Kara Ölüm Kol Geziyor – Salgın Temalı Oyunlar

Türlü türlü salgında neler yaşanmış bakalım

Temalı oyunlar serimizde bu sefer de salgın temalı oyunlara yer verelim dedik, karşınıza farklı çeşitlerden bir seçkiyle çıktık. Elbette bu listeye girebilecek çok fazla oyun vardı. Sonuçta piyasada sürüsüne rahmet “zombi oyunu” bulunuyor. Ama biz listenin tamamı bu oyunlardan oluşmasın diye farklı salgınları bahis edinen oyunlardan da bahsedelim istedik. Evvelki listelerde olduğu üzere bu liste için de görüş ve tekliflerinizi bekleriz.

Listemize geçmeden evvel müsaadenizle tekrar gereksiz bilgiler ansiklopedimizden birkaç not aktarmak istiyorum.

Öncelikle salgın denildiğinde akla gelen birtakım kavramlarla başlayabiliriz: Endemi, epidemi ve pandemi.

Endemi, hudutlu bir coğrafyada yahut toplulukta görülen, sabit bir bulaşıcılık oranına sahip hastalıklara verilen isim. Hudutlu bölgesel yayılımı ve istikrarlı seyreden olay sayısı tanımlayıcı özelliklerinden. Akla gelen birinci örneklerden birisi sıtma.

Epidemi de tekrar hudutlu bir coğrafyada yayılan hastalıklara verilen bir isim. Ancak endemiden ayrıldığı nokta, bir anda ortaya çıkıp süratli yayılım göstermesi. Yani bulaşıcılığı daha yüksek denilebilir. Epidemi örneği olarak akla çabucak Ebola Salgını geliyor.

Pandemi ise, şimdi birkaç yıl evvel deneyim ettiğimiz Covid Salgını nedeniyle çabucak hemen hepimizin öğrenmek durumunda kaldığı bir kavram ne yazık ki. Birden fazla ülke yahut kıtaya yayılım gösteren, çok geniş bir nüfusu etkileyen, bir manada global ölçekte salgınlara verilen isim.

Kavramları bu türlü ortadan çıkardıktan sonra birkaç örnekle tarihin bilinen en büyük salgınlarından bahsetmeden de geçmeyelim.

Yaklaşık olarak 6. Yüzyılın ortalarında başlayan (541-542) ve 2 asır boyunca tekrar ederek Avrupa’yı felaketin eşiğine getiren Justinianus Veba Salgını tarihin bilinen en büyük salgınlarından birisi. Büyüklüğünü en net ortaya koyabilecek bilgi, gerçekleştiği devirdeki Avrupa nüfusunun neredeyse yarısının bu salgın sonucunda hayatını kaybetmiş olması.

Çok bilen bir diğer veba salgını daha var; “Kara Veba” yahut “Kara Ölüm” olarak isimlendirilen o meşhur salgın. Her ne kadar tepeyi 1346-1353 yılları ortasında Avrupa’da görmüşse de kökeninin Asya olduğu düşünülmekte. Bu salgında da Avrupa nüfusunun yarısı hayatını kaybetmiştir. Dünya genelinde yol açtığı toplam mevt sayısının 100 ila 125 milyon ortasında olduğu söylenmekte (burada 25 ila 200 milyon ortasında farklı sayılar mevcut. Kimi kaynaklar yalnızca Avrupa’daki vefat sayılarını ele aldığından ortada bu türlü bir uçurum olduğunu söylemek mümkün). Bu salgına yaklaşım da birçok kitaba, sinemaya, hatta oyunlara husus oldu malum.

19. Yüzyılın son çeyreğinde başlayıp yaklaşık 100 yıl boyunca on milyonlarca, hatta yüz milyonlarca hayata mal olan ve aslında güzel bildiğimiz bir hastalık da var: Çiçek hastalığı. Son yıllarda ismini bir öteki formda tekrar duymaya başladık – Mpox (Monkeypox) yahut Maymun Çiçeği. Benzeri halde 18. Yüzyılda görülmeye başlanan ve 20. Yüzyılın başlarında tedavisinin bulunduğu düşünülen Sarıhumma. Ne yazık ki bu hastalık da son yıllarda tekrar hortlamış bulunuyor.

