Satın almak ya da almamak, işte bütün sıkıntı bu!
Oyun dünyası son günlerde büyük olaylarla çalkalanıyor. Daha evvel Stop Killing Games işini sizlerle paylaşmıştım. Artık de ismini itch.io skandalı ile duyuran Collective Shout’a bir bakış atacağız.
Kemerlerinizi sıkıca bağlayın. Zira bu kere internetin en karanlık dehlizlerine yanlışsız epey vahim bir seyahate çıkıyoruz.
Collective Shout Nedir?
Melinda Tankard Reist, Avustralya’nın Victoria bölgesinde doğdu. Royal Melbourne Teknoloji Üniversitesi’nde gazetecilik okuyan Reist, ilerleyen yıllarda gazeteciliğe ve yazarlığa devam etti. Reist’ın bizim hayatımıza girişi ise 2008 yılında gerçekleşiyor.
Reist, 2008 yılında “Collective Shout for a World Free of Sexploitation” ismiyle bilinen hareketin kurucusu oluyor. Bu harekete şu anda sırf Collective Shout diyoruz.
Collective Shout resmi sitesinde kendisini “medya, reklamcılık ve tanınan kültürde bayanların ve kızların nesneleştirilmesine ve cinsel nesne haline getirilmesine karşı çıkan bir hareket” olarak tanımlıyor. Aslında Collective Shout sırf oyun dünyasında değil, adeta tüm dallarda pek çok davası olan hareketlerden biri.
Örneğin 2010 imali A Serbian Sinema, Collective Shout’un birinci amaçlarından biri olmuş. Melbourne Sinema Şenliği esnasında saklı bir bölgede gösterilen sinema, Collective Shout’un da dikkatini çekmiş haliyle. Akabinde ayrıntılı bir belge ile Avustralya Sınıflandırma Komisyonu’na müracaatta bulunan Collective Shout, sinemanın “Refused Classification” damgasını almasını sağlıyor. Yani sinema, Avustralya topraklarında büsbütün yasaklanıyor.
Benzer bir durum oyun dünyası içinde de mevcut. Hatta Collective Shout’un bir anda gündeme düşmesinin en büyük sebebi de bir oyun: GTA V.
Collective Shout Vs. Oyun Dünyası
Takvimlerimiz 2014 yılını gösteriyor. GTA V oyun dünyasını sallayalı yaklaşık birkaç ay olmuş. Collective Shout hareketi, Grand Theft Auto V’in bayan düşmanı içeriklere sahip olduğunu argüman ediyor. Hareket GTA V’i “oyuncuları cümbüş maksadıyla bayanları zalimce öldürmeye teşvik eden görüntü oyunu” olarak tanımlıyor. Bunun için bir imza kampanyası başlatan Collective Shout, 44.000 imza toplamayı başararak Avustralya’daki birtakım büyük süpermarket zincirlerini ikna etmişti. Bunun sonucunda Kmart Avustralya ve Target üzere dev marketler, raflarından GTA V’i kaldırmaya karar verdi.
Oyun dünyasında ses getiren bir başka tartışma da Steam üzerinde çıkmıştı. Steam’de bulunan “No Mercy” isimli yetişkin içerikli (NSFW yazının bundan sonrasında sık sık kullanacağımız bir terim olacak) oyun, Collective Shout ve birçok kişinin gündemine girdi.
Bundan sonra biraz daha karanlık yerlere gireceğiz. Hassas bahislere değineceğim için tam buraya içerik ikazını bırakıyorum.
No Mercy, Steam’de karşınıza çıkacak NSFW oyunlarından biri. Lakin bu oyunda işlenen “ensest” ve “tecavüz” bahisleri, Collective Shout’un hareket başlatmasına neden olmuştu ve kısa müddette Avustralya’da satıştan kaldırılmasını sağlamışlardı.
No Mercy’nin geliştiricisi ise bu savlara Steam sayfaları üzerinden karşılık verdi. Geliştirici takım bu temaların tanınan “kinkler” olduklarını söylemiş ve oyunu Steam’den büsbütün çektiklerini açıklamışlardı. Lakin oyun hakkında yapılan haberlerin pek birçoklarının “uydurma haberler” olduğunun da altını çizmişlerdi.
Almak Mı Almamak MI?
Şu ana kadar Collective Shout’un birtakım başarılarından bahsettim. Lakin bu “uydurma haber” işini açmakta yarar var.
Collective Shout’u birtakım topluluklar “anti-porn” bir hareket olarak tanımlıyor. Ve bu topluluklar Collective Shout’u, uygun görmediği şeyi kamuoyu baskısı ve diretmelerle yasaklattığı görüşünde.
