendiğini açıklayacağız.
Dünya savaşlarıyla yıpranma sonucu oluşan dev hiperenflasyonların ülkesi: Almanya
Almanya, hem 1, hem de 2. Dünya Savaşı’nda en ön safhada yer almış ve ikisinde de kaybetmiş bir ülke. 1. Dünya Savaşı’nın ardından savaş tazminatıyla kolay kolay üstesinden gelemeyeceği bir borcun altına giren ülke, bizler Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde ülkemizi kurduğumuz 1923 senesinde hiperenflasyonla boğuşuyordu. Hatta durum o kadar ciddiydi ki insanlar maaşlarını bavullarla almaya başlamışlardı.
II. Dünya Savaşı’nda da ekonomi olarak tamamen çöken Almanya, 1950’li yıllardan sonra sanayisini dışarıdan iş gücü alıp büyüterek hızla toparladı. Dışarıdan alınan iş gücü ihtiyacı sebebiyle ülkemizden de çok sayıda insan Almanya’ya göç etmişti.
Neden herkesin kendi hesabını ödemesine “Alman usulü” diyoruz?
Ülkemizde herkesin kendi hesabını ödemesine Alman usulü denmesinin sebebi, hiper enflasyon günleriyle alakalı. Bu konuda son derece anlaşılır bir açıklama sunan Ekonomist Prof. Dr. Sadi Uzunoğlu’nun açıklaması şu şekilde:
“Hiperenflasyon yaşayan ülkelerde her şey peşin alınıp satılır. Yaz sonra ödeyeyim olmaz. Fiyatlar sürekli arttığı için insanlar restoranlara ödemeyi yemeden yapar. Almanya bunu iki büyük savaş sonunda yaşadı. Kimse kimseye borç vermedi. Alman usulü buradan geliyor.”
Tweet’e buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Ekonomist Uzunoğlu’nun açıklamasından da anlaşılacağı gibi hiperenflasyon nedeniyle halk sürekli fakirleşti. Bugün borç verilen paranın yarın değerinin aynı kalmaması nedeniyle kimse kimseye borç vermemeye başladı. Bunun sonucunda da herkes kendi hesabını ödemeye başladı. Almanya’yla gerek savaş dönemleri gerekse de sonraki sanayii güçlendirme günlerinde her zaman yakın ilişkilere sahiptik. Ülkemizde herkesin kendi hesabını ödeme durumuna Alman usulü denmesinin arkasındaki neden de aslında buna dayanıyor.
Herkesin kendi hesabını ödemesine farklı ülkelerde ne deniyor?
Evet, ülkemizde Alman usulü diyoruz, ancak farklı ülkelerde bu ve benzeri hesap ödeme yöntemlerine farklı ülkelerin ismiyle hitap edilebiliyor. Örneğin bizler bu tarz hesap ödemeleri için “Alman usulü” derken İngilizce’de “Hollanda usulü” deniyor. Mısır’da “İngiliz usulü”, Pakistan’da ise “Amerikan usulü” anlamındaki kelimelerle bu hesap ödeme yöntemi kullanılıyor.
İngilizce’yi dili olarak kullanan ülkelerde Hollanda usulü dendiğini söylemiştik. Aslında bunun kökeni de Almanlardan geliyor. 17 ve 18. yılları içerisinde pek çok Almanca konuşan insan ABD’ye göç etti. Pennsylvania’ya taşınan Almanlar, “Pennsylvania Dutch” olarak tanınmaya başladılar. Bunun sebebi de Almanya’nın bazı dağlık bölgelerinden gelen insanları için “High Dutch isminin kullanılmasıydı. Hollanda’dan gelen insanlara da “Low Dutch” ismi kullanılıyordu.
Pennsylvania Dutch’lı olarak tanınan insanların arkadaş ortamlarında bile kendi hesabını ödeyip borçlanmaması üzerine zamanla bu isim İngilizce’de kendine yer edinmiş oldu. Bu açıdan baktığımızda borç ödeme yöntemine en doğru ismi veren ülkenin “Alman usulü” ile Türkiye olduğunu söyleyebiliriz.
Bugün sizlere neden “herkesin kendi hesabını ödeme” yöntemine Alman usulü dendiğini açıkladık. Düşüncelerinizi yorumlar kısmında bizimle paylaşmayı unutmayın.
Kaynak: 1, 2