Bildiğimiz üzere yüz milyonların hayatına mal olan bir öbür hastalık da grip (Influenza). Tarihin en bilindik grip salgınlarından birisi 1918 Grip Salgını yahut yaygın kullanılan öteki ismiyle “İspanyol Gribi” salgını denilebilir. Bu salgında hayatını kaybeden insan sayısıyla ilgili varsayımlar de 50 ila 100 milyon ortasında değişiklik gösteriyor.

Belki tarihin genel akışında öbür salgınlar kadar değerli olmayan, hasebiyle hakkında da o kadar da çok kelam edilmeyen bir salgından bahsederek kapatayım bu kısmı. 1830–1831’de Rusya’da baş gösteren kolera salgını, ayaklanmalara ve sokak olaylarına neden oluyor. İsyanın kaynağı Çar tarafından alınan sert önlemler.

Bu salgına ve ayaklanmalara dair bana nazaran dikkat cazibeli bir ayrıntı ise şahsen çok beğenerek okuduğum Rus müellif ve şairlerden birisi olan Mihail Lermontov’un hayatındaki kıymetli kırılma noktalarından birisine karşılık gelmesi. Lermontov’un üniversiteye kaydolmak üzere Moskova’ya gittiği yıl patlak veren bu salgın ve devamındaki isyanlar nedeniyle eğitime orta veriliyor. Bunun akabinde Lermontov, St.Petersburg’a dönerek harp okuluna kaydoluyor. Askeri okuldayken, Puşkin’in bir düelloda mevti üzerine kaleme aldığı “Şair’in Ölümü” isimli şiiri nedeniyle başı hayli ağrıyor. İsyana teşvikle itham edilip Kafkasya’ya sürgüne gönderiliyor. Sonrasında gidiş dönüşlerle devam eden hayatı da çok trajik bir formda, bir düelloda son buluyor.

O salgın yaşanmasaydı Lermontov bütün bunları yaşamazdı yahut çok farklı bir hayatı olurdu demek tahminen çok manalı değil şu noktada, o denli olup olmayacağını hiçbir vakit bilemeyeceğiz. Lakin Rus edebiyatının en değerli isimlerinden birisinin şimdi 27 yaşındayken ölmüş olması bence çok acı bir tablo. Bu tabloda da o denli ya da bu türlü, kelam konusu kolera salgınının da bir tesiri olmuş üzere görünüyor. Bence bu, salgınların tarihin akışını değiştirmelerinin yanında direkt bireylerin yaşantılarını nasıl etkilediğini de acı halde gösteren örneklerden birisidir diyerek listemize geçeyim artık.

Plague Inc: Evolved

Listeye strateji cinsinden bir örnekle başlıyoruz. Plague Inc: Evolved’da olağanda birinci hastaya bulaşan patojenimizin, kurallara ahenk sağlayıp tüm dünyaya yayılmasını hedefliyorduk. Aranızda bilenler vardır, COVID-19 salgını sonrasında oldukça popülerlik kazanan bir oyun oldu. Üretimci grup de bunun tam aykırısı bir senaryoyu oynadığımız bir mod (The Cure) geliştirip oyuna eklediler. Bu sefer de bir salgını engellemeye çalıştık. İstatistiklerle, teknik sorunlarla uğraşmayı seven oyunculardanımdır (NBA ve FM serilerini nasıl oynadığımı görseniz şaşarsınız :)), haliyle Plague Inc: Evolved da bu istikametiyle sevdiğim bir oyun. Sizler de ister salgının yayılımını ister bu türlü bir salgınla çabanın nasıl yapıldığını incelemek isteyin, birinci bakabileceğiniz oyunlardan.