Aslında bunu doğrulamak için çok uzağa gitmeye gerek yok. Collective Shout’un resmi sitesindeki “Wins” kategorisi altında hareketin faaliyetlerini nasıl gerçekleştirdiğini net olarak görebiliyoruz.
Collective Shout’un resmi sitesindeki yazıdan direkt alıntıdır:
“No Mercy’nin Steam’den kaldırılmasının akabinde platformda 500 adet tecavüz, ensest, cinsel azap ve çocuk istismarı içeren oyun keşfettik. Bu oyunların platformdan kaldırılması için tüm destekçilerimizden ödeme şirketlerine mail atmalarını rica ettik.”
Yani Collective Shout, MasterCard ve Visa üzere ödeme altyapısı sunan şirketlere yapılan haberleri ve kamuoyu dayanağını göstererek “baskıda” bulunuyor üzere görünüyor. Bunun pek çok örneğini sitede görmek mümkün.
Örneğin Collective Shout (CS) ve Pornhub ortasında hala devam eden bir savaş mevcut. CS, 2022 yılında Pornhub’ı “çocuk pornografisi” ile suçlamış ve global bir hareketin öncüsü olmuştu. Misal bir imza kampanyası ile birlikte CS, Pornhub’ın da ana markası olan MindGeek’in MasterCard ve Visa’dan ret yemesini sağladı.
MindGeek sözcüleri, şirketin ve Pornhub dahil tüm platformlarının çocuklara yönelik cinsel istismar içeriği yahut öteki yasadışı malzemeleri “asla beğenilen görmediğini” açıklasa da ödeme platformları kararından geri adım atmadı.
Geri Kalan Her Şey İçin…
CS’un sitesinde daha fazla “kavga” görmek mümkün. Örneğin Bella Delphine’in Instagram hesabının kapatılmasından tutun, Playboy idaresinde çıkan karmaşalara kadar pek çok şeyde CS imzası var. Haliyle bu da “satın alma özgürlüğü” tartışmalarını beraberinde getiriyor. CS, bunları bilhassa MasterCard ve Visa’ya yaptığı baskılarla başarıyor üzere.
Buraya bir anti parantez açacağım. Zira Visa ve MasterCard’ın kritik davası geçtiğimiz aylarda sonuçlandı.
ABD’de bir içecek satıcısı olan Mirage Wine & Spirits, başka işletmelerin de onayını alarak bu iki ödeme şirketine dava açmıştı. Takdir edersiniz ki günümüzde ödeme altyapısı dünyası adeta bir duapoliye dönmüş durumda. Bu bölümün yargıçları Visa ve MasterCard olarak görünüyor.
Bu müracaat da tam olarak bunu amaç almıştı. İkilinin öbür ödeme şirketlerine baskı yaptığı, hatta Apple Pay’in gelişmemesi ismine Apple’a devasa “rüşvetler” verildiği öne sürülüyordu. Rekabetin önü kesildiği için de kartlardan ve ödemelerden alınan hisseler yüksek tutulabiliyordu.
Apple bu tezleri reddetmiş ve dava düşmüş olsa da, bu bilgiyi aklınızın bir köşesine yazmanızı istedim. Anti parantezi kapatıyoruz.
Stop Killing Games ile ilgili de emsal şeyler konuşmuştuk hatırlarsanız. Bilhassa pandemiden sonra, kapitalizmin çarkları altında daha fazla ezilir olduğumuzu düşünüyorum. Zira satın aldığınız hiçbir şey aslında sizin değil.
Collective Shout’un son günlerde gündemde olmasının sebebi ise Itch.io ve Steam özelinde uyguladığı baskılar. Doğal bunu, yeniden bölümün en önde gelen ödeme altyapıları Wero ve PayPal… pardon, Visa ve MasterCard ile yapıyorlar.
Bildiğiniz üzere tartışmalar, Itch.io’nun NSFW içerikleri tarama ve arama sayfalarından kaldırması ile başlamıştı. Itch.io’dan gelen birinci açıklamada şu sözler kullanılıyor:
“Yakın vakitte, ödeme sağlayıcılarımız, itch.io’da barındırılan birtakım içeriklerin niteliği konusunda baskı yaptı. Nisan’da itch.io’da kısa müddetli yer aldıktan sonra yasaklanan No Mercy isimli oyun nedeniyle, Collective Shout isimli bir kuruluş Steam ve itch.io’yu amaç alan bir kampanya başlattı ve ödeme sağlayıcılarımıza şikâyetlerde bulundu.”
“Ödeme süreçlerimizi sürdürebilmemiz, platformdaki tüm geliştiriciler için kritik ehemmiyette. Bu nedenle, faaliyetlerimizi sürdürebilmek için ödeme ortaklarımızla bağlantılarımızı müdafaaya ve kurallara uymak ismine süratli adımlar atmaya mecburuz.”
