Birbiriyle hiçbir alakası olmadığı düşünülen sözcüklerin etimolojisini incelediğimizde ortaya şaşırtıcı sonuçlar çıkabiliyor. Bu örnek de bunların en ilginç olanlarından biri.
Bank ve banka sözcüklerinin birbirine benzediğini düşünmüş olsanız bile aralarında bir bağın olabileceği fikri muhtemelen size çok uzak gelmiştir.
Oturduğumuz bir yer ile para yatırdığımız bir yer arasında ne gibi bir ilişki olabilir? Cevap, tarihin derinliklerinde saklı:
Banka sözcüğünün kökeni, İtalyancadaki “banco” sözcüğüne uzanır.
Modern bankacılık faaliyetleri İspanya’dan kovulan Yahudilerin, İtalyan tahıl tüccarlarıyla bir araya gelip yepyeni finansman çözümleri üretmesiyle ortaya çıkmıştır. Bu faaliyetler ise İtalyan ticaret merkezlerindeki tezgahlarda yapılmıştır.
İtalyancadaki “banco” sözcüğü; “oturma sırası”, “gemilerde kürekçilerin oturdukları seki” ve “tezgah” anlamlarına gelir. Ticari hayatı kökünden değiştiren bu mekanlar zamanla bu yeni iş kolunun da adı olmuştur. Zamanla pek çok dile bu şekilde yayılmıştır.
İngilizcede “bankrupt”, İtalyancada “banca rotta” demek olan “iflas” sözcüğünün ortaya çıkış hikâyesi de oldukça ilginç.
Modern bankacılığın ilk adımlarının atılmasıyla birlikte faiz, hisse senedi, iflas, fatura, sigorta gibi terimler de doğmuştur. İtalyancada iflas anlamına gelen “banca rotta”nın anlamı “bank kırıldı”dır. Eğer işleri kötü giden bir banker, yatırımcılarının paralarını kaybederse mağdur kişiler o bankerin işlemlerini gerçekleştirdiği bankı gerçekten kırarlarmış. Bu nedenle bir banka iflas ettiğinde İngilizcede ve İtalyancada “bank kırıldı” denilir.
Bonus: İzmir ve çevresinde mutfak tezgahına “bango” ya da “banko” denmesinin de bu hikâyeyle bir bağlantısı bulunuyor.
Daha önce de belirttiğimiz gibi, “banco” sözcüğü, İtalyancadaki “tezgah” sözcüğünden geliyor. Banka ismi de burada müşterilerin gişe görevlisi önünde durduğu tezgahlardan adını alıyor.
Özetle; İtalyanlar, oturduğumuz “bank” ve tezgah için aynı sözcüğü kullandıkları için bank ve banka arasında böyle bir ilişki bulunuyor.
Kaynaklar: 1, 2, 3, 4