A Plague Tale: Innocence

Salgın denildiğinde birinci akla gelen şeylerden birisi elbet ki “Veba Salgını” olsa gerek. Listede bu mevzuyu ele alan oyunlara da yer verdik elbette. Bunlardan birincisi A Plague Tale: Innocence. Ortada bu türlü çok beklentiye girmediğiniz, hoş çıktığında da sevindiğiniz oyunlar oluyor ya hani, işte A Plague Tale de benim için bu türlü oyunlardan birisi. Kahramanımız Amicia ve kardeşi Hugo, bilmedikleri bir sebeple peşlerine düşen engizisyonunun acımasız pençesinden kurtulmaya çalışırlarken bizler de Orta Çağ Avrupası’nın o karanlık atmosferini soluyor, veba salgınının tesirlerini de çok açık bir biçimde görebiliyorduk. Listede 2. oyuna da yer verebilirdik tahminen. Ancak birinci oyunda veba salgını daha ön planda olduğundan ve şahsî olarak da birinci oyunu daha çok sevdiğimden bu türlü bir tercihte bulundum. Ama bu katiyen devam oyununun makus olduğu manasına gelmiyor, bence her 2 oyunu da oynamakta yarar var.

Pathologic 2

Salgın oyunlardan bahsederken akla gelebilecek oyunlardan birisi de Pathologic. Birebir vakitte listemizdeki veba salgınını husus alan oyunlardan bir başkası. Ölümcül bir salgının kol gezdiği kasabaya gelen kahramanımız, bir yandan hastaların kederine derman olmaya ve bir tedavi bulmaya bir yandan da olayların arkasındaki gizemi çözmeye çalışıyor.

Belki o denli çok uygun oyunlar ortasına ismini yazdıracak bir performans sergileyemedi lakin kendince düzgün yaptığı bir şey vardı bu oyunun, çaresizliği hissettirebilen bir oyundu. Vaktiniz kısıtlı, her şeyi yapmanızın, herkesi kurtarmanızın imkânı yok. Münasebetiyle yapmaya karar verdiğiniz her şey, tıpkı anda diğer şeylerden vazgeçtiğiniz manasına geliyor. Oyunun sonuna gelip aklınızda birçok soru işaretiyle kalakaldığınızı görebilirsiniz. Hiç kimseyi kurtaramadan oyunun finaline ulaşmanız da ihtimal dahilinde.

Resident Evil

Resident Evil, salgın oyunları denildiğinde birinci akla gelen serilerden olsa gerek. Kaç kuşaktır seriye dahil olan yeni oyunlarla yola devam ediyoruz. Yetmiyor bir de eskilerin yenilenmiş hallerini oynuyoruz. Hala doymuyor, sıradaki oyunları bekliyoruz. Bir seri, daha ne kadar ilgi çekebilir ki?

Hikâye her oyunla biraz daha çetrefilli bir hal aldı. Vakit zaman yalpalayıp odaktan uzaklaştıklarını düşündürdükleri örnekler de gördük. Tekrar de bir formda toparlamayı ve öykünün devamı konusunda merak uyandırmayı başardılar.

Umbrella Corp. tarafından geliştirilen bir virüsün yol açtığı salgın sonucunda kendimizi türlü zombi tehdidiyle gayret ederken bulmuş, sonrasında da bu işin gerisindeki komployu açığa çıkarmak, bu salgının sorumlularına hak ettikleri cezayı vermek için uğraşmıştık. Resident Evil Village ile de bu virüsün kökenlerine dair bir öyküye yol aldık.

Bu ortada RE Village’ın bana nazaran beğenilen ayrıntılarından birisi de her ne kadar öyküdeki virüsün kökeniyle direkt bir ilgisi olmasa da İspanyol Gribi’nin de bir formda hususa dahil edilmiş olmasıydı, Mother Miranda’nın öyküsünün başlangıcı İspanyol Gribi Salgını’na uzanıyordu.

Tom Clancy’s The Division

Ubisoft, 2016’da elindeki oyun markaları ortasına bir yenisini ekleyip, yeni bir serinin kapısını aralamış, Tom Clancy’s The Division ile çıkmıştı karşımıza. The Division’da da bir salgın sonrasında yaşananlar mevzu ediliyordu -ki bu mevzuda en gerçekçi senaryolardan birisine sahip olduğunu söyleyebiliriz.

