Bugüne kadar oyun oynarken sinirlenmemizi daima karşı tarafın bahtına, kendi şanssızlığımıza ya da ekipmanlarımızın eksikliğine bağlardık. Pekala beynimizin limbik sisteminin, “rage quit” ile bir alakası olduğunu söylesek?
Sinirlerine hakim olamayıp canlı yayında sinir krizi gibisi şeyler geçiren onlarca Twitch yayıncısı olmuştur. Biz de ekran karşısında bu sahnelere tanıklık ederken “Amma abarttı!” deriz, kendimiz oyun oynamaya başlayınca da birebir davranışları sergilemeye başlarız.
Eğlenmek için adım attığımız oyun dünyasından birçok zaman hudutlu ve eli boş bir şekilde çıkarız. Kimimiz en küçük olayda patlamalar yaşar, kimimiz de bir müddet dayandıktan sonra monitöre baş atmak ister. Yeterli de bizi bu kadar sinirlendiren şey ne?
Hem para ver ekipman kur, üstüne bir de oyuna para öde sonra da sondan elin ayağın titresin. Herkesin kanayan yarası bonus ile birlikte, oyun oynarken sinirlenmemize yol açan bilimsel sebepleri ve öbür etkenleri anlattım.
1. Oyun oynadığımız sırada hislerimizi bastırmak zorunda kalıyoruz.
Oyun oynarken hislerimizi bastırıyor olmamız kulağa çok saçma gelebilir. Sonuçta hislerimizi bastırıyorsak bu kızgınlığımız, hududumuz nereden geliyor değil mi? Beynimizin amigdala kısmı hudut, öfke ve korku üzere negatif hislerin ortaya çıktığı noktadır. Korkutucu bir fotoğraf gördüğümüzde, otomobilde hızlandığımızda ya da bir uçurumun kenarına yaklaştığımızda amigdaladan gelen sinyaller, tüm bedenimizi ele geçirmeye başlar.
Bilim insanları, oynadığımız oyunların amigdala üzerindeki tesirini araştırıyor ve ortaya şaşırtan bir sonuç çıkıyor. Kaygı yahut öfke biçiminde hisler görmeyi bekleyen araştırmacılar, oyun sırasında amigdalanın sakinleştiğini fark ediyor. Yani beynimiz, oyun oynadığımız sırada birçok duyguyu birden bastırıyor.
Elbette bu hisler, tüm oyun boyunca sakin sakin takılmıyorlar beynimizde. Tüm hudutlarımızı zıplatacak, o kırılma noktası denilen ana geldiğimiz anda tüm bu bastırılmış hisler ortaya çıkıyor ve resmen bir bomba tesiri yaratıyor.
2. Amigdala, öğrenme marifetlerimizi yavaşlatıyor.
Yine bilim insanların yapmış olduğu bir açıklamada, hislerini uzun müddet bastıran amigdalanın, bir mühlet sonra hipokampus ile olan ilişkisinin zayıflamaya başladığı belirtiliyor. Hipokampus, tıpkı amigdala üzere limbik sistemin içerisinde bulunuyor. Limbik sistem de his ve davranışlarımızdan, koku alma yetimizden ve hafızamızdan sorumlu.
Amigdalanın hipokampüs ile olan teması yavaşlayınca, belleğe yeni bir şeyler atma konusunda başarısız olmaya başlıyoruz. Yani oyun oynarken biz ne kadar uğraşırsak uğraşalım yeni öğrendiğimiz kimi şeyleri bir türlü hafızamıza kaydedemiyoruz. Daima tıpkı yanılgıyı tekrarlamak, “Bunu daha az evvel yaptın, hâlâ akıllanmadın mı?” üzere soruları kendimize yöneltmek bize hudut, öfke ve hayal kırıklığı olarak geri dönüyor.