Haliyle bu kararın akabinde yansılar yükselince, bir açıklama da MasterCard’dan geldi. MasterCard, bu türlü bir uygulamaları bulunmadığını söylese de Valve birebir fikirde değil.
Henüz geçtiğimiz günlerde başlayan bu tartışmada Valve, MasterCard’ı “dolaylı yollar” kullanarak platformu tehdit etmek ile suçladı. Valve’a nazaran MasterCard, ödeme sürece sistemleri ve bankalar aracılığı ile aba altından sopa gösteriyor.
Valve, bu kurumlara yasal oyun siyasetini açıklamasına karşın onay almayı başaramamış. Hatta Valve’ı MasterCard’ın 5.12.7 numaralı kuralına uymamakla suçlamışlar.
Çizgiyi Nereye Çekiyoruz?
Üşenmedim gittim ve sizler için MasterCard ve Visa’nın kural kitabını inceledim. Sonuçlar ise epey değişik.
Örneğin Visa’nın kendi kural sayfasındaki 1.3.3.4 unsuru bu bahisle ilgili. Bu husus, Visa’nın çocuk istismarı, ensest, hayvanlarla cinsel ilgi ya da tecavüz içeren medya yahut faaliyetler ile ilgili satın alımlarda kullanılmasını yahut ticaret yapılmasını büsbütün yasaklıyor.
Aynı tabirler MasterCard’ın bahsi geçen 5.12.7 unsurunda de farklı biçimlerde kullanılmış. Lakin farklı olan asıl ayrıntı, bu unsurlar içerisinde kullanılan “markayı lekeleme” kısmı.
Her iki kural kitabında da “markayı ya da birlikte çalışılan markaları zedeleyebilecek hareketlerin” yasak olduğu belirtilmiş. Bir avukat değilim ama bunun hayli açık uçlu bir husus olduğunu söylemek için avukat olmaya da gerek yok. Yani hem Visa hem de MasterCard, marka imajını zedelediğini “düşündüğü” rastgele bir içerik ya da platforma yasak koyma hakkını gizli tutuyor.
Zaten tartışmalar da tam olarak bunun üzerine. Çizgiyi tam olarak nereye çekeceğiz?
MasterCard ve Visa, istedikleri içeriği “marka imajına ziyan verme” münasebeti ile platformlardan kaldırabilecek mi? Bu iş nereye kadar uzanabilecek?
Diyelim ki bugün aşikâr bilinmeyen pek çok NSFW içerik Itch.io’dan kaldırıldı. Pekala yarın Bayonetta, Stellar Blade hatta Witcher serisi için bile birebir uygulamalar olacak mı? Zira Collective Shout’un bu oyunlara karşı mevzi aldığını da biliyoruz.
Çapraz Ateş
Satın alma özgürlüğümüzün elimizden alınmasının yanı sıra, işin bir de geliştirici kısmı var. NSFW içerikler sadece pornografik şeyleri kapsamıyor. Tıpkı vakitte kaygı oyunlarındaki “gore” teması da bu içerikler ve yasaklar altında. İşin dikkat alımlı yanı ise bu savaşta tabiri caizse çapraz ateşte kalan geliştiriciler.
Geçtiğimiz günlerde bu yazı için araştırmalar yaparken The Conversation sitesinde Phoebe Toups Dugas’ın şu yazısına denk geldim. Yazı baştan aşağıya dikkat cazip olduğu için tamamını linke ekledim. Kimi değerli başlıklara ise değinmek istiyorum.
Collective Shout’un başlattığı bu durum LGBTQIA+ üreticileri de önemli manada etkilemiş. Toups Dugas, “Bir queer, trans bayan ve oyun dizayncısı olarak, LGBTQIA+ topluluğu için oyunlar uzun müddettir öykülerimizi anlatma aracı oldu” sözlerini kullanıyor.
Collective Shout sadece “tecavüz” ve “ensest” temalarını işleyen oyunların kaldırıldığını söz etse de kapsam dışında kalan pek çok oyun da nasibini almış durumda. Yani oyun dünyasını bir platform olarak gören pek çok birey, bu karardan önemli oranda etkilenmiş.
Yazıda Grunge isimli 2019 imali Itch.io oyunu örnek verilmiş mesela. Queer aşk ve okul ömrünü anlatan oyun yetişkin içerikli olsa da tecavüz ya da ensest üzere içeriklere sahip değil. Buna karşın oyuna erişim kaldırılmış. Hülasa hareket bir tarafıyla de muhafazaya çalıştığı topluluğa da ziyan veriyor üzere görünüyor.
Şimdilik Itch.io kararından geri adım atmış olsa da Collective Shout bir mühlet daha gündemimizde kalacak üzere. Siz bu husus hakkında ne düşünüyorsunuz?