Oyunun başında, dolarlara yerleştirilen bir virüsle nasıl bir salgının başladığı ve bunun akabinde da işlerin nasıl çığırından çıktığını görüyorduk. Black Friday’de faal hale getirilen virüsle birçok insan ölüyor, ölmeyenler hayatta kalabilmek için güçlü bir gayrete girişiyor, devlet sokaklarda denetimi kaybederken kimileri da durumdan görev çıkartıp idaresi ele geçirmeye çalışıyordu. Bizler de bu türlü felaket senaryolarında vazife almak üzere eğitilen The Division isimli bir kümeye mensup casuslardan birisini yönetiyor, nizamı tekrar tesis etmeye çalışan öbür casuslara ve güvenlik güçlerine dayanak olmaya çalışıyorduk. Bu türlü bir felaket sonrasında o koca kentlerin ne hale gelebileceğini de uygun resmeden oyunlardandı The Division.

The Last of Us

Elbette bugüne kadar hazırladığımız ve bundan sonra hazırlayacağımız başka birçok listenin olduğu üzere bu listenin de olmazsa olmazlarından birisi The Last of Us. Her fırsatta tekrar ediyorum, yeniden edeceğim: The Last of Us benim için dramatik öykü anlatımı konusunda bir mihenk taşıdır. Benim üzere oyunlarla duygusal bağ kurmayı seven birçok oyuncu için de o denli olduğunu düşünüyorum. Çabucak her istikametiyle övülebilecek bir oyun bu. Lisana getirilebilecek övgülerin bir kısmına “Neden Çok Sevdim?” yazımızda yer vermiştim aslında, onları tekrar belirtmeyeyim. Dileyenler o yazıya da göz atabilirler. Bu yazının temasına uygun olarak salgın konusunu ne kadar yeterli ele aldığından kelam ederek geçeyim bu faslı müsaadenizle.

TLoU, virüslerin yol açtığı bir salgını değil de mantar kaynaklı bir salgını husus ediniyordu. Üstelik hakikaten de var olan bir mantar çeşidi, kordiseps kaynaklı bir salgın öyküsüydü bu. Böcekleri ve eklem bacaklıları kendisine konak olarak kullanan kordisepsin onları nasıl birer zombiye dönüştürdüğünü görüp de “Ya insanlara bulaşırsa” sorusunun peşine düşmüşler ve ortaya bu türlü bir öykü çıkmıştı.

Bugün için çok da mümkün bir tablo değil bu. İnsan beden sıcaklığı bu parazit için uygun hayat şartları sunmuyor. Pekala lakin global ısınma sonucunda kordisepsler evrim geçirir ve insan bedeninde da yaşayabilecek hale gelirlerse? Tahminen şu anda çok uçuk bir varsayım bu, lakin neler olmuyor ki şu dünyada, bir düşünün. İnsanlık yapılmaması gereken birçok şeyi yapıyor, birçok felakete kapıyı aralıyor. Bu türlü bir felakete de vesile olmayacağını kim garanti edebilir ki?

Giriş kısmında da belirttiğim üzere daha birçok oyun var kelam edilebilecek. Bilhassa zombi oyunları düşünüldüğünde Telltale’s The Walking Dead, Dead Island, Left 4 Dead, DayZ, World War Z, Dying Light ve Days Gone üzere sürüsüne rahmet örnek var. Öte yandan birtakım strateji oyunlarında da salgınlara yer verildiğini görebiliyoruz, mesela Crusader Kings 3 bu kümedeki oyunlardan. Death Stranding de pandemi periyodunda yaşadıklarımızı daha distopik bir halde resmediyordu dersek herhalde yanlış olmaz. Bu örnekler bu türlü uzar sarfiyat.Sizin de listeye girebileceğini düşündüğünüz oyunlar varsa, yorumlarınızı bekleriz.