3. Gerçek hayatta yaşadığımız sorunlar oyunla birleşince daha da kötüleşiyor
Hepimizin oyun oynamak için farklı sebepleri vardır. Kimimiz işin yorgunluğunu atmak için, kimimiz toplumsallaşmaktan pek de zevk almadığı için kimimiz de yalnızca canı sıkıldığı için oyun oynar. Sebep her ne olursa olsun, gerçek hayatta yaşadığımız sorunları oyuna taşıdığımız anda her şey bir anda daha da kötüleşmeye başlıyor.
Ailenizle ya da sevgilinizle hengame ettiniz diyelim. Bu hengamenin da tesiriyle oyuna başladınız ve üst üste mağlubiyetler alıyorsunuz. Hem arbededen oluşan sinir hem de mağlubiyetin verdiği gerilim birleşiyor ve ortaya nitekim de korkulması gereken bir öfke çıkıyor. Bu öfke birleşmesini engellemek için hudutlu olduğunuz vakitlerde değil, biraz sakinleştikten sonra oyun oynamaya başlasanız daha sağlıklı olacakmış üzere görünüyor.
4. Bazen oyunu arkadaşlarımızla birebir gaye için oynamıyor olabiliriz.
Kimi insan rekabeti sever, her oynadığı oyunu kesinlikle kazanmak ister. Kimi insan da ben yalnızca eğlenmeme bakarım, kazansam da kaybetsem de fark etmez der. Bu iki farklı niyet birebir grubun içerisinde yer alıyorsa da eyvahlar olsun.
Harıl harıl puan toplamaya, adam vurmaya uğraştığınız bir oyunda ekip arkadaşınız sizin kadar emek harcamazsa siz sinirlenmeyeceksiniz de kim sonlanacak. Sizin için cümbüş galip gelmekten, onun içinse de yalnızca oynamaktan ibaretse birebir oyunu en azından aynı grupta oynamamanızı tavsiye ederiz. Rekabetçi modunda gireceğiniz rastgele bir oyunda, ekip arkadaşlarınız kazanmaya en az sizin kadar istekli olmak zorundadır.
5. Toksik oyuncu topluluklarının katkısını da unutmayalım.
Online bir oyunda oyuncuları en çok etkileyen şeylerden birisi de kesinlikle topluluklardır. Oyuncu topluluğu ne kadar kaliteliyse hem oyun hem de oyuncular da paralel bir biçimde keyifli hâle gelir.
Oyun ne kadar hoş olursa olsun, şayet topluluk berbatsa oynadığınız oyun size cehennem gibi gelmeye başlayacaktır. Örneğin geçtiğimiz sene çıkan Valorant, oyuncu topluluğu konusunda en çok eleştirilen ve kan kaybeden oyunlardan birisi olmuştu. Tekrar makus prestijiyle anılan CS:GO topluluğu yüzünden oyunu bırakan on binlerce kişi vardır.
Topluluk yüzünden oyunu bırakmanın arkasında yatan sebep de daima olayı ya latifeye ya da küfre vuran, hiçbir biçimde tenkit kabul etmeyen lakin karşı tarafı “Lool, bu ne!” diye eleştiren oyuncular. Bu tıp davranışlar sergileyen ve kaybetmeniz için elinden gelen her şeyi yapan oyuncular yüzünden hudut patlamaları yaşamak, pek beklenen bir davranış.
Bonus: Asla sonu gelmeyen teknik sorunlar
Oyun oynarken bizi sinirlendiren yarı bilimsel ayrıntıları bir kenara bırakıp sonumuza hudut katan teknik ayrıntılardan bahsetmesek olmazdı. Bilhassa ping konusunda kahır yaşayan oyuncular ne dediğimi çok rahat anlayacaklardır. Çat diye kesilen internet yüzünden oyundan ceza yemek, bir anda 500’e fırlayan ping sayesinde karakterin donması, oyun başlayana kadar şahane çalışan kulaklığın bir anda çalışmayışı…
Teknik ayrıntıların yol açtığı meseleler hakikaten de saymakla bitmez. İster donanımla alakalı olsun ister internet ya da oyunun optimizasyon eksikliği ile, oyun oynarken sonlanmak için onlarca nedenimiz var üzere duruyor.
Bonus:
