Mark Zuckerberg’in kurmuş olduğu Facebook, bundan 13-14 yıl kadar evvel sırf üniversitelere bağlı mail adresleri ile kullanılabilen bir platform olarak başladığı seyahatinde artık herkesin kullandığı tek toplumsal mecra olma yolunda ilerliyor. “İlkokul arkadaşlarımızı bulalım” diye başladığımız yolda ortaya çıkan skandalların sayısı epey çok.
Haliyle ortadan geçen yıllar Mark Zuckerberg’i de hayli yıprattı. Genç girişimcilere örnek gösterilen bir isim iken bir anda herkesin gözünde bir çizgi roman berbatına, karikatürize bir tip haline dönüştü. Bunlar olurken Facebook ise büyüdükçe büyüdü.
“Kanka okulda bir kızlar var”
Aslında Facebook’un çıkışı o denli ilkokul arkadaşlarımızı bulalım falan değildi. Zuckerberg, okuldan arkadaşları ile birlikte platformun birinci halini oluşturduklarında okuldaki kızlara “ne kadar ateşli olduklarına göre” puan vermeyi amaçlıyordu. Daha sonraları platform bir toplumsal ağ haline gelmişti.
O devirde tanınan olan uygulama MSN’in kendi kendini bitirmesiyle birlikte büyük bir boşluğu tek başına doldurmaya başlayan Facebook, Agustus Sezar’ın müsaadeden gitmeye başladı ve 33 yaşında kendi imparatorluğunu dijital olarak da olsa kurdu.
Aslında Sezar göndermesi Zuckerberg’in epey sevdiği bir gönderme. Sezar’ın 200 yıllık dünya barışını sağlamak için yapması gerekeni yaptığını düşünen Zuckerberg, toplumsal medyada da denetimi sağlamak için “yapması gereken” olduğunu düşündüğü şeyleri yaptı. Peş peşe yaşanan skandallar ise Roma’nın çöküşünden daha büyük bir çöküşün habercisi olabilir.
“Madem saklayamayacaksın niçin bilgi topluyorsun?”
Facebook’un topladığı ferdî dataları saklaması bir kaygı, saklamaması ise bir diğer kaygı. Bilgileri sakladıkları vakit profilcilik üzere tehlikelere neden olan Facebook’un bu özelliği, bilhassa Cambridge Analytica skandalı üzere skandallar ile güzelce ayyuka çıkmıştı.
Öte yandan platformun topladığı dataları muvaffakiyetle sakladığını söylemek ise güç. Bilhassa pandemi öncesinde ve pandeminin birinci başladığı periyotlarda toplumsal medya devi sık sık bilgileri kaptırmasıyla haberlerimize mevzu oluyordu.
Facebook ise bütün bu süreçte büyümeye devam ediyordu. Platform, sahip olduğu muazzam gücü kullanarak rakip platformların özelliklerini kopyalıyor, başa çıkamadığı durumlarda da rakiplerini satın alma yoluna gidiyordu.
Son çöküş felaketi oldu
Instagram ve WhatsApp’ı da kendi bünyesine katma yoluna giden Facebook, bütün uygulamaları birbirine bağlamak için çalışmaya devam ediyor. Platformun son yaşadığı kesinti ise bu projeye büyük bir ket vurdu. Aslında WhatsApp kullanım şartları güncellemesi yüzünden büyük darbe yiyen platform daha da zora düşmüş oldu.
Daha evvel mIRC, MSN, Yahoo! Messenger, ICQ üzere iletileşme platformlarının ve toplumsal medyanın cetlerinin yükseliş ve çöküşlerini görmüştük. Son yıllarda bilhassa gençlerin ilgisini kaybetmeye başlayan Facebook ve Zuckerberg için yolun sonuna gelmiş olabilir miyiz? Bilinmez fakat iki farklı Times kapağı bakış açısındaki değişimi çok net halde ortaya koyuyor.
Times’ın 11 yıl evvelki ve günümüzdeki kapağı;
